شعارسال: مُتعِه یا نکاح مُنقَطِع یا ازدواج موقت که به صیغه یا ازدواج انقطاعی نیز معروف است، نوعی از ازدواج در مذهب شیعه است که در آن عقد ازدواج برای مدت معین و محدودی با مهریهای معلوم، بین زن و مرد بسته میشود و با پایان آن رابطهٔ زوجیت خود به خود منقضی میشود و افراد از هم ارث نیز نمیبرند. در میان مسلمانان در مورد جواز این ازدواج اختلاف نظر است. اهل سنت، اباضیه و زیدیان آن را حرام و شیعیان امامی آن را بر اساس آیه ۲۴ سوره نساء، مشروع و صحیح میدانند. فقهای شیعه میگویند متعه در زمان حضرت محمد و زمان خلافت ابوبکر و بخشی از زمان خلافت عمر مباح و رایج بوده، تا اینکه عمر آن را تحریم کرد. اما فرقههای اسلامی دیگر میگویند که عادتی بود که از عصر جاهلیت به یادگار ماند و در سالهای اول اعلام رسالت محمد (ص) به آن عمل میشد تا اینکه محمد (ص) در روز خیبر یا حجة الوداع، به تحریم آن امر داد. همچنین برخی در تعریف، متعه را ازدواج نمیدانند و معتقدند در شریعت اسلام ازدواج دو نوع تعریف نشدهاست. لغت متعه بمعنی لذت بردن است درحالی که هدف از ازدواج، تشکیل خانواده است. در برخی احکام و روایات شیعه این امر دارای اجر و ثواب میباشد. متعه در قوانین ایران به پیروی از فقه امامیه به رسمیت شناخته شدهاست. هرچند قانون مدنی ایران اشارهای به عربی خواندن صیغه ندارد، اما بهتر است به شکل درست و عربی آن اجرا شود. پسر بالغ و رشید، و دختر بالغ و رشید و غیر باکره در امر ازدواج استقلال دارند و هیچکس حتی پدر بر آنها ولایتی ندارد. همچنین پدر و جد پدری بر فرزند صغیر و فرزند بالغ دیوانه یا سفیه (کمعقل) خود ولایت در ازدواج دارند و میتوانند در صورت نبود مفسده او را به ازدواج دیگری درآورند. (هرچند برخی از علما معتقدند که احتیاط واجب بر اخذ اجازه است. ضروری است برای رعایت چارچوبهای شرعی به نظر مرجع دینی هر فرد مراجعه شود).
صیغه عقد موقت میتواند فقط توسط یکی از طرفین (مرد یا زن) و یا یک شخص ثالث، خوانده شود.
اگر زن خودش بخواهد ” صیغه موقت” را بخواند:
«زَوَّجتُکَ نَفسِی فِی المُدَّۀِ المَعلُومَۀِ، عَلَی المَهرِالمَعلُوم» / من خودم را به همسری تو در آوردم با مدت معین و با مهر معین.
بعد باید مرد بگوید: قَبِلتُ؛ قبول کردم.
در صورتی که خود مرد (داماد) بخواهد “صیغه موقت” را بخواند:
اگر مرد صیغه را میخواند، ابتدا به زن بگوید: آیا من وکیلم تو را به مدت و مهر معلوم شده به عقد خودم درآورم. زن در جواب میگوید: آری. آنگاه مرد اینگونه صیغه را جاری میکند:
«زَوَّجتُ مُوَکِّلَتِی (فاطمۀ) نَفسِی، فِی المُدَّۀِ المَعلُومَۀِ، عَلَی المَهر المَعلُوم» / من موکّلم را به ازدواج خود در آوردم در مدت و مهر مشخص شده.
پس دوباره مرد برای خودش میگوید: «قَبِلتُ التَّزویج» قبول کردم این ازدواج را.
در صورتی که شخص سوم بخواهد صیغه موقت را بخواند:
اگر عاقد شخص دیگری باشد، ابتدا باید از هر دو طرف برای خواندن صیغه عقد وکالت بگیرد و بعد از آن، صیغه را این گونه بخواند: فرض کنید که نام خانم «فاطمه» است و نام آقا هم «علی». در این صورت:
به وکالت از خانم بگوید: زَوَّجتُ مُوکِّلَتی (فاطمۀ) مُوَکَّلی (علی) فِی المُدَّۀِ المَعلُومَۀِ عَلَی المَهر المَعلُوم
موُکّل خودم «فاطمه» را به تزویج «علی» در آوردم، در مدت مشخص و با مهریهی مشخص
پس به وکالت از آقا بگوید: قَبِلتُ التَّزویجَ لِمُوَکِّلی (علی) قبول کردم این ازدواج را.
بیشتر مراجع تقلید معتقدند که اگر امکان خواندن صیغه عقد به زبان عربی نباشد، میتوانند ترجمه آن را به فارسی یا هر زبان دیگری بخوانند و لازم نیست وکیل بگیرند.
صیغه طلاق در ازدواج موقت:
در ازدواج موقتی که مدت آن طولانی است (مثلا عقد موقت ۹۰ ساله خوانده شده باشد) بدون طلاق نمیتوان از یکدیگر جدا شد بلکه باید نسبت به پرداخت مهریه قبل از طلاق اقدام کرد. اما در ازدواج موقتی که طولانی مدت نیست، در آن صورت با بخشیدن مهلت توسط مرد، آن ازدواج فسخ خواهد شد، زیرا از نظر اسلام جدایی در ازدواج موقت به یکی از دو طریق زیر امکانپذیر است:
الف) تمام شدن مدت ازدواج موقت که در هنگام عقد تعیین شده است.
ب) بخشیده شدن مدت باقی مانده از طرف مرد.
در واقع باید مدت صیقه آنها تمام شود یا آقا بگوید بقیه مدت را به همسرم بخشیدم. در غیر این صورت عقد باطل میشود. پس از جاری شدن صیغه عقد موقت، مهریه برگردن مرد است. اگر مرد با زن رابطه برقرار کند، باید تمام مهریه را به او بدهد در غیر این صورت پرداخت نصف مقدار مهریه، الزامی است.
پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، برگرفته از منابع گوناگون