شعارسال: چند روز پيش خبري در شبكه‌هاي مجازي دست به دست شد كه نشان مي‌داد ابرپروژه‌اي قرار است در جنوب ايران و در درياي خليج فارس، عملياتي شود. خبر اين بود: «اتصال بندر ديّر به قطر از طريق تونل زيردريايي/ تونل زیردریایی حد فاصل قطر تا بوشهر به طول 160 کیلومتر توسط دولت قطر به یک شرکت ترکیه‌ای سپرده و مدت قرارداد 16 ماه است». اين خبر از سوي رسانه‌هاي كمترشناخته‌شده به نام «ديّرنيوز» منتشر شد.

در جست‌‌وجوي صحت اين رخداد، به موضوع و تحليل‌هايي جالب در اين خصوص برخورديم. درحالي‌كه به گفته رئيس اتاق مشترك ايران و قطر اين گفت‌وگو بين قطر و تركيه انجام شده و پروپوزال آن نيز تهيه شده، اما كارشناسان بر اين باورند كه اين اقدام قطر، اقدامي تبليغاتي و پروپاگاندا در مقابل اظهارنظرهاي اخير عربستان است. عربستان مدعي شده كه قصد دارد دور تا دور قطر را با كانالي از خشكي جدا كرده و اين كشور كوچك را از شبه‌جزيره به يك جزيره مجزا تبديل كند. اقدامي كه بي‌شك از سوي دولت قطر بي‌جواب نمي‌ماند. حالا قطر با پيگيري اين طرح به دنبال پاسخي دندان‌شكن به عربستان است و قصد دارد از طريق خشكي خاك ايران به اروپا وصل شود. اقدامي كه به گفته برخي كارشناسان طرحي رؤيايي و انجام‌نشدني است. هنوز هم اين طرح با طرف سوم كه ايران باشد، مطرح نشده و اين اتفاق، گمانه‌ها براي تبليغاتي‌بودن اين طرح را تقويت مي‌كند. از سويي برخي كارشناسان تلاش آمريكا براي آشتي اين كشور كوچك با پنج كشور عربي حوزه خليج‌فارس را مطرح مي‌كنند كه مي‌تواند اين رؤيا را قبل از آنكه حتي به تصوير روي كاغذ كشيده شود، به كل از صفحه كاغذ حذف كند.

مذاكره قطر با تركيه

عدنان موسي‌پور، رئيس اتاق مشترك ايران و قطر، هم در همين رابطه  مي‌گويد: پروپوزال اوليه اين طرح تهيه و بين دو كشور قطر و تركيه مطرح شده است، البته از جزئيات آن خبري در دست نيست.

موسي‌پور با بيان اينكه مذاكره طرف قطري با طرف ايراني هنوز انجام نشده، ادامه مي‌دهد: تا جايي كه اطلاع داريم مذاكره قطر با شركت‌هاي پيمانكار قوي در تركيه انجام شده و حتي يك‌سري طرح‌هاي اوليه نيز در فضاي مجازي در اين زمينه منتشر شده است. در اين تصاوير تونل دوطبقه در نظر گرفته شده است، اما اين‌طور كه پيداست صرفا مراحل اوليه مذاكره را طي مي‌كند.

رئيس اتاق مشترك ايران و قطر با تأكيد بر اينكه اگر قرار است اين طرح اجرائي شود، نظر ايران ضروري است، مي‌گويد: هنوز خبري مبني بر اينكه قطر براي مذاكره با ايران وارد عمل شود، وجود ندارد. همين هفته گذشته، جلسه‌اي با هيئت بلندپايه‌اي از مديران بنادر كشور قطر داشتيم كه در اين جلسه حتي اين موضوع طرح هم نشد. البته اين احتمال وجود دارد كه در كميسيون مشترك ايران و قطر كه قرار است آخر اين ماه در دوحه برگزار شود، اين موضوع طرح شود.

