شعارسال: پرویز کردوانی، جغرافیدان و کویرشناس شهیر ایرانی با حضور در استودیوی مبین سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور به تشریح وضعیت اقلیمی ایران پرداخت و اظهار کرد: ایران یک کشور استثنایی از لحاظ اقلیم و گردشگری است، ایران با توجه به وضعیت جغرافیایی میبایست همانند دبی سراسر بیایان و یا حداکثر مانند یزد و جنوب کشور میشد، اما از لحاظ زمینشناسی اتفاقاتی افتاد که این وضعیت را تغییر داد و این کشور را سرزمینی با آب و هوای مناسب برای زیست انسان و گونههای مختلف جانوری و گیاهی تبدیل کرد.
وی ادامه داد: چرا باید ایران بیابان میشد؟ برای اینکه در عرض ۲۵ تا ۳۹ درجه کره زمین هستیم، از عرض ۳۰ درجه یک هوای پرفشاری میوزد که این هوای پرفشار دو اثر نامطلوب را بر جای میگذارد نخست اینکه رطوبت زمین را تبخیر میکند و از بارندگی جلوگیری میکند. این منطقه پرفشار است. ما، چون در عرض میانه هستیم، یعنی از عرض ۳۰ درجه طرف قطب میرود، در واقع تمام کشورهایی که در عرض ۲۵ درجه تا ۴۵ درجه هستند باید بیابان باشند. اینجا هم همین طور است.
کردوانی بیان کرد: از سوی دیگر هوای پرفشار امکان صعود به هوا را نمیدهد، صعود هوا موجب بارندگی میشود، این هوا در اثر چرخش زمین سنگین میشود و نمیتواند بالا برود وارونگی هوای تهران در پاییز اواخر زمستان تهران نتیجه این اتفاق است.
این کویرشناس با بیان اینکه دو اتفاق مهم ایران را از بیابانی شدن نجات داد گفت: نخست درست شدن دریاها در دوران دوم زمین شناسی و سپس چین خوردگیهای جوان مانند البرز و زاگرس ایران موجب شدند ایران تماماً بیابان نشوند. یک دریا در شمال یک دریا در جنوب، دریای خزر خلیج فارس بعد هم از همه بهتر زمانی که کره زمین سرد شد شروع به چروک افتادن کرد، با جهتهای عالی کوهستانها ایجاد شدند، البرز شرقی- غربی است اگر شمال جنوبی بود به درد نمیخورد و چه بسا گیلان و مازندران بیابان میشد در حالیکه سه برابر اروپا بارندگی دارند.
وی عنوان کرد: ۲ هوای پرفشار داریم یکی که از عرض ۳۰ درجه میآید و باعث خشکی میشود و دیگری که از سطح دریا هوا را بلند میکند رطوبت را میگیرد و میخواهد از کوه بریزد و تبدیل به بارندگی میشود همچنین البرز هوای پرفشار سیبری یعنی جریان هوای بیگانه را میگیرد و موجب بارندگی در آذربایجان میشود.
کردوانی یادآور شد: الان اروپا، انگلیس، فرانسه و آلمان مناطق مرطوبی هستند، ولی ۹۰ درصد محصولاتی که ما در مناطق مرطوب خود داریم آنها ندارند، برنج، مرکبات، چای، هندوانه و طالبی، انار، انجیر را ما داریم آنها ندارند چرا؟ به دلیل اینکه تعادل هوای بیایانی و مرطوب است.
وی افزود: جهت زاگرس هم شمالی جنوبی است؛ رطوبت مدیترانه میآید به این کوهستان میخورد ایجاد بارندگی میکند کرخه، کارون، دز، جراحی، سیمره و سیروان، از برکت این رشته کوه است؛ بنابر این این هوای مرطوب شمال و هوای کوهستانی غرب را داریم.
این اقلیم شناس عنوان کرد:همچنین بیابان لوت را در جنوب غرب داریم که چندین سال بارندگی ندارد، چابهار هم در دنیا کم نظیر و یک نقطه استثنایی است که خزان ندارد یعنی آنجا یک سال پنبه بکار، صد سال پنبه بچین، هیچ گیاه، خزانی ندارد. زمستانها، گرمترین نقطه ایران است و تابستان هم سردترین نقطه کنار دریای آزاد است.
کردوانی تأکید کرد: با این وضعیت آب و هوایی ایران یک کشور استثنایی برای توریستها و گردشگرها است؛ هم آب و هوای مرطوب دارد و هم آب و هوای سرد، هم هوای گرم و خشک و هم آب و هوای مرطوب استوایی، هر گردشگری در هر فصلی به ایران بیاید میتواند در آن لذت ببرد.
