شعارسال: گرچه گشت‌وگذار در محله‌های قدیمی همیشه خاطره‌انگیز و آرامش‌بخش بوده است اما مدت‌هاست بافت‌های فرسوده و قدیمی شهر بیرجند به تهدیدی جدی برای جان ساکنان آن تبدیل‌شده است.

محله‌های فرسوده و بافت‌های مسئله‌دار در جریان ناهماهنگی‌ها و عدم همکاری و تعامل بین‌بخشی همچنان فرسوده‌تر می‌شوند و حرکت اجرای این طرح در بیرجند که از سال ۸۴ آغازشده به‌صورت لاک‌پشتی پیش می‌رود.

عدم تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی‌های دقیق موجب شده اقدامات انجام‌شده تاکنون از اثربخشی لازم برخوردار نباشد.

این بار جمعی از مسئولان استانی به همراه معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری ایران برای دیدن وضعیت پیش روی طرح و شنیدن مشکلات ساکنان این بافت هااز بخشی از بافت فرسوده بیرجند در محله موسی بن جعفر (ع) بازدید کردند.

جای بسی شکر است که علی‌رغم دیگر سفریهای مقامات دولتی به خراسان جنوبی، این بازدید دارای دستاوردهایی بود که امید است زخم کهنه ساکنان بافت قدیمی فرزان را مرهم باشد.

ناگفته نماند این پیروزی نیز با مشارکت ساکنان بافت فرزان شامل حالشان شد چراکه دور از انتظار مسئولان، همانند مهمانی ناخوانده وارد میدان شدند و با صدای بلند به بیان دردهایشان پرداختند.

*مرهم گذاری ۱۱ ساله مسئولان شفاعت نداد

هم‌اکنون بیش از ۱۱ سال از اجرای طرح نوسازی بافت فرسوده در شهرستان بیرجند که در محدوده‌ای از شهر که با عنوان طرح فرزان اجرا شد، نه‌تنها مشکلی از میان برنداشته، بلکه ناامنی، دردهای اجتماعی، اقتصادی و ... مازاد بر مشکلات برخی از ساکنان این بافت در شهر بیرجند را رقم‌زده است.

بیش از یک دهه از اجرای نافرجام طرح فرزان گذشت و مردمان آن منطقه شب‌های زیادی را با دل لرزان از حمله احتمالی سارق سر بر بالین نهادند و روشنایی روز را نیز با گردوخاک غبارهای بی‌کسی به شب رساند.

بنا به گفته برخی ساکنان محله، گردوخاک حاصل از کند و کاری‌ها و کوچه‌ها به‌جایی رسیده که نفس‌های مرتب کودکی را به شماره انداخته و او را با بیماری «آسم» هم‌بستر کرده است.

هم‌اکنون درد بی‌صدایی که هیچ‌گاه برخی از مسئولان استانی آن را نچشیدند و درک نکردند با ضجه‌های ساکنان به گوش مسئولان کشوری رسید و اما باید منتظر بمانیم و ببینیم این بار چه گلی به سر این درد دیدگان خواهند زد.

*انتقاد از بلاتکلیفی ساکنان بافت فرزان در حل مشکلات

هنوز چنددقیقه‌ای از حضور معاون وزیر راه و شهرسازی در بافت فرزان بیرجند نگذشته است که مردی محاسن سفید با هیاهو وارد میدان می‌شود. گویی زخمی عمیق بر دل دارد.

از دور سراغ مسئولان دولتی و کشوری را می‌گیرد و بعد از سلامی کوتاه، بدون معرفی شروع به درد دل می‌کند.

حسین افروز نام دارد و در مقابل نگاه مبهوت برخی مسئولان با صراحت می‌گوید: امروز حرف‌های دلم را می‌گویم یا به زندان افکنده شده و یا تکلیفم در این بافت مشخص می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: برای حل مشکلاتم به سراغ شهرداری می‌روم، می‌گوید این طرح در دست شرکت عمران و بهسازی شهری است و این شرکت هم در قبال اجرایی نشدن طرح حاضر به پاسخ‌گویی نیست.

افروز صدایش را به نشانه تأکید بالا می‌برد و خطاب به مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری ایران می‌گوید: چرا در بازدیدهای خود به سراغ ساکنان نمی‌روید؟

وی ادامه می‌دهد: شما از تهران به این مکان می‌آیید که درد ما را شنیده و برای مردم کاری از پیش ببرید نه اینکه با ماشین بازدید کوتاه داشته و درنهایت هم گزارش عملکردی به دیگران ارائه دهید.

*از اسب افتادیم اما از اصل نیفتادیم

افروز بابیان اینکه ۴۲ سال شده در این منطقه زندگی می‌کنم، افزود: ساکنان این منطقه از اصیل‌ترین افراد بیرجندی هستند.

