شعارسال: نوع و بهای سوخت هیدرکربونی می‌تواند در انتخاب نوع فرآیند، انتخاب کوره‌های سوخت مایع (یا گاز) در نهایت قیمت تمام‌شده محصولات صنعت پتروشیمی تاثیرگذار باشد. به این ارتباط و وابستگی فی‌مابین «قیمت» و «هزینه» دو نکته دیگر را باید افزود.

اول آن‌که قیمت سوخت‌های مایع مانند بنزین که تقریبا به سهولت حمل می‌شوند، از قیمت‌های جهانی پیروی کرده ولی سوخت‌های گازی که با شبکه خطوط لوله به مراکز مصرف متصل شده‌اند، بیشتر تابع قوانین و تعهدات است تا نظام لحظه‌ای عرضه و تقاضا.

دوم این‌که قابلیت جایگزینی سوخت‌ها می‌تواند بر نظم قیمتی یک سوخت تأثیراتی شگرف داشته باشد. همان‌گونه که با کاهش تقاضای جهانی زغال‌سنگ در ‌سال ٢٠١٦ بازار جهانی با مازاد عرضه این کالا روبه‌رو شده و سقوط قیمت آن تا زیر ٣٠دلار در هر تن رقم خورد.

به دلیل هم‌پوشانی بازار نفت، گاز و زغال‌سنگ، تلاطمات آن در بازار نفت و سقوط قیمت‌ها حس شد و احتمالا از ‌سال ٢٠١٨ این روند به بازار گاز مایع و LNG نیز تسری خواهد یافت.

بدیهی است لاجرم باید قیمت بنزین با قیمت‌های جهانی همخوانی داشته باشد؛ یعنی فرد بتواند با تقسیم قیمت هر لیتر آن برحسب تومان بر قیمت ارز، عملا به عددی نزدیک قیمت هر لیتر آن در کشورهای دیگر جهان‌ برسد.

از سوی دیگر، قیمت‌گذاری سوخت فرآیندی راهبردی است و می‌تواند بازار آینده انرژی کشور را شکل دهد. بنابراین بحث قیمت بنزین هم می‌تواند «تابع» باشد و هم این‌که «متغیر اقتصادی» تلقی شود که بر جهت‌گیری سرمایه‌گذاری در طرح‌‌های پتروشیمی و شیمیایی تأثیر بگذارد.

هم‌اکنون جهت‌گیری و حجم‌ تولید بنزین، تأمین خوراک‌های پایه آروماتیکی را با نقصان‌هایی مواجه ساخته است.

در بسیاری از کشورهای جهان، قیمت بنزین به صورت هفتگی از سوی شرکت‌های عرضه‌کننده در جایگاه اعلام و اجرایی می‌شود.

این درحالی است که قیمت بنزین در کشور تاکنون به صورت نرخ مشخص و در فواصلی سالانه با تأیید و تصویب نهادهای ذی‌مدخل (شورای اقتصاد و مجلس) تعیین شده و تعیین آن نیز به صورت اعمال ضریبی بر نرخ قبلی بوده که متأثر از نرخ تورم یا افزایش سنواتی است؛ حال آن‌که قانون هدفمندی یارانه‌ها تکلیف قیمت‌ها را تا حدودی مشخص ساخته است.

چنانچه قیمت این محصول راهبردی به‌گونه‌ای فرموله شود که ارتباط موثری با فاکتور قیمت سایر سوخت‌های فسیلی داشته باشد و بتواند آینده صنعت و جهت‌گیری مصرف به سوی گاز طبیعی را مدنظر قرار داده و انگیزه سودآوری قاچاق سوخت را به‌ویژه در استان‌های مرزی کمرنگ کند، آنگاه قدمی موثر در رشد اقتصادی کشور و بسیاری موارد دیگر چون حفظ محیط‌زیست و ایجاد مازاد تراز تولید بنزین و حتی صادرات ایفا کند.

بنابراین در یک نگاه کلی مناسب است که قیمت بنزین با در نظرداشتن این اهداف، با نگاه کارشناسی و قابل انعطاف تعیین شده و به روند قیمت‌گذاری جهانی بپیوندد.

اکنون سوال این است که روند جهانی قیمت بنزین در دهه آتی چیست؟

«تونی سبا» استاد برجسته دانشگاه آکسفورد سه‌سال قبل پیش‌بینی‌هایی برای صنعت خودرو کرد که در ابتدا غیرقابل‌ قبول به ‌نظر می‌رسید ولی اکنون نه‌تنها این پیش‌بینی‌ها جدی است بلکه می‌تواند آینده قیمت جهانی بنزین را نیز تبیین کند.

این پیش‌بینی‌ها ناظر بر این است که در‌ سال ٢٠٣٠، چیزی حدود ٩٥‌درصد مردم خودروی شخصی نداشته و از خودروهای آنلاین یا خودران استفاده خواهند کرد.

همچنین تعداد خودروی فعال در ایالات متحده از ٢٤٧‌میلیون به حدود ٤٤‌میلیون کاهش خواهد یافت و بخش بزرگی از حمل‌ونقل توسط خودروهای الکتریکی صورت خواهد پذیرفت.

معنای چنین روندی می‌تواند کاهش مصرف بنزین این کشور از ١٠‌میلیون بشکه در روز به کمتر از ٢‌میلیون باشد که خود به معنای مازاد تولید بنزین و تغییر الگوهای مصرف سوخت و بنزین در دهه آینده باشد.

بنابراین ضروری است متخصصان با در نظرگرفتن روند تغییرات بسیار گسترده در بازار خودرو و سایر مصارف سوخت‌های هیدروکربوری و تعاملات پیچیده انرژی‌های نوین دست به سیاست‌گذاری‌هایی فعال و خلاقانه بزنند.

این امر نیازمند خرد جمعی و برنامه‌ریزی کلان در ابعاد بسیار گوناگون تولید خودرو، ‌مصرف بنزین و گاز و سایر سوخت‌‌ها و همچنین ‌قیمت‌گذاری متناسب با قیمت‌های جهانی و قیمت سوخت‌های مختلف نسبت به یکدیگر و حتی مقولاتی چون سلامت و بهداشت و ترافیک خواهد بود.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از وبسایت روزنامه شهروند، تاریخ انتشار: 10مرداد1396، کدخبر: 107378 : www.shahrvand-newspaper.ir