يکشنبه ۱۱ خرداد ۱۴۰۴ - 2025 June 01 
شعارسال: روز عصای سفید، یادآور لزوم برابرسازی فرصت‌ها و رفع تبعیض از افرادی است که با وجود دشواری‌های بسیار توانسته‌اند ظرفیت‌های جسمانی و روانی خویش را در زمینه‌های شغلی و اجتماعی به منصه ظهور برسانند. این روز بهانه‌ای است تا مهم‌ترین مشکلات و چالش‌های نابینایان از جمله اشتغال، مسکن، ازدواج و مناسب سازی فضای جامعه به یاد مردم و مسئولان آورده شود شاید با مشارکت جمعی برای برون رفت از این گرفتاری‌ها چاره اندیشی شود. هرچند معتقدیم که در گذر سال ها، تغییر چندانی در رفع مشکلات نابینایان در جامعه اتفاق نیفتاده و همچنان از همان مشکلاتی حرف می‌زنیم که چند دهه پیش هم حرف می‌زدیم، چون فقط ۲۳ مهرماه است که یاد این دسته از شهروندان می‌افتیم و اقدامات نیز تاکنون نتوانسته از آلام این افراد بکاهد.
فقدان زیرساخت‌های مناسب برای یک زندگی سالم و بدون دغدغه، هزینه‌های متفاوت زندگی و از همه بدتر نگاه تبعیض‌آمیز مردم و جامعه و نادیده گرفتن حقوق آن‌ها، بخشی از مشکلات پیش روی نابینایان است. اما آن چیز که در کنار همه این مشکلات دردآور است نگاه ترحم‌آمیز مردم به این قشر شامل می‌شود، موضوعی که باعث شده بسیاری از افراد نابینا نتوانند به راحتی در جامعه حضور یابند. پذیرش نشدن اجتماعی نابینایان، بیشتر از مناسب سازی فضای فیزیکی، از نظر روحی، روانی و فرهنگی برای این قشر مشکل ساز شده است.
علی شاکر یکی دیگر از نابینایان بوشهری است که به خبرنگار می‌گوید: درحالی که بدیهی‌ترین حق نابینایان تحصیل و آموزش است در استان بوشهر فقط یک مدرسه تا مقطع ابتدایی در مرکز استان وجود دارد و ادامه تحصیل افراد نابینا نیازمند حضور در شهر شیراز مرکز استان فارس است. این امر باعث شده تا بسیاری از افراد یا ترک تحصیل کنند و یا به سختی ادامه تحصیل دهند. وی که لیسانس مشاوره دارد یادآور می‌شود: هرچند گامی‌هایی در زمینه رفع موانع و محیط سازی فیزیکی انجام شده، اما مناسب سازی نشدن و دسترس پذیر نبودن بسیاری از خدمات و امکانات بیشتر معلولیت فرد توانخواه نابینا، ناشنوا و یا معلول جسمی حرکتی را رنج می‌دهد. به اعتقاد شاکر مناسب سازی و در دسترس بودن خدمات تنها به معنی ایجاد رمپ نیست، آن هم رمپ‌هایی که بیشتر آن‌ها غیراستاندارد و نبود آن‌ها بهتر از بودنشان است، بلکه بسیاری حقوق دیگر است که در جامعه نادیده گرفته می‌شود و شرایط برای معلولان بویژه نابینایان به گونه‌ای رقم خورده که زندگی را برای این قشر از جامعه سخت کرده است.
لیلا دیگر نابینای ساکن در شهرستان دشتستان معتقد است که با وجود مطالبه گری زیاد معلولان در زمینه اجرای صحیح قانون مناسب سازی محیط، اما همچنان در بانک‌ها گیشه‌ای برای خدمات رسانی به معلولان از جمله نابینایان وجود ندارد و هنوز هم در کنار باجه خودپرداز باید دلهره رو زدن به افراد بینا را داشته و یا اینکه همراهی با خود داشته باشند؛ این همان وابستگی است که اگر تنها مسئولان کمی دقت می‌کردند و امکاناتی برای این قشر می‌گذاشتند، برطرف می‌شد. این کاستی‌ها در همه بخش‌ها از خدمات اجتماعی گرفته تا آموزش و فرهنگ نمود دارد؛ هنگامی که برای گرفتن کتاب به کتابخانه می‌رویم همه کتاب‌ها لوح فشرده (CD) ندارند و این نشان می‌دهد ناشر از ابتدا به فکر این مساله نبوده که ممکن است یکی از خوانندگان این کتاب فرد نابینایی باشد. زنان معلول از جمله گروه‌های خاص اجتماعی هستند که ممکن است به طور مضاعف از فرصت‌ها و امکانات اجتماعی بی بهره باشند افرادی که امروز نادیده گرفته می‌شوند و پروژه‌ها، ساختمان‌های عمومی تازه‌تاسیس و حمل و نقل عمومی هم از پذیرفتن آن‌ها سر باز می‌زنند، به راحتی نمی‌توانند ازدواج کنند و سهم آن‌ها از اشتغال بسیار ناچیز است.
لیلا با به فال نیک گرفتن نخستین آزمون استخدامی ویژه معلولان در سالجاری عنوان می‌کند: مهم‌ترین و حادترین مشکل نابینایان بحث اشتغال است نابینایان این ظرفیت را دارند که در برخی از ادارات می‌توانند همانند سایر افراد حتی بهتر فعالیت داشته باشند، اما به دلیل عدم اجرای قانون جامع معلولان این حق از نابینایان سلب شده است. دختران نابینا به دلیل داشتن این محدودیت در زمینه ازدواج دچار مشکل شده اند این افراد با وجود داشتن توانایی‌ها و هنر‌های بسیار در جامعه مورد بی توجهی قرار می‌گیرند چرا که نگاه به ظواهر بیشتر از باطن است.
