شعارسال: جنگ پدیده ای پیچیده است که کشورهای درگیر را در زمینه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مورد تأثیر قرار می دهد. این رخداد به رویارویی دو یا چند طرف گفته می شود و هدف از آن، تهدید، کسب سود، ضربه زدن به طرف مقابل و توسعه طلبی است. باید بیان داشت، جنگ جدا از هدف های آن، خانمان سوز و سبب ویرانی کشورها می شود.

رویدادی تلخ که در طول تاریخ کشورهای بسیاری را درگیر خود کرده و در این میان ایران نیز از واقعه در امان نبوده و در برهه های گوناگون به نبرد با برخی دولت ها پرداخته است. با نگاهی به پیشینه جنگ های کشور، این نتیجه بدست می آید که ایران همواره با دو نوع جنگ روبرو بوده است؛ یکی نبردهایی که پیش از ورود تکنولوژی و با سلاح سرد انجام گرفت و دیگری جنگ هایی که با پیشرفت تکنولوژی و با سلاح گرم به وقوع پیوست، اما از میان تمامی نبردهایی که در کشور روی داد، جنگ ایران و عراق از مهمترین جنگ های تاریخ این سرزمین به شمار می رود که به وسیله رژیم بعث عراق در 31 شهریور 1359 خورشیدی شکل گرفت.

تجاوز عراق به خاک ایران، آغاز یکی از طولانی ترین جنگ های تاریخ زندگی بشر بود، نبردی که با حمله های پی در پی زمینی، دریایی و هوایی و پیشروی نیروهای رژیم بعث آغاز شد و با مقاومت ملی نیروهای مردمی و نظامی روبرو شد و بدین صورت در مدت هشت سال دفاع مقدس، عملیات های بسیاری به وسیله نیروهای ایرانی برای دفاع از وطن و شکست دشمن صورت پذیرفت.

عملیات فتح المبین از میان عملیات های گوناگون جنگ تحمیلی، از مهمترین و غرورآفرین ترین نبردهای هشت سال دفاع مقدس بود که به صورت مشترک به وسیله سپاه و ارتش جمهوری اسلامی ایران در دوم فروردین 1361 خورشیدی انجام شد.

پس از پایان عملیات طریق القدس، تلاش برای اجرای نبردی دیگر به منظور جلوگیری از قدرت تصمیم گیری، سازماندهی و تقویت روحیه نیروهای عراقی شکل گرفت. در این شرایط که نیروهای رزمنده ابتکار عمل در جنگ و پشت جبهه را در دست داشتند، دو منطقه غرب دزفول و غرب کارون، توجه فرماندهان نظامی را برای اجرای عملیات، به خود جلب کرد، پس از تلاش های مستمر، انجام مشورت ها و هماهنگی های گسترده میان فرماندهان نظامی، سرانجام طرح اولیه عملیات فتح المبین در پایان دی 1360 خورشیدی آماده شد و در یک نشست مشترک که میان فرماندهان سپاه و ارتش شکل گرفت، طرح یادشده به یگان های اجرایی ابلاغ و سرانجام با دریافت اطلاعات تازه در 30 بهمن همان سال، طرح اولیه بازنگری شد و در نهایت طرح شماره دو در 13 اسفند، انتشار یافت.

بدین ترتیب با آماده شدن طرح نهایی، مرحله نخست عملیات بزرگ و سرنوشت ساز فتح المبین در ساعت 30 دقیقه بامداد دوشنبه دوم فروردین 1361 خورشیدی آغاز و با دلاوری سربازان ایران با موفقیت همراه شد.

مرحله دوم عملیات نیز در یک بامداد چهارشنبه چهارم فروردین صورت پذیرفت که در این نبرد تلفات سنگینی بر نیروهای عراقی وارد آمد و دلاورمردان کشور به جبهه های غرب شوش و دزفول دست یافتند و تنگه رقابیه و ارتفاعات میش داغ را پاکسازی کردند.

مرحله سوم عملیات فتح المبین شب هفتم فروردین در شمال غربی شوش آغاز شد و همان گونه که پیش بینی می شد، دشمن برای اینکه نیروهایش را از دست ندهد، از رقابیه به خطوط پدافندی خود در منطقه های چنانه، دوسلک و غرب ارتفاع های تینه عقب نشینی کرد.

