شعار سال: قرارداد تبلیغات محیطی یکی از اصلی‌ترین مباحث علی کریمی با محمدرضا ساکت، دبیرکل فدراسیون فوتبال، در مناظره معروف این دو بود. کریمی معتقد بود که در این قرارداد تخلفات و سهل‌انگاری‌های زیادی صورت گرفته است.

منظور از تبلیغات محیلی، تبلیغات تجاری است که در روز بازی‌های لیگ در ورزشگاه انجام می‌شود. بخش عمده‌ای از درآمد باشگاه‌ها در فوتبال روز دنیا از همین محل تأمین می‌شود، اما در ایران تبلیغات محیطی به جای اینکه کمک‌حال اصلی باشگاه باشد به بحرانی بزرگ تبدیل شده است؛ بحرانی که این فصل هم گریبان فوتبال ایران را گرفت.

بحران از چه زماني شروع شد؟

در اردیبهشت ١٣٩٣ شرکت کانون ایران نوین موفق شد با برنده‌شدن در مزایده تبلیغات محیطی فوتبال کشور به‌عنوان متولی تبلیغات ورزشگاه‌ها انتخاب شود. قرارداد بین سازمان لیگ و این شرکت برای دو فصل فوتبالی ۹۴-۹۳ و ۹۵-۹۴ منعقد شد و طبق اعلام مسئولان فدراسیون، مبلغ قرارداد ۱۶۰‌میلیارد و ۷۴۵‌میلیون تومان بود. در آن زمان، خانواده فوتبال این قرارداد را جشن گرفتند. مبلغ این قرارداد درمقایسه‌با قراردادهای گذشته پیشرفت چشمگیری داشت و این خوش‌بینی پیش آمد که همه باشگاه‌های لیگ برتری و لیگ دسته اولی از این قرارداد سود می‌برند. اما در عمل این اتفاق نیفتاد. طبق آنچه در رسانه‌ها و برنامه نود بارها گفته شد، ٦٩‌ میلیارد از این ١٦٠میلیارد تومان به شرکت مجری تخفیف داده شد، ضمن اینکه برای وصول مابقی مبلغ هم مشکلاتی بین فدراسیون و ایران‌نوین پیش آمد. محمدرضا ساکت در برنامه نود اعتراف کرد که طرف قرارداد پیشنهاد داده که به‌ازای بخشی از قرارداد، املاکی به فدراسیون داده شود. کار دو طرف به شکایت هم کشیده شد. علی کریمی که یکی از منتقدان فدراسیون فوتبال است، در برنامه نود عنوان کرد که فدراسیون برای سال اول ٢٣ و برای سال دوم ٤٦‌میلیارد تومان به ایران‌نوین تخفیف داده است. ضمن اینکه از مابقی مبلغ هم هنوز ١٧‌میلیارد تومان پرداخت نشده است.

منتقدان می‌گویند نحوه قرارداد فدراسیون با ایران‌نوین به آنها این اجازه را داد تا رقم قرارداد را در اثر اتفاقاتی مانند امکانات ورزشگاه‌ها، برنامه بازی‌ها، راه‌ندادن دوربین به ورزشگاه و... پایین بیاورند. در نهایت آنچه نصیب فوتبال شد حدود نصف قرارداد منعقدشده بود. در سال ٩٥ مجری جدیدی برای تبلیغات محیطی پیدا شد؛ این‌بار شرکت فناپ با قرارداد دو ساله ١١٥‌میلیارد تومانی (٥٠‌میلیارد در سال اول و ٦٥ ‌میلیارد تومان در سال دوم) جای ایران‌نوین را گرفت. فناپ در ابتدای این فصل عطای کار در فوتبال را به لقایش بخشید.

با کنارکشیدن فناپ شرکت «امین سیمای کیش»، مجری سابق سامانه هواداری سه باشگاه پرسپولیس، استقلال و تراکتورسازی، بدون مزایده جای فناپ را گرفت. این گروه که پیش از سال ٩٣ هم مجری تبلیغات محیطی فوتبال بود، این‌بار با قراردادی حدود ۶۶‌میلیارد تومانی به‌عنوان واسطه بین باشگاه‌ها و شرکت‌هایی که در ورزشگاه‌ها تبلیغ می‌کنند، معرفی شد. سرنوشت این قرارداد هم بهتر از دو قرارداد پیشین نشد. در روزهای گذشته چند مدیر باشگاه شدیدا به پرداخت‌نشدن تعهدات این شرکت معترض شدند.

سعید آذری، مدیرعامل ذوب‌آهن، به رئیس فدراسیون فوتبال پیشنهاد داد تا از سال آینده امتیاز تبلیغات محیطی از این شرکت سلب و به سازمان لیگ واگذار شود. گفته می‌شود «امین سیمای کیش» تاکنون ١٦‌میلیارد تومان به سازمان لیگ پرداخت كرده است. فشار سازمان لیگ هم باعث شده تا به‌زودی یک پرداخت ١٥‌میلیاردی دیگر هم در راه باشد؛ باز هم باشگاه‌ها به آنچه انتظار داشتند، نرسیدند. در آن‌سو مجری تبلیغات هم از محقق‌شدن درآمد مورد نظرش و مشکلات اقتصادی کشور گلایه دارد.

