شعار سال:12 دی ماه 94 بود که عده ای خودسر از دیوار سفارت عربستان در تهران بالا رفتند تا بازهم با رفتارهای افراط گرایانه و به دور از تعقل، خود را نشان دهند و سلفی بگیرند و البته دردسرهای تازه ای برای دولت جمهوری اسلامی درست کنند.
این اعتراضات خارج از عرف در واکنش به حکم اعدام شیخ نمر روحانی شیعه عربستانی صورت می گرفت. پس از آن سعودی ها سرمست از این اقدام علم مظلومیت برداشته و با تمام توان تلاش کرد از ایران و ایرانی در مجامع بین المللی چهره ای غیر واقعی بسازد.
روابط ایران و عربستان که آن روزها به دلیل رفتارها و اظهارات افراطی سران سعودی، فاجعه منا و همچنین حمایت های آشکار از تروریسم اوضاع چندان مناسبی نداشت، پس از این ماجرا به تیرگی شدید گرایید و روابط دیپلماتیک بین دو کشور قطع گردید. عربستان سعی کرد از این آبی که به آسیابش ریخته بیشترین سود را ببرد و از اختلاف سیاسی پیش آمده را وارد سایر حوزه های مرتبط به دو کشور کرد. از روابط دیپلماتیک گرفته تا اقتصاد و حتی حج برای تحت فشار قرار دادن حجاج ایرانی.
در جریان رقابت های انتخاباتی و مناظره های تلویزیونی بار دیگر ماجرای حمله به سفارت و تبعات آن برای دولت جمهوری اسلامی برجسته شد. در پاسخ به ادعای قالیباف درباره ایجاد اشتغال توسط دولت، جهانگیری با بیان اینکه در اشتغال بهترین گزینه توسعه صنعت گردشگری است که مشاغل بسیاری را ایجاد میکند، خطاب به قالیباف گفت: چه کسانی به سفارت عربستان حمله کردند؟ چه کسانی باعث شدند 700 هزار شیعه ای که به مشهد می آمدند و درآمدزایی داشتند و زندگی مشهدی ها می چرخید، این را چه کسانی به هم زدند؟ چه کسانی باعث شدند این حوزه دچار رکود شود تا مردم از بسیاری از مشاغل این حوزه محروم شوند؟ آیا دولت این کار را کرد؟ بله آقای قالیباف ما نمی توانیم به سفارت حمله کنیم. ما نمی توانیم زندگی مردم را به خاطر منافع خودمان دچار آسیب کنیم. چه کسانی به سفارت حمله کردند؟ آنها امروز در ستادهای کدام نامزد در حال فعالیت هستند؟ کدام نامزدها آنها را حمایت می کردند و پول به آنها می دادند و آنها را شکل می دادند؟
پس از این بود که این سوال پیش آمد حمله به سفارت عربستان، جدا از مشکلات بین المللی و دیپلماتیک، چه تبعاتی برای اقتصاد و گردشگری ایران داشته است؟
علی ماجدی، سفیر ایران در آلمان می گوید: پس از ماجرای حمله به سفارت عربستان، سفر توریست های آلمانی به ایران کاهش یافت.
اما این تنها گوشه ای از مسئله است. طبق آمار رسمی حمله به سفارت عربستان علاوه بر خدشه دار کردن وجهه عمومی ایران در جهان موجب شد تا ما ۴۵ تا ۵۰ درصد از ظرفیت گردشگران حوزه خلیجفارس و ۹۰ درصد از بازار عربستان را از دست دهیم.
مرتضی رحمانی موحد، معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور با طرح این موضوع ادامه می دهد: در سال ۹۴ بخشی از بازارهای مهم ایران به ویژه در حوزه زیارت از دست رفت که بیشتر این بازارها نیز به کشورهای خلیج فارس مربوط میشد که تحت تأثیر نگاه سیاسی و غیرحرفهای دچار آسیب شد.
او معتقد است: حلقه اول بازار گردشگری ایران، کشورهای همسایه است. بیش از ۸۴ درصد گردشگران ورودی ایران از این کشورها هستند. مگر ما میتوانیم روابطمان را با کشورهای همسایه چالشدار طراحی کنیم و انتظار اثرگذاری نداشته باشیم، آن حادثه که در گردشگری تاثیرش را گذاشت. کاهش آمار از حوزه جنوبی خلیج فارس به همین علت بود. ما گردشگرانی متمول، علاقمند، هم مذهب، شیعه و پایدار که دائم و طولانی به ایران سفر میکردند را از دست دادیم، کجا میتوانیم چنین گردشگرانی را پیدا کنیم؟
موضوعی که محمد قانعی رئیس اتحادیه هتل داران مشهد نیز با تاکید بر آن یادآور می شود: تا پیش از حمله به سفارت عربستان ما سالانه پذیرای بیش از یک و نیم میلیون مسافر عربی بودیم به طوریکه شرکتهای توریستی کشور عربستان و بحرین اقدام به اجاره سالیانه هتلهای ٥ ستاره میکردند و بیش از ١٠ هتل در مشهد توسط تاجران عرب اجاره شده بود. با وجود اتفاقات پیش آمده امروز این هتلها خالی از مسافر هستند و بیشتر مسافران ایرانی توانایی اقامت در این هتلهای لوکس را ندارند در نتیجه سرمایه زیادی امروز راکد مانده است.