ابرپروژه‌اي در جنوب ايران

موسي‌پور با استقبال از اين طرح مي‌افزايد:‌ اين پروژه بسيار بزرگ است و مي‌توان از آن به‌عنوان ابرپروژه ياد كرد كه سرمايه‌گذاري بسيار سنگيني را مي‌طلبد. به عقيده من ايران بايد ضمن همكاري با طرف قطري و ترك، به اين اقدام در قالب پروژه‌اي بلندمدت نگاه كند، زيرا اين اتفاق مي‌تواند اثري شگرف روي اقتصاد منطقه و جنوب كشور داشته باشد.

او با تأكيد بر اينكه بايد نگاهي ويژه به اين پروژه داشته باشيم، تصريح مي‌كند: روال كار عمدتا به اين شكل است كه اول طرح را بررسي اوليه كرده و برآورد هزينه مي‌كنند و سپس آن را براي طرف ثالث مطرح مي‌كنند تا بتوانند نظر طرف سوم را جلب كنند.

موسي‌پور مي‌افزايد: امكان دارد قطر بخواهد اين پروژه را به‌صورت سرمايه‌گذاري مشترك بين سه كشور مطرح كند و شايد بخواهند سرمايه‌گذاري از سوي قطر باشد، اما ايران يك‌سري تسهيلات را براي قطري‌ها فراهم كند. تاكنون جزئيات آن مشخص نشده است، اما به احتمال زياد خبرهاي بيشتري را بتوان از ماحصل كميسيون ويژه در دوحه تا آخر ماه به دست آورد.

به گفته او، بايد از هر پروژه‌اي كه منافع اقتصادي دارد و مي‌تواند ايران را از اقتصاد نفتي نجات دهد، استقبال كرد.

از او درباره تحريم قطر مي‌پرسم؛ موسي‌پور در واكنش به اين پرسش مي‌گويد:‌ قطر تنها از سوي پنج كشور عربي منطقه تحريم است و مراوداتش با تمامي كشورهاي جهان برقرار است. به همين سبب به عقيده من قطر پيروز اين تحريم بوده است، زيرا اكنون وضعيت اقتصادي در قطر كاملا با استفاده از شبكه حمل‌ونقل هوايي بسيار قدرتمند قطر خوب است و اين كشور توانسته از مشكلاتي كه در روزهاي اول براي اين كشور ايجاد شده بود، رهايي يابد.

تركيه در ديپلماسي اقتصادي از ايران چابك‌تر است

از اين فعال اقتصادي درباره سپردن كار قطري‌ها به ترك‌ها و ناديده‌گرفتن ايران مي‌پرسم. به گفته او: «بايد اعتراف كنيم كه ترك‌ها در ديپلماسي اقتصادي بسيار قوي‌تر و چابك‌تر از ايران هستند. يادمان نرود در چنين پروژه‌هايي كه در قالب خدمات فني و مهندسي است، نقش مسائل بانكي بسيار پررنگ است و ايران از نظر فعاليت‌هاي مالي و بانكي در تحريم به سر مي‌برد. به‌همين‌دليل قطري‌ها بهتر مي‌توانند با ترك‌ها ارتباط بگيرند. از سويي اين پروژه به شركتي سپرده شده كه تجربه كار مشابه را دارد.

موسي‌پور مي‌افزايد:‌ بدون شك ترك‌ها در قالب دولت با قطري‌ها مذاكره مي‌كنند تا راه را براي بخش خصوصي خود هموار كنند. به گفته او ممكن است مذاكراتي با دولت ايران هم شده باشد؛ اما مسئولان قصد نداشته باشند كه فعلا آن را علني كنند.

قطر تكذيب مي‌كرد

نوراله اسعدی، سرپرست اداره کل بنادر و دریانوردی استان بوشهر  با تكذيب اين خبر مي‌گويد: در گفت‌وگويي كه با مديركل بنادر قطر داشتيم، چنين موضوعي به كل تكذيب شد. به گفته او، در زمان 16ماهه‌اي كه از سوي قطر عنوان شده، حتي مطالعات اين طرح امكان‌پذير نيست.

