شعارسال: هر کشوري که وارد کننده يا ترانزيت کننده کالاهاي دست ورزي شده ژنتيک است يک خط مشي مشخص و قوانين خاص در مورد ليبل گذاري دارد که با توجه به طبيعت، اهداف، نوع پوشش طبيعي، اولويت ها، درجه اجراي قانون و غيره مي تواند متفاوت باشد. در نتيجه تاثيرات مشاهده شده اين سياست در انتخاب و اطلاعات مشتري، تجارت غذا و تجارت بين‌الملل بسيار مهم خواهد بود.

به نظر نگارنده يکي‌ از مشکلات موجود در مبحث ليبل گذاري، عدم وجود قوانين منسجم بين‌المللي در اين خصوص است. ليبل گذاري کالاهاي تراريخته در بعضي‌ از کشورها اجباري و در برخي‌ اختياري است و اين بستگي به سياست کشورها در مورد قوانين ليبل گذاري دارد. براي مثال در قانون هند هر ميزان دست ورزي ژنتيکي‌ حتي در حد خيلي‌ کم بايد ليبل داشته باشد. در هند تمام مواد غذايي اوليه و ثانويه و دستور العمل غذايي افزودني‌ها که از گونه‌هاي تراريخته مشتق شده بايد ليبل گذاري شده باشد. طبق قانون اتحاديه اروپا، حداقل ۰.۹ درصد دستورزي ژنتيکي‌ در گونه‌هاي گياهي و جانوري بايد ليبل داشه باشد. در استراليا گونه‌ها با حداقل ۰.۵ درصد دست ورزي ژنتيکي‌ بايد ليبل داشته باشند. در حالي‌ که طبق قانون ايالت متحده آمريکا اکثر مواد دست ورزي شده ژنتيکي‌ ليبل ندارند. اسپانيا ذرت تراريخته مورد تغذيه دام را با ليبل به سراسر دنيا صادر مي‌کند، درحالي که اتحاديه اروپا گوشت صادراتي دامي را که از اين ذرت تغذيه کرده است ليبل گذاري نمي کند! اينها تنها مثال هاي کوچکي از عدم يکپارچگي کشورهاي صادر کننده و وارد کننده محصولات تراريخته در بحث پيچيده ليبل گذاري است، بنابراين قوانين ليبل گذاري در دنيا و بين کشورهاي عضو ايمني زيستي‌ بايد يک دست شود.

از ديگر مشکلات موجود، انتخاب اولويت ليبل گذاري در مورد محصولات تراريخته است. کدام محصولات اولويت ليبل گذاري دارند؟ در بسياري از کشورهاي در حال توسعه کالاهاي تجاري نظير پنبه ليبل گذاري نمي‌شود و تنها کالاهاي غذايي و دارويي تراريخته ليبل گذاري مي شوند. از طرفي‌ محتواي اطلاعات ليبل نبايد مبهم باشد. تنها نوشتن «محصول تراريخته» روي ليبل کافي‌ نيست، بايد ذکر شود که محصول تراريخته در کشور توليد شده هم به مصرف مردم مي‌رسد و تنها مخصوص صادرات نمي‌باشد. در غير اين صورت مردم کالاي دست ورزي نشده را ترجيح خواهند داد و کالاي تراريخته با اطلاعات ناقص و نامفهوم هم هزينه کالا را بالا خواهد برد و هم مورد انتخاب مردم واقع نمي‌شود. نتايج نشان داده که فوايد حاصل از ليبل گذاري از هر دو نظر اطلاعات مصرف کننده و انتخاب مصرف کننده مي تواند منفي‌ باشد و از مهم ترين دلايل آن: انگيزه اقتصادي صنعتگران مواد غذايي، نقش کمپين‌هاي ضد تراريخته، درک و فهم متفاوت مصرف کنندگان و هزينه تمام شده بالاي ليبل گذاري است.

نکته قابل توجه اين است که ژاپن يکي‌ از بزرگ ترين وارد کننده‌هاي محصولات تراريخته بدون ليبل از آمريکا است؛ چرا؟ به دليل بالا بودن استاندارد‌ها و کيفيت بالاي محصولات تراريخته توليد شده در اين کشور.

محققان و دانشمندان در آمريکا محصولات تراريخته را در بالاترين سطح ايمني توليد مي کنند و اين محصولات بعد از طي‌ مراحل دقيق آزمايش و تأييد سلامت روانه بازار مصرف مي شوند.

به نظر نگارنده به جاي صرف هزينه‌هاي گزاف ليبل گذاري محصولات تراريخته (البته منظور توليد و مصرف داخلي‌ است)، بودجه‌هاي تحقيقاتي‌ را صرف بالا بردن کيفيت محصولات تراريخته و تأييد سلامت اين محصولات توسط ارگان هاي دولتي مربوطه کنيم. به هر حال بايد پذيرفت که هزينه ليبل گذاري محصولات تراريخته بر دوش مصرف کننده خواهد بود و چه بسا اين هزينه بيش از هزينه توليد محصول تمام شود و در نهايت به دليل هزينه بالا مورد انتخاب مصرف کنندگان قرار نگيرد.

يکي‌ از مهم ترين عواملي که امروزه موجب شده کشت محصولات غذاي تراريخته در کشورهاي در حال توسعه کاهش پيدا کند، عدم حمايت دولت‌ها از محصولات غذاي تراريخته به دليل نگراني هايي است که در مورد امنيت زيستي‌ اين محصولات‌ها وجود دارد. از طرف ديگر کشورهاي توسعه يافته اروپايي و ژاپن قوانين ليبل گذاري شديد و سختگيرانه را درخصوص محصولات تراريخته توليدي کشورهاي در حال توسعه خواستارند که اين خود باعث شده هزينه تمام شده محصولات تراريخته را براي کشورهاي در حال توسعه بالا برده و صرفه اقتصادي چنين توليداتي را براي کشورهاي ضعيف پايين بياورد. اين خود عامل مهمي‌ در عقب ماندن اين کشورها در صحنه فناوري نوين است. به نظر نگارنده وقت آن رسيده که کشورهاي در حال توسعه نظير ايران توانايي علمي‌ بالا و سطح استاندارد مطلوب خود را به جهانيان ثابت کنند و از طريق کيفيت بالاي محصولات تراريخته که اميد مي رود در آينده اي نه چندان دور در ايران نيز به سطح توليد براي استفاده ملي‌ و همچنين صادرات برسد، توانايي‌هاي بالاي علمي‌ دانشمندان و متخصصان خود را به دنياي علوم نوين و فناوري ثابت کنند و از اين طريق جلوي هزينه‌هاي اضافي نظير ليبل گذاري محصولات تراريخته گرفته شود.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری موج، تاریخ انتشار: 23آبان1394، کد خبر: 954141: www.mojnews.com