شعارسال: ایران با داشتن رتبه چهارم در تولید جهانی کیوی، از نظر صادرات بعد از ایتالیا، نیوزلند، شیلی، بلژیک، یونان، هلند و فرانسه در رده هشتم جهان قرار دارد. شمال ایران و بویژه دو استان گیلان و مازندران قطب تولید کیوی در کشور محسوب می‌شوند و سالانه در صورت مساعد بودن شرایط جوی از حدود ۴۰۰ هزار تن کیوی تولیدی این استان‌ها، بالغ بر نیمی به خارج از کشور صادر می‌شود.
سال ۱۴۰۳، سالی بود که در آن بازار کیوی با تحولات شدید قیمتی روبرو شد. قیمت کیوی در این سال به صورت متوسط بازار در حال افزایش بود. بررسی عوامل تأثیرگذار بر این قیمت نشان می‌دهد که چندین عامل داخلی و خارجی، بر روند قیمت‌دهی تأثیرگذار بوده‌اند. تقاضا و عرضه کیوی در بازار مهمترین عاملی است که تأثیر قابل توجهی در تعیین قیمت دارد. در سال ۱۴۰۳، تقاضای بالا برای کیوی خصوصا تقاضای صادراتی باعث افزایش قیمت آن شد. این در حالی بود که وزارت جهادکشاورزی، هیچ گونه اقدام معناداری برای کنترل قیمت و متعادل سازی بازار از خود نشان نداد.

اسدالله کارگر، رئیس اتحادیه میوه و سبزی، درباره علت افزایش قیمت کیوی بیان داشته بود که صادرات مهم‌ترین دلیل این افزایش قیمت است. چراکه کیوی در باغات و در سردخانه‌ها به فروش می‌رسد و به کشور روسیه صادر می‌شود. کیوی ایرانی یکی از بهترین انواع کیوی در دنیا بوده و مشتریان زیادی دارد. روسیه هم با قیمت مناسبی این محصول را خریداری می‌کند. در اواخر پائیز ۱۴۰۳، قیمت کیوی در میدان مرکزی میوه و تره‌بار به ۱۲۰ هزارتومان به ازای هر کیلوگرم هم رسید (در زمستان نزدیک به ۲۰۰ هزار تومان شد). در خرده‌فروشی‌های سطح شهر هم با توجه به کیفیت و قیمت فاکتور ۳۵ درصد به این قیمت افزوده می‌شود. به طور مثال کیوی با قیمت ۱۲۰ هزار تومان با ۳۵ درصد افزایش قیمت با قیمت ۱۶۰ هزار تومان و حتی بالاتر، به فروش می‌رسد. قیمت‌ها به دلیل صادرات به حالت عادی بازنمی‌گردد. بخشی از کیوی کشور به سردخانه منتقل و بخشی دیگر هم صادر می‌شود. قطعا با وجود صادرات، قیمت کاهش نخواهد داشت. به دلیل اینکه بازار داخلی کشش ندارد، قطعا بیش از این قیمت‌ها افزایش نخواهد داشت، اما کشش و تقاضای بازار‌های صادراتی همچنان پابرجاست. برای حل این مشکل (افزایش افسار گسیخته قیمت) بهترین راه این است که جلوی صادرات گرفته شود یا صادرات بشکل هدفمند و نظام‌مند صورت پذیرد. شاید کیوی به نسبت میوه‌های نظیر پرتقال، سیب، خیار و ... مصرف کمتری داشته باشد، اما در سبد وجود دارد و باید با کاهش صادرات قیمت آن کنترل شود. صادرات بی‌رویه فقط بازار میوه به‌ویژه میوه کیوی را تحت تأثیر قرار نداده، بلکه بازار محصولات لبنی نظیر کره هم، تحت تأثیر صادرات بی‌رویه قرار گرفته است. روسیه به دلیل تحریم‌های اروپا، امکان واردات از این کشور‌ها را ندارد و محصولات مورد نیاز خود را با قیمت مناسب از ایران تهیه می‌کند؛ بنابراین صادرات بی‌رویه باعث التهاب در بازار برخی محصولات شده است.

این بی انضباطی در صادرات، پیامد‌های فاجعه باری هم می‌تواند داشته باشد. بعنوان مثال، محروم سازی مصرف کننده داخلی از محصول داخلی بدلیل افزایش زیاده از حد قیمت. آیا جهادکشاورزی نباید اقدام به تعریف سهمیه صادراتی از تولید داخل نموده و جلوی صادراتی بی رویه را بگیرد؟
دومین مخاطره احتمالی قابل پیش آمد، بحث برگشت خوردن احتمالی محصولات به دلایل مختلف (مثلا عدم رعایت اصول بهداشتی و کم توجهی به میزان سموم و آفات نباتی، حاشیه‌های سیاسی بین ایران و کشور‌های متقاضی واردات کیوی و روی دست ماندن این محصول و ...) است. آیا وقت آن نرسیده که جهادکشاورزی با توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی مرتبط با کیوی، جلوی صادرات محصول اولیه را گرفته و چرخه فراوری (نظیر پوره، کنسانتره، آب میوه و ..) را مورد حمایت قرار دهد؟
به هر حال ضعف مشهود عملکردی و انفعال وزارت جهادکشاورزی به حدی است که ورود نهاد‌های نظارتی را طلب می‌کند.

پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، برگرفته از منابع گوناگون