وی در ادامه با اشاره به وضعیت منابع آبی ایران اظهار کرد: اخیرا یکی از مسئولان عنوان کرده است که ایران بیابان میشود. الان شما سوال میکنید ۲۰ سال دیگر آب تمام میشود؟ بستگی به این دارد که چه بکنیم. کشوری نیست که آب نداشته باشد، یک کشور در آفریقا به نام کپتون ۵ سال قبل اعلام کردند که آب آنها تمام میشود برای همین منظور خود را آماده کردند، در ۲۰۰ نقطه شهر یک تانکر آب میگذارند، شبیه پمپ بنزین که به وسیله کارت، آنجا گالن میبرند و ۴۰ لیترآب میگیرند. بدین ترتیب ساعت صفر تمام شدن آب را عقب انداختند ما نیز باید این ساعت را عقب بندازیم. مثلا اگر قرار است اردیبهشت سال آینده آب تمام شود باید کاری کنیم که این ساعت صفر را عقب بندازیم نه اینکه مدام را آن تسریع کنیم.
این کویرشناس ایرانی بیان کرد: این ترامپ رئیس جمهور کنونی آمریکا چندین سال قبل فرماندار کالیفرنیا بود، این کشور به جز آلاسکا که منابع آبی سرشاری دارد، وضعیتی همانند ایران دارد، در آن زمان دید، رودخانهها خشک شده و منابع زیرزمینی کاهش پیدا کرده است؛ و ۱۵ اینچ از سطح بارش برف نیز کم شده است لذا دستور دادند صنعت و کشاورزی با هم ۲۵ درصد از مصرف آب خود کم کنند از سوی دیگر به مردم و خانهها نیز میبایست فضای سبز خود را کنترل کنند و گرنه در انتظار متخلفان، دادگاه؛ جریمه و زندان بود بدین ترتیب ساعت نابودی این ایالت را ۱۵ سال عقب انداختند.
وی تأکید کرد: ما نیز نباید دائما بگوییم مردم محض رضای خدا صرفه جویی کنید. یک مقدار دولت باید قدرت به خرج بدهد، یک کودک که بیمار است و دارو نمیخورد باید به زور به او دارو داد. آب فضای سبز را از آب شرب خانه جدا کنید. الان برج میسازند یک شیلنگ گذاشتهاند که هر کسی میخواهد ماشینش را بشوید. باید هرکس اتومبیل خود را با آب شهری میشوید، جریمه کرد. باید فاضلابها را تصفیه کنیم و برای باغها و فضای سبز استفاده کنیم.
کردوانی با بیان اینکه تمامی مشکلات آب را مسئولان آب به وجود آوردند گفت: الان برنامهای که اجرا میکنند، بدتر است؛ ما تا سال ۱۳۲۷ مسئول آب نداشتیم، وزارتخانهای وجود نداشت، چاه که نبود قنات داشتیم که حساب و کتاب داشت، از رود برای کشاورزان آب میگرفتیم و همزمان مراقب پایین دست بودیم تا آب آن قطع نشود. ما بقی آب را برای مصرف روزانه در آب انبارها ذخیره میکردیم.
وی ادامه داد: در ۱۳۲۷ برای نخستین بار برای آب مدیر معلوم کردند، نام آن را بنگاه مستقل آبیاری گذاشتند، این در حالی بود ما لوله کشی در ایران را از ۱۳۰۱ آغاز کردیم که در سال ۲۹ کار آن تمام شد.
کردوانی بیان کرد: سال ۱۹۳۰ همین بنگاه مستقل آبیاری، کشاورزان را صدا کرد و گفت: بیایید نفری ۳۰ هزار تومان بدید آب به شما بدهیم، از زمان رژیم گذشته، بنگاه مستقل آبیاری تبدیل به وزارت آب و برق شد. اولین کاری که کرد در دهه ۴۰ آبهای زیرزمینی را کم کرد، چاههای عمیق و نیمه عمیق در شهرها را حفر کرد، چندین سد درست کرد اسم آن را عامل توسعه گذاشتند در حالیکه اینگونه چاهها غارت شد. اگر قبلا در شهریار با ۱۵ متر حفر کردن به چاه میرسیدیم، الان باید ۲۰۰ متر چاه حفر کنیم. از سوی دیگر به وسیله لوله کشی و شیلنگ استفاده از آب را برای منظورهای دیگر نیز فراهم کرده و موجب افراط در مصرف آن شدیم.
وی یادآور شد: سه عامل چاههای عمیق و نیمه عمیق، سدسازی و شلینگهای آب، عامل اصلی کم آبی در کشور است، این سمبل تمدن شدن، سمبل عقب ماندگی است.
سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری ایکنا، تاریخ انتشار: 23فروردین1397، کدخبر: 3704067: www.iqna.ir
ا.ح75