مرحله پایانی عملیات در هشتم فروردین آغاز شد و در آن قرارگاه نصر به پاکسازی منطقه های تصرف شده در شرق ارتفاع های تینه پرداخت و پس از آن به کمک قرارگاه قدس شتافت. این قرارگاه که در روز گذشته ارتفاعات تنگ ابوغریب را به تصرف در آورده بود، می کوشید از فرار کردن نیروهای در حال عقب نشینی عراق جلوگیری کند.

بدین صورت نیروهای ایران در مدت شش روز توانستند عملیات فتح المبین را به پیروزی برسانند و به هدف های تعیین شده دست یابند. از نتیجه های این نبرد می توان به آزادسازی دو هزار و 500 کیلومتر مربع از خاک جمهوری اسلامی ایران، نزدیک شدن نیروهای ایرانی به مرز در منطقه غرب شوش و دزفول، خارج شدن شهرهای دزفول، اندیمشک و شوش و مرکزهای مهمی همچون پایگاه هوایی دزفول از تیررس توپخانه عراق، دستیابی به چاه های نفت ابوغریب در ارتفاعات تینه، اسیر شدن بیش از 15 هزار تن از نیروهای عراقی و کشته و مجروح شدن تعداد زیادی از آنها و ... اشاره کرد.

«امیر سرتیپ نصرت الله معین وزیری» افسر عملیاتی قرارگاه کربلا در گروه طرح ریزی عملیات فتح المبین، به مناسبت سالروز این نبرد در گفت و گو با پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا، بیان داشت: طراحی عملیات فتح المبین از 18 آبان 1360خورشیدی شروع شد. علی صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش با هماهنگی سپاه پاسداران تدبیری اندیشید که از آن پس، تمامی عملیات ها در سطح گسترده ای انجام شود و میان سپاه پاسداران و ارتش از شروع تا پایان نبردها، همکاری صورت پذیرد. در نتیجه با طراحی صیاد شیرازی دوگروه، یکی برای عملیات طریق القدس و دیگری برای عملیات فتح المبین سازماندهی شدند.

افسر عملیاتی قرارگاه کربلا در ادامه گفت: قرار بر این بود تا هر دو گروه به موازات هم برای هر دو عملیات به طرح ریزی بپردازند و اطلاعات را با یکدیگر مبادله کنند، اما اولویت اجرا با عملیات طریق القدس بود، این نبرد برای فتح بستان انجام شد، در نتیجه این گروه ها در ارتش و سپاه به شناسایی منطقه های جنگی و تبادل اطلاعات پرداختند.

امیر سرتیپ نصرت الله معین وزیری تصریح کرد: در 28 آبان 1360 خورشیدی برآورد اطلاعات عملیات فتح المبین به وسیله رکنِ دوم قرارگاه مقدم تهیه و در 15 آذر این اطلاعات به فرماندهان جنگ ابلاغ شد، آنها نیز پذیرفتند که این اطلاعات مبنای طراحی نبرد قرار بگیرد. هر چند تمام اطلاعات مورد تایید قرار نگرفت و قرار شد، ژس از عملیات طریق القدس اطلاعات دوباره به فرماندهان داده شود، زیرا زمان زیادی تا عملیات فتح المبین باقی مانده بود. برای تهیه طرح مقدماتی عملیات گفت و گوهای زیادی میان سپاه و ارتش انجام شد و هر دو نیرو، طرح های جداگانه ای تهیه و با یکدیگر هماهنگ کردند. بنابراین طراحی عملیات فتح المبین با بینش کامل نیروهای سپاه و ارتش صورت پذیرفت. آنان از وضعیت دشمن آگاهی داشتند و بر مبنای این امر طرح ریزی نبرد را انجام دادند و سرانجام در 24 اسفند طرح عملیات به صورت نهایی درآمد و برای اجرا به یگان ها ارسال شد.

افسر گروه طرح ریزی عملیات فتح المبین درباره قرارگاه های درگیر در این نبرد، گفت: در عملیات فتح المبین قرارگاه کربلا به صورت مشترک میان سپاه و ارتش؛ قرارگاه های قدس، نصر، فجر و فتح را هدایت می کرد. فرماندهان این قرارگاه ها از هر دو نیرو، انتخاب می شدند.

