شعار سال: از اواسط قرن بیستم که سرو کله تئوری رتبه بندی در لابلای مقالات علمی و مجامع بین المللی بیشتر مورد توجه قرار گرفت، کشور چین که به دنبال توسعه مبتنی بر کارآیی و نوآوری بود، با طرح ایده رتبه بندی دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی جهان توسط دانشگاه «شانگهای جیاتانگ» در سال 1998، پیشتاز عملیاتی شدن سیستم رتبه بندی شد که حتی می توان از آن به عنوان یکی از ابزارهای مهم توسعه کشور چین نیز نام برد.

طرح این ایده در پاسخ به دغدغهرئیس جمهوروقت چین بود که تأکید داشت تعدادی از دانشگاه های چین بایستی در سطح بین المللی فعال باشند و در شمار دانشگاه های برتر جهان محسوب شوند.

البته اینکه همیشه در میان انسان ها تمایل به رتبه بندی وجود داشته بر کسی پوشیده نیست که بخشی از اینتمایل به رتبه بندی، در میل ذاتی ما به رقابت ریشه دارد و بخشی دیگر هم، استفاده ازرتبه بندیبرای مقایسه و تشخیص قوی‌ترها و ضعیف‌ترهاست.

اما علاوه بر میل ذاتی انسان به رقابت، می توان به چند ویژگی مثبت و جذاب بدست آمده از نتایج سیستم رنکینگ یا رتبه بندی اشاره کرد: نخست تعیین جایگاه هر کشور در مقایسه با کشورهای دیگر، دوم شناسایی نقاط قوت و ضعفی است که در نهایت منجر به تدوین برنامه هایی می گردد که دست آوردش را بهبود وضعیت و ارتقاء جایگاه در رتبه‌بندی جهانی می دانند.

حال ممکن است این سوال پیش بیاید چرا در این نوشتار به مبحث رتبه بندی دامپزشکی در سطح جهانی اشاره شده است؟

البته خالی از لطف نیست که رنکینگ های دنیای ورزش به ویژه فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) نیز یکی از فاکتورهای الهام بخش برای نگارنده بوده است که به سیستم رتبه بندی توجه بیشتری داشته باشد، که ممکن است شما نیز بر آن صحه بگذارید که در سال های اخیر اکثر قریب به اتفاق جامعه ما علاوه بر توجه به اثرات رتبه کنکور!!، تغییرات رتبه فوتبال کشورها را نیز رصد می کنند که بدنبال نتایج حاصله از آن، هم مردم و هم مسئولان برای بهبود این جایگاه تلاش های خاص خود را انجام می دهند.

از آنجایی که در جلسه اخیر سازمان بهداشت جهانی دام در مالزی، از دامپزشکی کشورها تقدیر شد و ایران نیز در زمره تقدیرشدگان قرار گرفته بود، این سوال در بین دوستداران و منتقدین مطرح شد که شاخص یا ملاک سنجش برای اعطای این تقدیرها چه بوده است؟ آیا راهکاری برای ترغیب یا مستمر شدن کسب این تقدیر نامه ها توسط دامپزشکی کشورها در سال های آتی وجود دارد؟ و سوالات پر شمار دیگری که در ذهن شما همانند نگارنده در باب این موضوع پدیدار شده است.

به دنبال همین سئوالات بود که برآن شدم بررسی های کتابخانه ای بالاخص در فضای مجازی را برای این چالش مطرح شده انجام دهم که پاسخ شفاف و واضحی در اینخصوص یافت نشد و یک سئوال بنیادی دیگر به این سوالات نیز اضافه شد که آیا می توان حلقه مفقوده این مهم را در عدم وجود سیستم رنکینگ در سازمان جهانی بهداشت دام (OIE) برای اعضای آن دانست؟

اگر یادتان باشد، در مقاله ای مضمون "ضرورت کار آفرینی دولتی در کنار کار آفرینی خصوصی"را مورد بحث قرار دادیم و یکی از راهکارهای ارتقا، بهبود و حرکت صحیح چرخ اقتصاد کشور را هماهنگ بودن این دو مقوله در کنار هم دانستیم و صد البته در آنجا به طور مبسوط مفهوم کارآفرینی دولتی توضیح داده شد و بیان شد که هدف از آن، تاسیس یا ایجاد بنگاه اقتصادی دولتی نیست، بلکه استفاده از یک ابزار ساده ولی کارآمد بنام دبیرخانه کارآفرینی است تا دریافت پیشنهادات از بهره برداران یا صاحبان اندیشه برای بازنگری و بروز رسانی دستورالعمل ها و قوانین دست و پاگیر فضای کسب و کار، نظام مند شود.