در حالیکه در دوران پسابرجام، در مناطق مختلف گردشگری کشور، تعداد توریست های خارجی به طور محسوسی افزایش یافته است، سهم مشهد که بیشترین هتلها را درکشور دارد پس از حمله به سفارت عربستان به حداقل رسیده است. گردشگری مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی ایران که توانایی پذیرایی روزانه بیش از 500 هزار نفر مسافر را دارد اوضاع نابسامانی دارد. رکود و کاهش مسافران سبب شده که مهمترین زیارتگاه شیعیان رونق گذشته را نداشته باشد.
هتلهای مشهد در تمام کلاسها نسبت به سایر هتلهای کشور 30درصد ارزانتر است و حتی برای جذب مسافر خدمات رایگان بیشتری علاوه بر تخفیفهای خاص ارائه میدهند. تا پیش از حمله به سفارت عربستان، مشهد سالانه پذیرای بیش از یک و نیم میلیون مسافر عربی بود به طوریکه شرکتهای توریستی کشور عربستان و بحرین اقدام به اجاره سالیانه هتلهای ٥ ستاره میکردند و بیش از 10 هتل در مشهد توسط تاجران عرب اجاره شده بود. با وجود اتفاقات پیش آمده امروزه این هتلها خالی از مسافر هستند و بیشتر مسافران ایرانی توانایی اقامت در این هتلهای لوکس را ندارند، نتیجه آنکه سرمایه زیادی راکد مانده است.
با توجه به رکود حاکم بر اقتصاد که از یادگارهای به جا مانده از دولت قبل است، مردم مشهد و به خصوص فعالان گردشگری این شهر چشم امید زیادی به توریست و مسافران خارجی داشتند. هتل داران نیز با توجه به استقبال هر ساله مسافران عرب که ناشی از اختلاف بین ریال و واحد پول کشورهای حاشیه خلیج فارس بود اقدام به ساخت هتلهای لوکس کردند. اما بعد از به آتش کشیده شدن سفارت عربستان امروز این پروژهها نیمه کاره رها شده و به جای اضافه شدن هتل به این شهر کمپهای اقامتی که برای چادر زدن مسافران است از یک عدد در سال ٩٤ به سه کمپ افزایش پیدا کرده است.
٣٠ درصد گردش نقدینگی در صنعت توریست مشهد توسط مسافران عرب تامین می شد و با توجه به مشکلات سفارت عربستان و اتفاقات پس از آن دیگر این نقدینگی وجود خارجی ندارد. بعد از به آتش کشیده شدن سفارت عربستان علاوه بر شهروندان این کشور، دیگر اعضای اتحادیه عرب نیز گردشگری ایران را تحت تحریم قرار دادند. پس از به آتش کشیده شدن سفارت علاوه بر شیعیان عربستان ، شیعیان کشورهای کویت، بحرین و امارات نیز از سفر به مشهد خودداری میکنند.
در حالیکه این روزها مناطق مختلف کشور شاهد افزایش توریست های خارجی است سهم مشهد که بیشترین هتلها را در کشور دارد به حداقل رسیده و کسانی که باعث این رکود و ضربه اقتصادی بودند همانگونه که جهانگیری در نخستین مناظره انتخاباتی به آن اشاره کرد در ستادهای یکی از کاندیداهای ریاست جمهوری فعالیت میکردند.
با این حال رئیس سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری ضمن رایزنی برای عادیسازی سفر شیعیان عربستانی به مشهد معتقد است چند سال طول می کشد تا بازگشت گردشگران عرب به مشهد به روزهای قبل از حمله به سفارت عربستان برسد.
زهرا احمدیپور معاون رئیسجمهوری اظهار داشته است: بهنظر میرسد که باید یکی دو حج برگزار شود تا فضا بهسمت عادیسازی پیش برود و اینکه با برگزاری یک حج، گردشگران عربستانی هم به ایران سفر کنند شاید کمی بعید باشد؛ بنابراین انتظار میرود دو حج برگزار شود بعد از آن شاهد حضور گردشگران عربستانی در شهرهای ایران از جمله مشهد باشیم.
با این حال مردم مشهد و کسانی که گذران زندگی روزمره شان به گردشگری وابسته است باید چند سال انتظار بکشند تا موج ورود گردشگران عرب و شیعه حوزه خلیج فارس، به خصوص عربستان به ایران آغاز گردد.
اما آنچه نامشخص است اینکه مردم ایران تا چه زمانی باید هزینه اقدامات افراط گرایانه و خارج از چارچوب عده ای خودسر را بدهند؟ با حجم حمایت های بی شائبه برخی سیاستمداران از حمله کنندگان به سفارت عربستان و کنسولگری این کشور در مشهد و افروختن آتش اقدامات تندروانه در سال های اخیر، مردم ایران با کوچک ترین رخدادی در عرصه بین المللی، نگران بروز فتنه ای دیپلماتیک می شوند.
با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی اعتدال، تاریخ انتشار 8 خرداد 96، کد مطلب: 173420: www.etedaal.ir