لیلا با بیان اینکه برای تردد ایمن معلولان باید به فرهنگ سازی توجه شود، می‌گوید: خط کشی‌ها و خطوط برجسته باید در اماکن پر تردد گذاشته شود تا مشکل مسیریابی فیزیکی در محیط، به ویژه در مکان‌های ناآشنا کمتر شود. برای کمک به مقابله با چالش‌های فراروی معلولان باید با فراهم کردن زیرساخت‌های قابل دسترس، مانند پیاده‌رو‌های با خط‌های بریل و بریدگی‌ها، آسانسور با اعلان‌های شنیداری، و حمل‌ونقل عمومی قابل دسترس، توسعه و توزیع فناوری در دسترس مانند صفحه‌خوان‌ها، نرم‌افزار‌های تشخیص صدا و صفحه‌کلید‌های لمسی، ارائه برنامه‌های آموزشی در دسترس، مانند برنامه‌هایی که به آموزش خط بریل، مهارت‌های کامپیوتری و مهارت‌های زندگی مستقل می‌پردازند اقدام کرد.
ابراهیم صداقت رئیس انجمن نابینایان استان بوشهر معتقد است که هرچند هنوز مشکلاتی در مناسب سازی فیزیکی محیط برای نابینایان وجود دارد، اما آنچه این گروه از معلولان را آزرده کرده نگاه برخی از افراد جامعه است که هنوز درک درست و صحیحی نسبت به این قشر ندارند و نیاز به مناسب سازی فکری دارند. در سه دهه اخیر شمار نابینایان با سواد در مقاطع تحصیلی کارشناسی به بالا در استان بوشهر زیاد شده، اما تعداد فراوانی از آنان بیکار هستند این درحالی است که قانون اختصاص سه درصد سهمیه استخدامی دستگاه‌های اجرایی در این استان عملیاتی نشده است. بسیاری از نابینایان بدلیل نداشتن شغل و مشکلات اقتصادی امکان ازدواج ندارند که این امر نظر بر مشکلات آنان افزوده است. با وجود آنکه علت بیشتر نابینایی مادرزادی ناشی از ژنتیک یا ارثی است، اما شرایط آب و هوایی استان بوشهر نیز بر مشکلات چشمی تاثیر گذار بوده و باید فرهنگ استفاده از عینک دودی در جامعه نهادینه شود.
محمد کرمی معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی استان بوشهردر این خصوص بیان داشت که، از مجموع ۲۹ هزار و ۸۰۰ نفر معلول در این استان سه هزار و ۸۰۰ نفر نابینا و کم بینا هستند (حدود یک هفتم معلولیت‌های استان). هم اینک به هر نفر نابینا ۱۰ تا ۳۰ میلیون ریال مستمری پرداخت می‌شود و معلولان شدید که نیاز به نگهداری داشته باشند نیز ماهانه ۳۰ میلیون ریال حق پرستاری دریافت می‌کنند. معلولانی که امکان کار ندارند نیز پنج تا ۲۵ میلیون ریال هزینه معیشت دریافت می‌کنند.
کرمی ادامه داد: تجهیزات توانبخشی شامل انواع عصا‌های سفید، ساعت گویا، ماشین تحریر بریل (نوع ایرانی)، دستگاه ضبط و پخش دیجیتال، شطرنج رایگان در اختیار نابینایان قرار می‌گیرد. هرچند در زمینه فضا سازی محیط در بوستان‌ها و اماکن عمومی برای حضور معلولان در سالیان اخیر اقداماتی انجام شده است، اما هنوز کمبود‌هایی برای حضور مستقل این افراد وجود دارد که نیازمند عزم همگانی برای برون رفت از وضعیت موجود است.
کرمی گفت: براساس مفاد قانون حمایت از معلولان سه درصد شمار استخدامی دستگاه‌ها و مجموعه‌های دولتی باید به معلولان اختصاص یابد که این مهم در گذشته اجرایی نشده بود و امسال برای نخستین بار آزمون استخدامی ویژه معلولان برای جذب چهار هزار و ۸۰۰ نفر برگزار شد که در استان بوشهر نیز ۱۴۸ نفر شرکت کردند که از این شمار ۲۷ نفر پذیرفته شده اند. در قانون جامع حمایت از معلولان ۶۰درصد ظرفیت پذیرش کار‌های اپراتوری باید به جامعه هدف معلولان اختصاص یابد که این مهم بدرستی اجرایی نشده این درحالی است که ۸۵ نفر بیکار دانش آموخته لیسانس و فوق لیسانس و سه نفر نیز در مقطع دکتری در استان بوشهر وجود دارد.
کرمی افزود: بضاعت فضای آموزشی استان بوشهر برای نابینایان یک مدرسه ابتدایی و یک کتابخانه است که در مرکز استان واقع شده و افرادی که علاقه‌مند به ادامه تحصیل هستند باید به استان فارس بروند.
پایگاه تحلیلی خبری شعار سال با اندکی اضافات و تلخیص، برگرفته از ایرنا. کد خبر:۸۵۶۲۶۹۶۰. تاریخ انتشار: بیست و سوم مهرماه ۱۴۰۳. https://www.irna.ir.
