شعارسال: حمزه عبدالملکی با اشاره به این‌که چای تنها نوشیدنی بوده که در تمامی سفره‌های ایرانی جاخوش کرده است، از نوعی سودجویی در برخی از کارخانه‌ها پرده برداشت و تصریح کرد: چای بهاره به‌دلیل کیفیت و بازارپسندی بلافاصله به فروش می‌رسد؛ اما برخی سودجویان با اضافه کردن اسانس در محصولات قدیمی و برخی ارقام دیگر آن را با نام بهاره به فروش می‌رسانند که این موضوع آسیب دیگری برای چای ایرانی محسوب می‌شود.

چای اصیل ایرانی دیردم است

وی چای ایرانی را به دو دسته زود دم و دیر دم تقسیم‌بندی کرد و افزود: چای زود دم همراه با مواد افزودنی، رنگ‌ها و طعم‌دهنده‌های مختلفی است؛ اما محصول اصیل ایرانی آن دیر دم و فاقد اسانس بوده که برای رسیدن به کیفیت مطلوب باید حداقل 20 دقیقه زمان برای آن در نظر گرفت. وی با اشاره به ورود چای به کشور توسط کاشف‌السلطنه و گسترش آن در زمین‌های شمال کشور اظهار کرد: در آن زمان تنها شهرهای لاهیجان و تنکابن زیرکشت چای بود و همزمان با احداث کارخانه چای در این شهرها، استان‌های گیلان و مازندران تحت پوشش این نوع از کشاورزی قرار گرفت.

پایین آمدن کیفیت برگ سبز چای در سال‌های اخیر

وی با مقایسه چای در سال‌های دور با وضعیت برگ چای در سال‌های اخیر، کشاورزی این محصول را مغفول و رها شده دانست و تصریح کرد: وجود مزارع چای که عمدتاً دارای بوته‌های پیر و چند ده ساله هستند و نیز نبود به‌‌زراعی و مراحل نگهداری و داشت بوته‌ها، سبب پایین آمدن کیفیت برگ سبز این محصول در سال‌های اخیر شده است. این کارشناس حوزه چای با اشاره به این‌که بوته چای نیز همانند سایر ارقام کشاورزی نیاز به کود، سم، شخم و هرس دارند تا کیفیت برگ سبز افزایش یابد، تصریح کرد: بوته‌های چای باید به‌ازای هر پنج سال «کمر بُر» و هر 10 تا 12 سال «کف بُر» شوند.

مراحل داشت برای چای‌کاران مقرون به‌صرفه نیست

عبدالملکی با اشاره به این نکته که متأسفانه در سال‌های اخیر با بی‌مهری مسئولان و متولیان این حوزه و عدم رونق اقتصاد چای، کشاورزی آن از رواج و اعتبار افتاده و چای‌کار تمایلی به افزایش هزینه درباره نگهداری برگ سبز ندارد، یادآور شد: از این رو چای‌کاران مراحل داشت را مقرون به‌صرفه نمی‌دانند. وی با بیان این‌که کشاورزی در گذشته رونق بیش‌تر داشته است، به عدم رغبت نسل امروز نسبت به کار در مزارع و دامداری‌ها اشاره و خاطرنشان کرد: امروزه تصور جوانان از کشاورزی، انجام کاری پر زحمت، بدون دانش و علم بوده که به‌شکل موروثی انتقال پیدا کرده است؛ این نگرش حاصل بی‌تدبیری مسئولان در سایه عدم حمایت از کشاورزی است.

نیروهای متخصص در کارخانه‌های چای شمال وجود ندارد

این کارشناس و پژوهشگر حوزه چای، به مشکلات کارخانه‌ها و عدم استفاده از نیروی متخصص و دانش‌آموخته در آن‌ها اشاره و تأکید کرد: متأسفانه اغلب کارخانه‌های چای در استان مازندران و گیلان فاقد کارشناس و متخصص این حوزه هستند و تنها کارگران ماهر یا ساده در کارخانجات، مراحل چای‌سازی را انجام می‌دهند.

عدم‌نظارت و نیازسنجی در پرداخت تسهیلات به چای‌کاران

وی درباره نحوه پرداخت تسهیلات به چای‌کاران گفت: در گذشته این تسهیلات در سایه نظارت مأمورین سازمان چای در خارج از فصل برداشت و براساس نیاز سنجی به کشاورز مستحق اعطا شده و در هنگام تحویل برگ سبز چای با تهاتر در میزان نرخ برگ سبز تسویه حساب صورت می‌گرفت که هیچ فشاری را بابت بازپرداخت عاید کشاورز نمی‌کرد. عبدالملکی افزود: امروزه کشاورزان صرفاً با در دست داشتن دفترچه به اداره چای مراجعه کرده و تقاضای دریافت تسهیلات می‌کنند که البته هیچ‌گونه نظارت و نیازسنجی هم در این خصوص صورت نمی‌گیرد. این کارشناس درباره نظارت دولت در سال‌های دور بر تمام مراحل واردات، صادرات، خرید و فروش با محوریت سازمان چای ایران خاطرنشان کرد: در گذشته تمامی اختیارات در انحصار سازمان چای قرار داشت، تجار، خریدار چای و بازرگانان این حوزه موظف بودند تا در ازای وارد کردن یک کیلو چای خارجی، دو کیلو چای ایرانی را خریداری کنند و بالتبع سود بیش‌تری در اختیار کشاورز قرار می‌گرفت.

ورود افراد سودجو به این حوزه عامل افول صنعت چای شمال

وی در ادامه از ورود افرادی سودجو و فرصت‌طلب به حوزه تجارت چای سخن به‌میان آورد و آن‌ها را عامل سقوط و افول این صنعت دانست و یادآور شد: زمانی که انحصار سازمان چای با ورود این افراد در تجارت چای شکسته شد، کشور با افزایش حجم واردات و لجام گسیختگی در این حوزه روبه‌رو شد و از آن‌جا چای ایرانی تنزل شدیدی در کشت چای را آغاز کرد. عبدالملکی با اشاره به این‌که این افراد در قبال خرید صوری و جعلی از چای‌کاران حواله‌های آن چنانی واردات چای از دولت دریافت می‌کردند، تصریح کرد: مقدار خرید چای این افراد از چای‌کاران به‌شکل جعلی، رقمی فراتر از میزان واقعی بود تا بتوانند در ازای آن حواله، واردات بیش‌تری از دولت بگیرند که با این سودجویی و منفعت طلبی شخصی، آسیب جبران‌ناپذیری بر پیکره این صنعت وارد آمد.

کیفیت چای ایرانی هنوز مطلوب است

این کارشناس و پژوهشگر چای با بیان این‌که در کشورهایی نظیر هندوستان و سریلانکا باغ‌هایی بالغ‌بر 50 هکتار وجود دارد که در قالب یک شرکت اداره می‌شود و کارخانه چای مجزا در هر باغ تمام سود حاصل از چای‌کاری را عاید شرکت می‌کند، خاطرنشان کرد: با وجود تمام مشکلات موجود در سر راه صنعت چای کشور، هنوز کیفیت چای ایرانی در حد مطلوب باقی مانده و فقط تنوع ارقام مانند ممتاز، شکسته، قلم و غیره است که کیفیت این محصول را کاهش یا افزایش می‌دهد.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار:10مرداد1397 ، کدخبر: 51599: www.sabzineh.org