وی بابیان اینکه تخریب خانه‌ها و طولانی شدن طرح زمینه حضور معتادان را فراهم کرده است، گفت: اگرچه ظاهر این منطقه تغییر کرده اما ما هنوز انسان‌های اصیل بیرجندی هستیم.

افروز بیان می‌کند: شرایط به‌گونه‌ای شده که معتادان در مقابل دیدگان ما هم تزریق می‌کنند و ما نمی‌دانیم چه جوابی به پرسش بچه‌هایمان بدهیم.

وی از بلندای بام شرکت عمران و بهسازی بیرجند که به‌تمامی بافت فرسوده فرزان اشراف دارد، به خانه‌اش اشاره می‌کند ومی گوید: محوطه خاکی براثر تخریب برخی خانه‌ها و رها کردن آن‌ها، باعث گردوخاک زیادی در محله می‌شود.

صدایش رساتر می‌شود و می‌افزاید: شرکت عمران و بهسازی شهری بیرجند حتی دادن امکانات را مشروط بر اجرای کامل طرح فرزان می‌داند.

وی ادامه می‌دهند: دو سال برای برخورداری از گاز تلاش کردم اما این شرکت اجازه این کار را به من نداد و درنهایت با وساطت شهرداری موفق به اخذ آن شدم.

*نگهداری سگ برای حفاظت از منزل

حال دیگر یکی‌یکی از افراد ساکنان این منطقه برای گفتن دردهای ۱۳ ساله‌شان به پشت‌بام می‌آیند. و این بار صدای رسای خانمی که از شدت ناراحتی اشک در چشمانش حلقه‌زده، مقام مسئول کشوری را به داخل خانه‌اش می‌کشاند.

این خانم خسته‌دل درحالی‌که خانه‌اش اشاره می‌کند، می‌گوید: ساکنان این منطقه هیچ امنیتی برای زندگی ندارند.

به سگی که بر بالای پشت‌بام خانه‌اش پرسه می‌زند، اشاره می‌کند و می‌گوید: برای حفاظت از خانه‌ام، این سگ را نگهداری می‌کنم.

وی بابیان اینکه برای نوسازی خانه‌ام باید طرح پیشنهادی شرکت عمران و بهسازی را اجرا کنم، می‌گوید: طبق این طرح، درب خانه‌ام از وسط منزل همسایه باز می‌شود.

خانم ۵۰ ساله خواستار توجه بیشتر مقامات به این طرح می‌شود و می‌افزاید: باید در نوسازی این قطعه چاره‌ای جدی اندیشیده شود چراکه امنیت مردم درخطر است.

*خدمات‌رسانی به بافت فرسوده امکان پذیرد

یکی دیگر از ساکنان این بافت هم با اشاره به نبود امکانات رفاهی و تفریحی در این منطقه، بیان کرد: مسئولان با خدمت‌رسانی به بافت فرسوده برای مردم انگیزه ایجاد کنند.

فاطمه حسینی با انتقاد از عملکرد مسئولان اجرایی بافت فرزان، اظهار کرد: درصورتی‌که خانه‌ای را برای نوسازی به آن‌ها بفروشیم، پول را در دو مرحله به ما پرداخت می‌کنند.

وی ادامه داد: اما در بعضی موارد شاهد هستیم که بعد از گذشت یک و نیم سال از فروش خانه، هنوز نیمی از پول را پرداخت نکرده که این باعث کاهش استقبال مردم از طرح می‌شود.

حسینی از نرخ‌گذاری خانه‌ها برای فروش انتقاد کرد و گفت: وجود تفاوت بالای قیمت در دوخانه مجاور نیز باعث کاهش انگیزه در استقبال از اجرای طرح فرزان است.

وی بابیان اینکه ما خواستار وام تسهیلاتی نیستیم، افزود: تقاضا داریم بافت فرسوده این منطقه هر چه زودتر خیابان‌کشی آن انجام شود.

محمد معتمدی نژاد از دیگر ساکنان این بافت با اشاره به احداث پل موسی بن جعفر، اظهار کرد: عملیات ساخت این پل بیش از دو سال گذشته آغازشده و قرار بود در ۲۲ بهمن سال گذشته نیز افتتاح شود.

وی بابیان اینکه هم‌اکنون نیز روزهای متوالی می‌گذرد اما از افتتاح این پل نیز خبری نیست، افزود: افتتاح این پل و خیابان‌کشی بافت نیز حل مشکل اصلی ساکنان است.

*استقبالی از تسهیلات ساخت‌وساز طرح فرزان نشده است

مدیرعامل شرکت عمران و سرمایه‌گذاری فرزان بیرجند چندی پیش با بیان اینکه ۱۱ هکتار بافت فرسوده در طرح فرزان بیرجند وجود دارد، افزود: طرح فرزان در سال ۸۶ آغازشده و به دلیل مشکلات موجود در اجرا نیز در شش‌ماهه دوم سال ۹۲ بازنگری شد به‌طوری‌که مردم امکان در جاسازی را داشته باشند.

