شعار سال: دود مهمان همیشگی خانه‌هایشان است. هوای سالم اگر به ریه‌هایشان برسد تعجب می‌کنند. صدای آژیر ماشین‌های آتش‌نشانی هم دیگر برایشان عادی شده است. سال‌هاست که اهالی ساکن در جنوب غرب تهران و حوالی محله‌های دولتخواه، نعمت‌آباد و اسماعیل‌آباد دیگر به این آتش‌سوزی‌های عمدی عادت کرده‌اند. دیگر کمتر کسی است که با مشاهده دود غلیظ حاصل از یک حریق در حوالی محله‌اش، هراسی به دل راه دهد و بی‌شک جمله‌ای مشابه این خواهد گفت: «حتماً دوباره آتش‌سوزی عمدی و کابل‌سوزی در خلازیر است!‌» سری به این منطقه زدیم تا از نزدیک علت‌های این مشکل و تدابیر مسئولان را جویا شویم.

برای رفتن به خیابان «خلازیر» و محله‌های اطراف آن نیاز به پرس‌وجوی زیادی نیست. تقریباً اغلب ساکنان جنوب تهران از نشانی این محله پرحاشیه و خبر‌ساز آگاهند. اگر از انتهای بزرگراه شهید نواب حرکت کنید از یکی از بزرگراه‌های شهیدکاظمی یا شقایق به این محدوده خواهید رسید. بازار شلوغ و پر هیاهوی آهن پاره و در و پنجره جور واجور نخستین برداشت ما از این محله است. خلازیر یا همان خیابان سهیل فرزند ناخلف منطقه19 است که با وجود تدابیر فراوانی که مسئولان شهری برای حل معضلاتش اندیشیده‌اند، اما هنوز هم با اهالی سر ناسازگاری دارد. خیابانی که چهره محله‌های اطراف را به هم ریخته و معضلات آن بسیاری از مردم و مسئولان را با دغدغه مواجه کرده است.

این خیابان در 20سال اخیر به محل خرید و فروش ضایعات و آهن‌آلات تبدیل شده و عده‌‌ای از سودجویان هم با قطع درختان و از بین بردن فضای سبز و مناظر طبیعی، اراضی آن را به گاراژهای بزرگ و کوچک برای کسب و کار و خرید و فروش آهن‌آلات تبدیل کرده‌اند. روزی نیست که نیروهای آتش‌نشانی مأموریتی در این خیابان برای اطفای حریق نداشته باشند. به همین خاطر، همواره دود ناشی از آتش‌سوزی وسایل در آسمان محله‌‌های اطراف این خیابان دیده می‌شود و مشکلات زیست‌محیطی زیادی به آنها تحمیل می‌کند. خرید و فروش موادمخدر، لوازم مسروقه و تهیه و بسته‌بندی موادغذایی و پروتئینی غیرمجاز هم در بخش‌هایی از این خیابان دیده می‌شود که علت آن تاریکی و خلوتی معبر، وجود راه‌‌های مخفی و حضور کمرنگ نبود نیروهای انتظامی در این خیابان است.


دود را نفس می‌کشیم

از ساکنان قدیمی محله دولتخواه شمالی است و سال‌هاست از مشکل آلودگی هوا در محله‌شان، همچون دیگر اهالی رنج کشیده است و می‌گوید: «محله ما در مجاورت خیابان خلازیر قرار گرفته و متأسفانه قربانی مشکلات این خیابان شده‌ایم. در این خیابان برخی از فروشنده‌ها هر روز یاهفته‌‌ای سه تا چهار نوبت اقدام به سوزاندن ضایعات می‌کنند که این کار آنها باعث آلودگی هوا می‌شود. در این محله برخی افراد هر چیزی را که جزو اموال اضافی می‌‌دانند و برایشان حکم ضایعات دارد آتش می‌‌زنند. این وسایل از چوب و پوشال و لوازم اضافی خانه و انواع زباله گرفته تا کابل‌های برق را شامل می‌‌شود که آلودگی کابل‌‌های برق به مراتب بیش از بقیه است.

آنها کابل‌های برق را که پوشش پلاستیکی دارند می‌سوزانند تا کمی مس گیرشان بیاید.» «جمشید احمدزاده» ادامه می‌دهد: «از وقتی که شهرداری ناحیه سه گشت‌هایش را در محله بیشتر کرده معتادان سیم‌ها را شب‌ها آتش می‌زنند و ما هم هر شب بوی دود را احساس می‌کنیم. هر وقت مهمان به خانه ما می‌آید با نگرانی می‌پرسد در محله‌تان آتش‌سوزی شده؟ اینجا ما جای هوا دود را تنفس می‌کنیم.»