درودگر: مشکل ما بی‌بندوباری است

تجربه چهار سال گذشته نشان می‌دهد که این روش درآمدزایی کمکی به باشگاه‌ها نداشته و حتی باعث ایجاد اختلاف، دعاوی حقوقی، اتهام مالی و... شده است. در فوتبال ایران باشگاهی نیست که از بی‌پولی ننالد. پرداخت‌نشدن حق پخش تلویزیونی و نداشتن درآمد مناسب از حق پخش، عوامل اصلی زیان‌ده‌بودن باشگاه‌داری در ایران است. به نظر می‌رسد قرار است تغییراتی در این زمینه ایجاد شود.

صادق درودگر، عضو هیئت‌رئیسه سازمان لیگ برتر و مدیر بازاریابی سازمان لیگ فوتبال ایران، دراین‌باره به «شرق» می‌گوید: «ما در هیئت‌رئیسه سازمان لیگ و فدراسیون فوتبال تصویب کردیم از سال بعد خود سازمان لیگ متولی تبلیغات محیطی باشد و دیگر از شرکت واسطه استفاده نکنیم». بنا بر گفته درودگر، در تمامی لیگ‌های معتبر دنیا همین مدل اجرا می‌شود. سازمان برگزارکننده لیگ به نمایندگی باشگاه با شرکت‌هایی که می‌خواهند در ورزشگاه‌ها تبلیغ کنند قرارداد می‌بندد. سؤال اصلی‌ای که پیش می‌آید این است که چرا در سال‌های قبل فوتبال ایران نتوانسته از این محل به‌خوبی درآمدزایی کند. «قراردادهای خوبی بسته نشده است. قراردادها به‌گونه‌ای بوده که طرف مقابل به‌راحتی می‌توانسته تخفیف بگیرد. افرادی که وارد این موضوع شدند توانایی کامل را نداشتند. از طرفی ما در فوتبال نوعی بی‌بندوباری مالی و سهل‌انگاری داریم. همه اینها از زمان آقای کفاشیان بیشتر شد. در زمان ایشان واقعا انضباط مالی وجود نداشت و این گرفتاری‌ها به وجود آمد. من خودم بارها در مجامع فدراسیون به این بی‌انضباطی‌ها اعتراض کردم».

درودگر، مدیرعامل سابق ملوان بندرانزلی، در ادامه انتقادهایش از بی‌بندوباری مالی در فوتبال ایران می‌گوید: «در ورزش ایران هیچ مدلی برای توسعه وجود ندارد و در فوتبال هم همین بوده؛ هرکسی آمده با روش خودش کار کرده است. من یادم می‌آید در زمان ریاست داریوش مصطفوی، ٣٨ بازیکن از ایران به خارج رفتند و تنها یک بازیکن هزینه خروج از کشور را به حساب فدراسیون واریز کرد. ریختن پول به حساب فدراسیون اصلا رعایت نمی‌شد. آقای صفایی‌فراهانی که آمد، ذی‌حساب آوردند. ما پیشنهاد دادیم هر بازیکنی که به آسیا می‌رود، ١٠‌هزار دلار و اگر به اروپا می‌رود، ٢٥‌هزار دلار پرداخت کند. این یک نمونه است. در زمینه تبلیغات محیطی هم داستان همین است؛ یک شلختگی وجود داشته است. یک شرکتی بیاید پول باشگاه را بگیرد، از کنارش فدراسیون و سازمان لیگ بدون اصول برداشت کنند و بعد باشگاه‌ها بدوند که پولشان را بگیرند. همین مسائل شائبه ایجاد می‌کند». برخی کارشناسان سستی مدیران باشگاه را در این بحران دخیل می‌دانند.

درودگر درباره رقم پیشنهادی برای فصل آینده می‌گوید: «بهتر است تبلیغات محیطی و حق پخش به صورت یکپارچه واگذار شود؛ مانند بسیاری از کشورها. کف قرارداد هم باید هفته‌ای ١٠‌ میلیارد باشد و درمجموع ٣٠٠‌ میلیارد. با این روش به هر باشگاه لیگ‌برتری میانگین هفت، هشت‌میلیارد و به هر باشگاه لیگ دسته اول یک تا دو‌میلیارد تومان می‌رسد، اما اگر قرار باشد تبلیغات محیطی را به صورت جداگانه حساب کنیم، با توجه به خراب‌کاری‌هایی که در این سال‌ها انجام و از اعتبار فوتبال کاسته شده، تخمین من از سال اول ٩٠ تا صد ‌میلیارد تومان است». درودگر عنوان می‌کند فرمول اینکه هر باشگاه لیگ‌برتری و لیگ چقدر سهم داشته باشند توسط او تدوین شده است.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازروزنامه شرق ، تاریخ انتشار 16اسفند 96، کدمطلب: 163746 ، www.sharghdaily.ir