در واقع باید گفت مقایسه و چشم و هم‌چشمی باعث سلب آرامش فرد می‌شود. اگر ما دائماً به دیگران و نحوه زندگی آنها فکر کنیم و هرکاری که آنها انجام می‌دهند را ما هم بخواهیم انجام دهیم دچار عذاب و خستگی می‌شویم. گاهی تمام زندگی افراد بر اثر چشم و هم‌چشمی ویران شده و یا باعث از هم پاشیدن خانواده‌ها می‌شود. در واقع تقویت اعتماد به نفس، بهترین راه برای این است که فرد گرفتار مقایسه و چشم و هم چشمی نشود. فردی که دچار این ناهنجاری‌ها می‌شود، نشاندهنده آن است که به خودش اعتماد ندارد و دچار نوعی خود کم بینی است. بنابراین علاوه بر اینکه باید اعتماد به نفس چنین افرادی تقویت شود باید نکات دیگری را نیز در نظر گرفت. برخی از افراد با اشاره به چیزهایی مانند اکثریت و یا سنت، برای انجام هر کار از دیگران تبعیت می‌کنند. همه افراد باید به این نکته توجه نمایند که هیچ کس از نظر خصایص ظاهری و باطنی با سایر افراد یکسان نیست و بنابراین نباید در زندگی کورکورانه از دیگران تقلید کند. برخی اوقات دیده می‌شود که افرادی که به سادگی همرنگ جماعت می‌شوند و خلق و خوی منحصر به فرد خود را نادیده می‌گیرند، مورد استقبال قرار می‌گیرند. در واقع شما معطوف به ارزش‌هایی باشید که به دقت به آن اندیشیده و آن را درونی ساخته اید و ارزش‌هایی صحیح هستند. از آنجا که کودکان رفتار پدر و مادر را ملاک اعمال خود قرار می‌دهند، پدر و مادری که دچار چشم و هم چشمی و حسادت باشند، سبب بروز این پدیده در کودکان خود می‌شوند.

همچنین باید گفت برخی افراد که می‌خواهند دیگران بر اساس میل آنها رفتار کنند، با معرفی کسانی که پیش از این از آنها اطاعت کرده‌اند، شما را با آنها مقایسه می‌کنند.برای اینکه با قاطعیت در برابر آنها مقاومت کنید باید ببینید که چرا طرف مقابل شما را به پیروی از الگوهای متداول اجتماع ترغیب می‌کند و چگونه قصد دارد از این طریق برای تسلط بر شما استفاده کند قاطعیت در ترک عادت‌های بد و نامطلوب اصل عمده و اساسی محسوب می‌شود.

هدف افرادی که قصد سلطه‌جویی دارند آن است که در قبال رفتار منصفانه‌ای که از آنان تقاضا دارید، در شما احساس گناه پدید آورند و شما را مجبور کنند که سخن‌شان را بپذیرید. برخی از کارکنان اداره‌ها در برخورد با ارباب رجوع چنین رفتار می‌کنند. مثلاً «به آن خانم توجه کنید، ببینید شکایتی ندارد ».

همچنین عبارات زیر که رایج نیز هست برای مقایسه افراد با دیگران و سلطه‌جویی بر آنها به کار می‌رود. مثلاً برخی افراد شیوه کار برخی افراد را نفی کرده و شما را به پیروی از الگوی مورد نظرشان برمی‌انگیزانند مثلاً عبارتی مانند «چرا به فلان شخص شباهتی نداری ؟». عبارت دیگر این است که « کسی تاکنون شکایتی نداشته است» در واقع فرد سلطه‌جو با به کارگیری این عبارت قصد دارد شما را وادار به عقب نشینی کند. گاهی اوقات هم فردی که قصد سلطه‌جویی دارد، می‌کوشد با به کارگیری عبارتی مانند « به آنچه داری قانع باش » استحقاق شما را در کسب خواسته‌تان نامعقول جلوه داده و با ایجاد احساس گناه، شما را به عقب نشینی وادار کند.

چرا نمی‌توانی مثل برادران و خواهرانت باشی ؟ در واقع بسیاری از والدین با اینچنین عباراتی فرزندان خود را با همسالان و یا برادران و خواهرانشان مقایسه می‌کنند و به این ترتیب سبب احساس حقارت در فرزندانشان می‌شوند و عزت نفس آنها را تضعیف می‌کنند. برای برخورد با این افراد راه‌های زیر را می‌توان به کار برد: هر گاه هنگام مذاکره، فردی شما را با دیگران مقایسه کرد، به صورت رک و با قاطعیت بگویید که کسانی را که او می‌گوید شما نمی‌شناسید و نمی‌توانید مانند آنها رفتار نمایید. اگر تلاش شما برای غلبه بر سلطه‌جویی به جایی نرسید، به سخنان فرد و مثال‌هایش درباره مقایسه با دیگران بی‌توجه باشید. همچنین حالت فرد را به وی گوشزد کنید و مثلاً بگویید: شما از روی خشم قصد دارید مرا با فردی که اصلاً کارش را نمی‌پسندم مقایسه کنید. عباراتی از این دست نشان می‌دهد که شما از موضع قدرت سخن می‌گویید و طالب روابط منصفانه هستید. برای مقابله با مقایسه شدن چند عبارت کلیدی را تمرین کنید. مثلاً «شما من را با فردی مقایسه می‌کنید که در اینجا حضور ندارد و در نتیجه صدق گفتار شما برایم مشخص نیست». تا جایی که ممکن است برخورد با افراد را به تجربه‌های ساده محدود کرده و ارزش‌های انسانی خود را در معرض برخوردهای نامناسب قرار ندهید. برای جلوگیری از مقایسه شدن با دیگران قاطعیت داشته و برخوردی جدی داشته باشید.

در پایان باید گفت مقایسه و چشم و هم‌چشمی ممکن است عواقب بدی به دنبال داشته باشد. مثلاً ممکن است موجب وقوع تخلفاتی در افراد شود. ممکن است سبب وسواس، اختلال‌های رفتاری، پرخاشگری و حتی طلاق از چشم و هم چشمی‌های کوچک آغاز شده است.

با اندكي اضافه و تلخيص برگرفته از روزنامه ايران، سال بيست و يكم، شماره 5988، چهارشنبه 7 مرداد 1394، صفحه15