شعار سال: بر اساس آمار منتشره از سوی سازمان جهانی شفافیت، ایران از میان ۱۳۳ کشور در رتبه ۷۹ از نظر فساد اداری قرار گرفته است. به سبب اهمیت موضوع، این مقاله به علل، عوامل، آسیبها و تهدیدات ناشی از فساد اداری می پردازد و در پایان راهکارهایی جهت مقابله و اقدام به کاهش این پارامترهای سوء ارائه می دهد.

الف- علل و عوامل خرد فساد اداری:

فقر اقتصادی و نابسامانی های درآمدی کارکنان سازمان ها، فقر فرهنگی و عدم وجود باورهای استوار اخلاقی و نبود مقررات و قوانین بازدارنده و نظام های کنترلی موثر از زمره دلایل اصلی بروز فساد اداری در جوامع مختلف است اما شاید مهمترین دلیل اشاعه فساد اداری نبود ساختار‌های شفاف و روشن انجام امور در سازمان‌هاست. در محیط های اداری غیر شفاف و مبهم امکان کجروی‌های اداری افزایش می یابد و انجام رفتار های فساد آلود تسهیل می شود بنابراین شاید به جرات بتوان ادعا کرد که مؤثرترین و کاراترین شیوه‌های مبارزه با فساد اداری خروج از فضای تاریک و سایه و شفاف سازی محیط و ساختار های اداری است.

ب- علل و عوامل کلان فساد اداری:

- دولتی و دستوری بودن اقتصاد و فاصله زیاد اختیارات و قدرت بخش خصوصی و دولتی

- عدم توسعه سیستم توزیع اطلاعات و عدم تقارن اطلاعاتی

- عدم کفایت برنامه های بلند مدت و مستمر جهت اجرا توسط مسولین و دولت ها

- ضعف سیستم های نظارتی، عدم پاسخگویی مرتکبین و عدم ضمانت اجرایی برنامه های بلندمدت

- ضعف عمده قوانین و مقررات از جمله: خلاء قانونی، تورم قوانین، وجود قوانین موازی و قوانین به روز نشده و غیر قابل اجرا

- عدم اجرای سیستم حاکمیت شرکتی و تشکیل منابع عظیم قدرت و ثروت در کشور و ایجاد فاصله روز افزون بین طبقات اجتماعی و فاصله گرفتن از عدالت

- عدم نظم در نرخهای گمرکی صادرات و واردات و وجود دیوارهای بلند تعرفه که اشخاص را وادار به رانتجویی و رابطه بازی جهت استفاده از امکان قاچاق در واردات و صادرات می کند

- بازار ناکارآی بورس و ضعف عمده سیستم بازار سرمایه و از طرفی بزرگی بانک ها

- عدم تناسب و تطابق بازده سرمایه در بخشهای مختلف بازار

- سیستم مالیاتی ضعیف و عدم اجرای عدالت مالیاتی

همانطور که در مطالب فوق الذکر بیان شد بررسی‌های صورت گرفته بر روی پدیده فساد اداری حکایت از پیچیده و گسترده بودن عوامل موثر در شکل گیری این پدیده دارد.

در تمام کشور‌ها به ویژه کشور‌های توسعه یافته، ‌برای پست های اداری و سازمانی شرایط احراز معرفی می گردد که انتخاب و انتصاب افراد بر مبنای آن شرایط صورت گرفته، از محتوای شرایط احراز موقعیت‌های اداری و دولتی، بخشی به ویژگی‌های شخصیتی مدیر اختصاص می یابد و علت آن نیز به اهمیت و نقش ویژگی‌های شخص مدیران در رفتارهای سازمانی بر می گردد که از خود نشان می‌دهند.

ج- عوامل اداری و سازمانی:

چیزی که در نظام اداری کنونی واقعیت دارد این است که واحد‌های اداری معمولاً با تعداد زیادی از قوانین و مقررات غیر واقعی و یا غیر ضروری مواجه هستند وابهامات موجود در رویه های اداری و استاندارد‌های جاری کار، ‌امکان هر گونه تصمیم و اقدام خود سرانه را به کارگزاران آنها می دهند.

بعلاوه اینکه، فرآیند‌های پیچیده و چند لایه امور اداری نیز عامل تشویق مراجعان، به پیشنهاد رشوه برای تسریع کار هستند، از طرفی پایین بودن حقوق کارکنان هم دلیل کاهش تدریجی قدرت مقاومت و هم عادت بعدی آنان به قبول این پیشنها‌د‌ها است.

- تضعیف ساختار اداری

- تخریب مشروعیت و حاکمیت

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از وبسايت تابناك، تاریخ انتشاردوشنبه 6 مهر 1394، کد مطلب: ۱۰۲۲۰۰: www.tabnak.ir