رؤياي دور از دسترس قطر

مسعود دانشمند، رئيس كانون سراسري انجمن‌هاي حمل‌ونقل بين‌المللي، با رؤيايي‌خواندن اين طرح گفت: ساخت تونل زيردريايي مانش با طول 52 كيلومتر كه با همكاري فرانسه و انگلستان ساخته شد، حدود 20 سال طول کشيد. حالا در نظر بگيريد كه فاصله بندر دير با قطر چيزي حدود 160 كيلومتر است. چقدر قرار است زمان ببرد؟ زمان آقاي هاشمي‌رفسنجاني هم حرفي رؤيايي زده شد كه خليج ‌فارس را به درياي خزر وصل كنيم و براي آن كتابي هم نوشته شد. اين حرف هم مانند همان حرف رؤيايي و نشدني است.

دانشمند با قصه‌خواندن چنين پروژه‌اي، ادامه مي‌دهد: شركت‌هاي ترك تجربه اين كار را ندارند و با ساختن چند پل تصور كرده‌اند كه از عهده چنين كاري برخواهند آمد. اين چيني‌ها هستند كه تخصص چنين اقداماتي را به ‌واسطه تبحر در ساخت تونل و پل دارند.

اقدام قطر تبليغاتي است

رئيس كانون سراسري انجمن‌هاي حمل‌ونقل بين‌المللي با اشاره به اينكه قطر به دنبال آن است كه از طريق ايران خود را به اروپا متصل كند، ادامه مي‌دهد: از آن طرف آمريكايي‌ها به دنبال ايجاد صلح بين قطر و پنج كشور عربي حوزه خليج ‌فارس هستند و به نظر مي‌رسد اين كشورها در شرف آشتي‌كردن باشند. همين‌كه اين كشورها با هم آشتي كنند، اين رؤياها را فراموش مي‌كنند.

دانشمند با اشاره به پشت پرده اين طرح قطر مي‌گويد: عربستان گفته قصد دارد در داخل خاك خود به فاصله دو كيلومتر با قطر، كانالي به طول 600 كيلومتر، عرض 200 متر و به عمق 20 متر بزند و دو طرف خليج فارس را به هم وصل كند تا قطر از شبه‌جزيره به يك جزيره بدل شود. حالا قطر اين حرف را در مقابل آن حرف عربستان به ميان آورده است.

او همچنين به طرح مشابهي اشاره مي‌كند كه در زمان دوره اول احمدي‌نژاد مطرح شده بود: اول دوره احمدي‌نژاد به دولت پيشنهاد دادم كه دور بندرعباس يك كانال به همين شكل بزنيم و يك تنگه هرمز مصنوعي براي خودمان ايجاد كنيم كه طبق برآوردها حدود 500 كيلومتر خواهد بود. اين اقدام از نظر اكوسيستم، وضعيت بندرعباس را بهتر مي‌كرد؛ زيرا از دو طرف به آب وصل مي‌شد و همين‌طور داخل بندرعباس به واسطه آنكه هم خاك داريم و هم آب شيرين داريم، مي‌توانيم منطقه‌اي گردشگري ايجاد كنيم و هزينه‌اي را كه براي اين اقدام كرديم، از طريق فروش زمين براي ساخت هتل و... جبران كنيم.

دانشمند با تأكيد بر اينكه اين اقدام حرفي كاملا تبليغاتي در مقابل حرف عربستان است، به شوخي مي‌گويد: ما نمي‌گوييم نمي‌شود؛ اما مي‌گوييم اگر بشود، چقدر خوب مي‌شود!

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار: 10اردیبهشت1397 ، کدخبر: 186507: www.sharghdaily.ir