شعارسال: فرار مالیاتی واقعیتی اجتناب ناپذیر است.هر زمان و مکانی که حاکمان تصمیم به وضع مالیات گرفته اند، برخی ازافراد وشرکت ها نیز به دنبال فرار و یا اجتناب از پرداخت آن بوده اند.این وضعیت حتی در کشورهای پیشرفته نیز وجود دارد وافراد به شیوه های گوناگون سعی در فرار از مالیات دارند.تفاوت اساسی این کشورها با دیگر کشورها که نظام مالیاتی پیشرفته ای ندارد در این است که هزینه های فرارمالیاتی برای شهروندان بسیار سنگین است وگاه به قیمت مرگ زندگی حرفه ای یک چهره سرشناس تمام می شود، علاوه بر این در این کشورها فرار مالیاتی بسیار پیچیده ودشوار است چرا که راههای فرار مالیاتی مسدود شده است.حال سوال اساسی این است که فرار مالیاتی چیست وچه پیامدهای برای جامعه دارد؟

فرار مالیاتی زمینه ها وشیوه های متعدد،متغیر وپیچیده ای دارد مسئله ای که ارائه تعریف جامعی از این مفهوم را دشوار می کند با این حال تعریفی کلی از فرار مالیاتی وجود دارد به این صورت که به هرگونه تلاش به ظاهر قانونی ویا غیرقانونی برای نپرداختن یا پرداخت کمتر مالیات فرار مالیاتی گفته می‌شود. این امر به شیو های مختلف انجام می شود که مخرج مشترک همه آنها عدم ارائه اطلاعات ویا مخدوش کردن اطلاعات است.برخی از زمینه های پیدایش فرار مالیاتی عبارتند از پیچیدگی و ابهام در قوانین و مقررات، ضعف فرهنگی، فقدان عدالت مالیاتی، فقدان اطلاعات دقیق وکامل درباره مودیان، ضعف سیستم نظارت و پیگیری، تاخیر در فرآیند وصول مالیات، وجود معافیت های وسیع ومتنوع وعدم اطلاع مردم از موارد مصرف مالیات

پیامدها و آثار فرار مالیاتی بسیار وسیع است.فرار مالیاتی منابع دولت را کاهش می دهد. درنتیجه، دولت در تخصیص سرمایه گذاری های لازم، با کمبود مواجه خواهد شد.وظایف ومسئولیت های کلانی از دولت انتظار می رود در حالی که منابع لازم برای عمل به آنها وجود ندارد.غالب این مسئولیت ها یا برای بخش خصوصی جذابیت سرمایه گذاری ندارد یا اینکه ظرفیت‏ها وپتانسیل های لازم برای عمل به آن را ندارند. تامین امنیت وحفظ یکپارچگی کشور،توسعه آموزش عمومی وتامین امکانات وفراهم نمودن تسهیلات لازم، گسترش ورزش همگانی وتقویت ورزش قهرمانی،توسعه بهداشت وافزایش سطح سلامت شهروندان، گسترش و نگهداری از راههای ارتباطی،تامین انرژی وسرمایه گذاری در انرژی های جایگزین از جمله این موارد هستند.خلاء وکاستی در هر یک از این حوزه ها می تواند آثار وپیامدهای عمیقی بر جامعه داشته باشد.شهروندان فقیر، کم سواد وناآگاه،مجرم وبیمار،جاده های پر گل ولای و غیراستاندارد،تیم‏های علمی یا ورزشی بازنده، بد بودن کیفیت ارتباطات و.. مطلوب هیچ کشوری نیست.این مشکلات همدیگررا تقویت می کنند.پر بیراه نیست که در برخی از کشورها بسیاری از مشکلات وکاستی ها را به فرار مالیاتی نسبت می دهند و آنرا هم رده سایرجرائم سنگین قرار می دهند.

همچنین این امکان وجود دارد که فرار مالیاتی، باعث نارسایی در توزیع عادلانه درآمد و انباشت ثروت برای گروه های خاص شده و درنتیجه منجر به افزایش تنش های سیاسی و اجتماعی شود.گروهی که برخوردار هستند و به منابع دسترسی دارند هرروز غنی تر وقوی تر شوند و در مقابل گروهها واقشاری که از این منابع استفاده نمی کنند هر روز عرصه های بیشتری را از دست بدهند.این مسئله بر تصور شهروندان از عدالت اجتماعی تاثیر می گذارد.

علاوه بر این موارد فرار مالیاتی ابزارها واهرم های نظارتی وکنترلی دولت را خنثی می کند. دولت با در نظر گرفتن فضای اقتصادی می تواند معافیت هایی برای برخی حوزه ها تخصیص بدهد تا به رشد اقتصادی وتوسعه اقتصادی کمک کند، برای مثال برخی معافیت ها برای مناطق کمتر توسعه یافته در قانون مالیات های مستقیم ویا برخی محصولات(گندم، برنج،شکر ، روغن و..) یا خدمات(کشاورزی) در قانون ارزش افزوده.

همانطور که گفته شد برخی مسئولیت های دولت برای بخش خصوصی جذابیت سرمایه گذاری ندارد از این گذشته بخشی از مسئولیت ها مانند حفظ محیط زیست نه تنها برای این بخش جذابیت ندارند بلکه مغایر فعالیت های آنان است.طبیعتا بخشی از آلودگی آب ،خاک وهوا ناشی از فعالیت های صنعتی است که اگر اهرم های نظارتی در این حوزه وجود نداشته باشد ابعاد تخریب آن وسیع تر خواهد بود.مالیات سبز یکی از اهرم های کنترلی دولت است با وضع مالیات بر فعالیت‏های مخرب محیط زیست می توان هزینه تخریب آن را سنگین کرد.

دیدگاه واقع بینانه در مورد فرار مالیاتی این است که این پدیده ضد اجتماعی همیشه وجود خواهد داشت تا جای که مالیات وجود دارد تلاش برای فرار ازآن نیز وجود دارد. مسئله مهم کاهش زمینه ها وعوامل آن ومسدود کردن روشهای آن است،امر خطیری که مجموعه وسیعی از فعالیت ها وهمکاری های بخش های گوناگون جامعه را می‏طلبد، قوانین دقیق،شهروندان آگاه،اهرم های نظارتی قوی و ضمانت های اجرایی از این عوامل هستند.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت سازمان امور مالیاتی، تاریخ انتشار: 23اسفند1395 ، کدخبر: 110762 : www.intamedia.ir