مجبوریم از محله برویم

«مژگان محمدزاده» یکی از شهروندان ساکن شهرک ابوذر در محله نعمت‌آباد است و در مورد آلودگی‌های ایجاد شده در خیابان خلازیر و اثراتش می‌گوید: «هوای شهر تهران به اندازه کافی آلوده است. حالا دود این آتش‌سوزی‌های عمدی هم مزید بر علت شده است. کودکان‌مان مشکل تنفسی پیدا کرده‌اند و پزشکان می‌گویند اگر می‌خواهید دچار آسم و تنگی نفس نشوید، از این محله بروید. متأسفانه شرایط مالی چندان خوبی هم نداریم و نمی‌توانیم خانه و زندگی‌مان را به جای دیگری منتقل کنیم. اما اگر وضع به همین منوال پیش برود مجبور به رفتن از محله خواهیم شد.» او ادامه می‌دهد: «بسیاری از معتادان زباله‌ها را جمع‌آوری و در داخل کوره‌های آجرپزی به آتش می‌کشند. خرابه‌های اطراف کوره‌ها همیشه برای ما دردسرساز بوده است. اغلب شب‌ها این آتش‌سوزی‌ها صورت می‌گیرد و از بوی پلاستیک سوخته نمی‌توان نفس کشید. صبح‌ها اینجا همیشه غبارآلود و ناشی از آتش‌سوزی‌های شب گذشته است.»


موانع برخورد با اصناف مولد آلایندگی

«مهدی رمضانی‌فر» شهردار ناحیه سه منطقه19 درخصوص آتش‌سوزی‌های عمدی و نحوه برخورد با عاملان آن می‌گوید: «شهرداری متولی اصلی حل این مشکل نیست و در این زمینه اداره محیط‌زیست باید وارد شود. به عبارتی برخورد با عاملان آتش‌سوزی عمدی وظیفه شهرداری نیست، اما به درخواست شهروندان ساکن در محله‌های ناحیه سه، برای حل این مشکل با اداره محیط‌زیست و نیروی انتظامی و مسئولان قضایی همکاری خواهیم داشت.» رمضانی‌فر ادامه می‌دهد: «از سال گذشته 13 حکم قضایی مبنی بر جلب مالکان مکان‌هایی که مولد آلودگی بوده‌اند گرفتیم، اما از آنجا که مالکان مشخص نبوده و اغلب املاک اوقافی هستند، نمی‌توانیم‌ کاری پیش ببریم. از مسئولان قوه قضاییه و دادستان تهران تقاضا داریم تا حکمی مبنی بر تعطیلی این واحد‌های مولد آلودگی صادر کنند.»


پیگیری مشکل در مراجع قضایی

در همین راستا سراغ رئیس اداره محیط‌زیست شهر تهران رفتیم. «محمدحسین بازگیر» هم از اقدامات این اداره برای رفع مشکل آتش‌سوزی‌های عمدی می‌گوید: «برخی از واحدها و کارگاه‌های غیرمجاز ضایعاتشان را به جای اینکه مدیریت کنند، در حاشیه شهر به آتش می‌کشند. اغلب کابل‌های برق را می‌سوزانند تا سیم‌های مسی آن را دربیاورند. خیابان خلازیر در منطقه19 هم از جمله مناطقی است که در آن مراکز غیرمجاز زباله‌سوزی فعالیت می‌کنند. این آتش‌سوزی‌ها منجر به بروز مشکلاتی برای ساکنان محدوده و آلودگی هوای شهر می‌شود.

در این راستا گشت‌های ویژه روزانه و شبانه در مناطق مختلف در حال گشتزنی هستند و اگر آلودگی مشهودی را ببینند با عاملان آن برخورد می‌کنند. با کمک مراجع قضایی پرونده‌هایی برای آنها تشکیل شده و موضوع در مراجع قضایی و شورای تأمین استان در حال پیگیری است. گاهی اوقات عامل آتش‌سوزی مشخص است و می‌توان با او برخورد کرد، اما در بیشتر این آتش‌سوزی‌ها عامل آتش‌سوزی‌ها مشخص نیست و نمی‌توان ‌کاری پیش برد.»

او در پایان اشاره‌ای به وقفی بودن زمین‌های این محدوده می‌کند و می‌افزاید: «کاربری گاراژها اغلب فضای سبز و کشاورزی است و محیط اطراف آن مسکونی است و فعالیت آنها نمی‌تواند در این محدوده صورت بگیرد و باید به خارج از شهر منتقل شود. متولی این کار هم شهرداری و سازمان مدیریت پسماند است. ما همین موضوع را از مرجع قضایی پیگیری می‌کنیم.»

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه هشمهری، تاریخ انتشار 12 خرداد 97، شماره: 18647