امیر سرتیپ نصرت الله معین وزیری علت تغییر تاریخ آغاز عملیات فتح المبین را اینگونه شرح داد: در 29 اسفند 1360 خورشیدی نیروهای عراقی در دو نقطه از منطقه های نیروهای ایرانی تک مختل کننده ای زدند و سازمان قرارگاه های فجر و فتح در شوش و رقابیه بر هم خورد، به همین دلیل چهار قرارگاه که می خواستند به صورت همزمان در نخستین روز فروردین 1361 خورشیدی عملیات را شروع کنند، امکان این امر را پیدا نکردند. پس از این اختلال در عملیات، محسن رضایی به نمایندگی از طرف سپاه و ارتش، نزد امام خمینی رفت و موضوع را با ایشان در میان گذاشت، نظر امام بر این بود که اگر با تدبیر سپاه و ارتش طرح آماده شده است، عملیات را انجام دهید و برای مبارکی به قرآن تفعل بزنید، هنگام انجام دادن این موضوع، سوره فتح آمد که به همین دلیل نام عملیات، فتح المبین گذاشته شد.

افسر عملیاتی قرارگاه کربلا درباره شروع نبرد، یادآور شد: عملیات فتح المبین در 30 دقیقه بامداد دوم فروردین 1361 خورشیدی شروع شد که قرارگاه های قدس، نصر و فجر عملیات اصلی را انجام دادند، قرارگاه فتح، گروه های شکار تانک را به تنگ رقابیه اعزام داشت که توانستند تعداد زیادی از تانک های عراقی را از میان ببرند. همچنین قرارگاه های نصر و قدس، هدف های خود را تصرف کردند، هر چند مشکل هایی برای قرارگاه قدس پیش آمد، اما به مرور با بر طرف کردن آن در پایان روز، لشکر 10 زرهی عراق منهدم شد. در چهارم فروردین، مرحله دوم عملیات فتح المبین انجام شد. در این روز قرار بر این بود که قرارگاه های نصر و قدس، تنگه ابوغریب و قرارگاه فتح تنگه رقابیه را تصرف کنند. بدین شکل نیروهای ایرانی موفق شدند که دشمن را شکست دهند و دو هزار تن از نیروهای دشمن به وسیله قرارگاه فتح اسیر شدند.

افسر گروه طرح ریزی عملیات فتح المبین درباره مرحله سوم عملیات اظهار داشت: هر چند بیشتر منطقه به وسیله نیروهای ایرانی تصرف شد، اما ارتفاع های ابوصلیبی خواه در دست دشمن بود، به همین سبب در سه بامداد هفتم فروردین قرارگاه نصر به عنوان نیروهای احاطه کننده و قرارگاه فجر به عنوان نیروهای پشتیبان و تثبیت کننده، عملیات را شروع کردند و توانستند لشکر یک مکانیزه عراق را نابود و هفت هزارتن از نیروهای آنان را اسیر کنند. همچنین در این روز فرمانده تیپ یک لشکر یک عراق به وسیله نیروهای ایرانی اسیر شد.

امیر سرتیپ نصرت الله معین وزیری تصریح کرد: مرحله سوم عملیات فتح المبین، یک مانور نظامی شرافتمندانه بود و نیروهای ایرانی بدون استفاده از هیچ سلاح کشتار جمعی و با استفاده از ابتکار و قدرت توانستند تعداد زیادی از نیروهای عراقی را اسیر کنند و پیروز شوند. به این ترتیب ارتفاع های ابوصلیبی خواه به تصرف نیروهای ایرانی درآمد و نیروهای عراقی شروع به عقب نشینی کردند. در هشتم فروردین نیروهای ایرانی با توجه به روحیه بالایی که به دست آورده بودند، به صورت خودجوش شروع به حرکت به طرف تپه های برغازه کردند و در غروب آن روز این تپه ها تصرف شد. بنابراین در پایان این روز تمامی هدف های عملیات فتح المبین به صورت کامل تامین شد و نیروهای عراقی به سمت مرزها عقب نشینی کردند.

وی در پایان یاد آور شد: عملیات فتح المبین، یک نبرد کلاسیک محض بود، در این عملیات، تلفات نیروهای ایرانی به یک درصد هم نرسید و این نشان می دهد که عملیات فتح المبین از نظر طرح ریزی، مدیریت و اجرا به بهترین شکل به پایان رسید. این عملیات به نوبه خود و به صورت مستقیم بر روی عملیات بعدی تاثیر گذاشت. یعنی ابتکار عمل به دست نیروهای ایرانی افتاد واینگونه آنها توانستند نیروهای عراقی را در عملیات بیت المقدس شکست دهند و به پیروزی دست یابند.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری ایرنا ، تاریخ انتشار خبر 02 فروردین 1395، کدمطلب: 82008727 (5124122)،www.irna.ir