علی براتی با اشاره به اعتبارات تخصیص‌یافته به اجرای طرح، بیان کرد: در این راستا، میزان ۱۱ میلیارد تومان شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران پرداخت کرده است.

وی بابیان اینکه شروع احداث پل توسط شهرداری، باز شدن معبر اصلی را در اذهان عمومی نهادینه کرد، گفت: آورده شهرداری هم در این طرح به‌صورت عوارض، تراکم تغییر کاربری و پروانه ساختمانی بوده است.

براتی بابیان اینکه متأسفانه تاکنون استقبالی از تسهیلات ساخت‌وساز طرح فرزان نشده است، افزود: باید نهادهای ذی‌ربط با اجرای برنامه‌های مختلف، در مردم انگیزه ایجاد کنند.

وی ادامه داد: باید عملکردها به‌گونه‌ای باشد که مردم اجرای طرح فرزان را مانند واکسیناسیون برای بافت فرسوده مفید تصور کرده و خود نیز پیش‌قدم شوند.

براتی با اشاره به تسهیلات ارائه‌شده به متقاضیان استفاده از این طرح، بیان کرد: در مرکز استان میزان تسهیلات ۴۰ میلیون و در دیگر شهرستان‌ها نیز ۳۰ میلیون تومان است.

وی در توضیح نحوه بازپرداخت وام، اظهار کرد: این وام به‌صورت دوازده‌ساله و با یارانه نُه درصد در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد.

*معبر اصلی بافت فرزان باز شود

وی باز شدن معبر اصلی بافت فرزان را یکی از راهکارهای حل مشکل اجرای طرح دانست و افزود: همچنین شهرداری می‌تواند با روش‌های تخفیف در هزینه پروانه، نگرفتن عوارض از مردم و تسهیل درروند اخذ پروانه نقش بسزایی درزمینهٔ استقبال مردم ایفا کند.

براتی ادامه داد: مدیرعامل شرکت عمران و مسکن‌سازان خراسان جنوبی، مدیرکل راه و شهرسازی استان و رئیس بافت فرسوده استان که نمایندگان شرکت مادر تخصصی عمران و مسکن‌سازان هستند، نگاه ویژه‌ای به بازگشایی معبر دارند.

شهرداری می‌تواند با روش‌های تخفیف در هزینه پروانه، نگرفتن عوارض از مردم و تسهیل درروند اخذ پروانه نقش بسزایی درزمینهٔ استقبال مردم ایفا کند.

وی خواستار همکاری هرچه بیشتر مردم در اجرای طرح بافت فرزان شد و افزود: باید برنامه‌هایی از سوی مدیران ذی‌ربط در راستای ترغیب مردم به این طرح اجرا شود.

براتی طولانی شدن روند اجرای پروژه، عدم بازگشایی معبر اصلی بافت، سن بالای مالکین، مشکلات اسنادی، شکل بد هندسی و رکود بازار مسکن را ازجمله عوامل عدم شروع ساخت‌وساز در بافت فرسوده برشمرد.

*قول مساعد معاون وزیر برای حل مشکل طرح فرزان

مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری ایران در جمع ساکنان بافت فرزان گفت: من ۱۰۰ درصد به اهالی این منطقه حق می‌دهم.

محمد سعید ایزدی ادامه داد: تمامی اراضی که تملک کردیم ساختمانی که ساخته‌ایم را حاضریم کسانی که دچار دردسر شده‌اند، تهاتر کنیم.

وی خواستار اعتماد دوباره مردم به دولت شد و گفت: طولانی شدن روند اجرای طرح فرزان اعتماد مردم را از دولت سلب کرده است.

ایزدی بیان کرد: همچنین آمادگی داریم زمینی را برای ساخت مسکن جدید و تسهیلات نوسازی در اختیار شما قرار دهیم و بعد از احداث خانه، ملک قدیمی شما را تخریب کنیم.

وی ادامه داد: همچنین آمادگی داریم برای افرادی که تمایل دارند با کارشناسی‌های انجام‌شده در طرح خانه به خانه، تعویض انجام دهیم.

ایزدی بابیان اینکه با حضور در این بافت، درد مردم را احساس کردم، اظهار کرد: قصه دردسرساز بافت فرزان حل می‌شود.

مردم این مناطق سال‌ها است که طعم شیرین زندگی را نچشیده‌اند و برای حل مشکلاتشان یا گرفتار بی‌توجهی‌ها بوده و یا در دست‌اندازهای اداری از این دستگاه به آن دستگاه مراجعه کرده‌اند. باشد که قول‌های این مقام کشوری بر زمین نماند و بار دیگر رونق به بافت قدیمی بیرجند سر بزند.