این مقاله نیز راه اندازی سیستم رتبه بندی را همانند کارافرینی دولتی ابزار قدرتمند دیگری برای ارتقا و بهبود دامپزشکی که نقش بسزایی در بهداشت عمومی، اقتصاد و رفاه اجتماعی است، می داند و نگارنده شکی ندارد با راه اندازی این سیستم توسط سازمان بهداشت دام (OIE)، کشورهای عضو در یکسان سازی اهداف عالیه دامپزشکی در سطح جهانی تلاشی دو چندان خواهند داشت که اولین بازخورد آن غلبه مدیریت کارا محور بر سلیقه محور برای پیمودن مراحل توسعه خواهد بود، چرا که برنامه ریزی و تعامل برای رسیدن به شاخص های جهانی در دستور کار متصدیان امر قرار خواهد گرفت.

البته مشکلاتی نیز در تعیین شاخص های رتبه بندی یا اختلاف نظرهایی وجود خواهد داشت که این مشکلات نیز با همفکری و بهره گیری از تجربیات سایر سازمان ها ازجمله دانشگاه ها قابل اصلاح خواهد بود تا علاوه بر اینکه سبب انگیزه برای بهبود روش ها و شاخص های عملکردی در داخل یک سازمان گردد، نگاه فرابخشی نیز به آن مجموعه تغییرات ملموسی از خود نشان دهد که بعضی از این نگاه ها را می توان در ذیل، این گونه برشمرد:

· بودجه ریزی ها با توجه به شاخص های جهانی سنجیده خواهد شد و گله مندی از کمبود تخصیص بودجه برای دامپزشکی در فضاهای تخصصی و غیر تخصصی مطرح نخواهد شد و در کمیسیون های کشاورزی و بهداشت، مبنای اخذ بودجه بر اساس سیستم چانه زنی که مبتنی بر بودجه ریزی تفاضلی یا افزایشی است قرار نمی گیرد، بلکه سیستم بودجه ریزی همان که در برنامه های توسعه آمده است علاوه بر نگاه طرح و برنامه ای و عملیاتی بر مبنای بودجه ریزی صفر که اخیرا در مجامع بین المللی مطرح است پی ریزی خواهد گردید.

· پتانسل بالقوه 36000 نفری دامپزشکی ایران در تمام رده ها خود را با سایر کشورها محک خواهد زد و ممکن است برای کسب سهمی از 200 میلیارد دلار صنعت دامپزشکی در سال 2020 یا موارد مشابه برنامه ای هدفمند طراحی کند.

· کشورهای همسایه از قبیل همسایه های ایران نیز سعی خواهند کرد برای کسب رتبه یا جایگاه دامپزشکی خود تلاشی مضاعف همراه با تعامل بین المللی در دستور کار خود قرار دهد تا مواردی از قبیل نقاط تهدید و ضعف در مبادی مرزی- قرنطینه ای به نقاط فرصت و قوت تجاری بازرگانی تبدیل شود.

· وزارتخانه ها، نهادها و سازمان های مرتبط با دامپزشکی شاخص های عملکردی بومی و جهانی مرتبط با ماموریت های آن را با شاخص های عملیاتی خود برای تعامل با دنیای بیرون، بیشتر لحاظ خواهند کرد.

· بحث و جدل های ناتمام در تشکیک ماموریت های ذاتی دامپزشکی به عنوان پرسش و چالشی قدیمی، دیگر مطرح نخواهد شد.

· و در یک کلام، ابهام در نقش کلیدی دامپزشکی برای جوامع کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه حذف خواهد شد.

آنگاه است که

«شعار یک دنیا، یک بهداشت، به صورت واقعی جامع عمل به خود خواهد پوشاند»

و اگر در راستای این پیشنهاد همراه با تعامل های بین المللی زودتر حرکت کنیم، می توانیم جشنواره تقدیر از دامپزشکی های برتر دنیا به صورت سالیانه را با پیشنهاد دامپزشکی ایران در روز 14 مهرماه ارایه دهیم تا سنگ بنای روز دامپزشکی که توسط استاد فرزانه دکتر حسن تاجبخش در تقویم ملی ایران ثبت شده است را در روزشمار تقویم بین المللی به افتخار این استاد و چهره ماندگار به بهانه این رویداد نیز حک کنیم.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی حکیم مهر، تاریخ 4 دی 96، کد مطلب: 39093: www.hakimemehr.ir