شعارسال: ارز ایران در پی رشد بی‌اعتمادی سیاسی و اقتصادی یک افت تاریخی را تجربه کرد و باعث شد ایرانی‌ها به بانک‌ها هجوم ببرند و با ناامیدی اقدام به خرید دلار با نرخ مبادلاتی اعمال شده، کنند.

 به نقل از سی ان بی سی، اگر این بحران ارزی تحت کنترل درآورده نشود و با زوال هرچه بیشتر روابط با آمریکا همراه شود، می‌تواند موجی از بی‌ثباتی را در ایران به راه اندازد.

ریال تنها ظرف همین امسال یک‌سوم از ارزش خود را از دست داده است. در حال حاضر هر دلار 60 هزار ریال ارزش دارد؛ در سال 2013 که حسن روحانی روی کار آمد، هر دلار 36 هزار ریال خریداری می‌شد. این افت ارزی از آغاز انقلاب که هر دلار 70 ریال ارزش داشت، ادامه داشته است.

تهران برای ریشه‌کن کردن نگرانی مردم، هفته گذشته اعلام کرد که نرخ رسمی مبادله ارز  با دلار را 42 هزار ریال تعیین می‌کند و تهدید کرد که مجازات سختی در انتظار کسانی خواهد بود که سعی کنند با نرخ دیگری دست به مبادله ارز بزنند.

هنری روم، محقق ایران در مشاوره ریسک سیاسی گروه اوراسیا معتقد است که این راهکار فعلاً شرایط را تحت کنترل در می‌آورد.

وی در یادداشت تحقیقی خود نوشت: «تغییر سیاسی در کنار محدودیت‌های تازه بر دارایی‌های ارز خارجی احتمالاً در جلوگیری از سقوط ریال به‌صورت فوری موفق خواهد بود.»

روم در ادامه اضافه کرد که دولت در حال حاضر از ذخایر ارز خارجی کافی برای دست زدن به چنین اقدامی برخوردار است. بااین‌حال این اقدام به واردات و صادرات ایران که با مشکل دسترسی به ارز دولتی مواجه هستند، لطمه خواهد زد.

نگرانی‌های ایران ناشی از عدم توازن تجاری نیست؛ صادرات غیرنفتی در سال 2017 معادل 47 میلیارد دلار بوده و فروش نفت به 55 میلیارد دلار رسید که مازاد ارزی 17 میلیارد دلاری را به دنبال داشت. بحران درواقع در دسترسی به ارز است که تنها پنج درصد ارز خارجی ایران است و باقی آن به‌صورت اعتبار برای تجارت در دسترس قرار می‌گیرد.

فساد، اختلافات داخلی و نگرانی از تحریم‌های تازه همگی از عوامل سقوط ریال هستند. و پول حاصل از صادرات برای بازگشت به ایران با مشکل روبرو است، چراکه بانک‌های بین‌المللی هنوز به دلیل ترس از نقض احتمالی تحریم‌های باقی مانده آمریکا، تمایلی به ورود به این کشور ندارند.

سقوط احتمالی توافق هسته‌ای ایران

توافق هسته‌ای که سال 2015 نهایی شد، و تحریم‌های اقتصادی بی‌شماری را در ازای محدودیت برنامه هسته‌ای ایران، لغو کرد، عامل مهمی در احیای اقتصاد این کشور بود. اما این توافق باعث جذب سرمایه‌گذاری تا آن اندازه‌ای که دولت ایران امیدوار بود، نشده و با توجه به سروصدای دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در مخالفت با آن، شانس نجات آن پس از ماه می اندک به نظر می‌رسد.

هنری روم می‌گوید این مسئله می‌تواند بزرگ‌ترین ضربه به اقتصاد ایران باشد چراکه اعمال دوباره محدودیت را به‌طور خطرناکی با کمبود ارز دلار در ایران همراه می‌کند.

وی دراین‌باره گفت: «بازگشت تحریم‌های ثانویه احتمالاً فشار شدیدی را به اقتصاد ایران وارد می‌کند و منجر به اوج‌گیری تقاضا برای دلار می‌شود. در چنین شرایطی احتمال اینکه دولت مرکزی بتواند نرخ دلار را در 42 هزار ریال حفظ کند، اندک است.»

این مسئله همچنین پیامدهای سیاسی هم برای این کشور 80 میلیونی خواهد داشت و ممکن است برخی پیشرفت‌هایی که از زمان نهایی شدن توافق انجام گرفته را خنثی کند. از زمان اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام، افراد میانه‌روتر در دولت انتخاب شده‌اند و این مسئله ناشی از امید مردم ایران به ایجاد روابط حسنه با غرب و در نتیجه بهبود شرایط اقتصادی بوده است.

فرصتی برای تندروها؟

ریچارد نفیو، استاد راهنما در دانشگاه کلمبیا که پیش‌تر به‌عنوان کارشناس ارشد تحریم‌های ایران در دولت آمریکا خدمت می‌کرد، گفت: «برای تندروها، این فرصتی است تا دسترسی به ایران و از سوی دیگر دسترسی مردم ایران به جهان بیرون را محدود کنند.»

اتفاقاتی شبیه بحران ارزی، تنش میان تندروها و روحانی که شخصیتی میانه‌رو است را به آزمایش می‌گذارد. بااین‌حال به عقیده هنری روم، تلاش تندروها برای تضعیف روحانی و تلاش‌های وی برای تثبیت نرخ ارز در آینده نزدیک نتیجه‌بخش نخواهد بود.

روم دراین‌باره گفت: «در کنار مقررات ارزی تازه‌ای که اعلام شده، فشار عمومی بر تندروها نیز افزایش خواهد یافت تا تلاش‌های تازه روحانی را آشکارا تخریب نکنند.»

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری ساعت 24 ، تاریخ انتشار: 24فروردین 1397، کدخبر: 118282 ،www.rouydad24.ir