واکنش مراجع به محتوای نامناسب مداحی‌های محرم

از شایعه ممنوع‌الکاری دو مداح یزدی تا سخنان عجیب مداح تبریزی، آن هم در شرایطی که محتوای برخی اشعار و سخنرانی‌های مداحان در ایام محرم صدای اعتراض برخی مراجع و روحانیون را درآورده است.

شعار سال: اخیرا یک مداح جوان تبریزی در واکنش به برخی سخنان درباره عزاداری امام حسین(ع) سخنان عجیبی ایراد کرده که واکنش‌های گسترده‌ای را در تبریز به‌دنبال داشته است. مهدی لیثی گفته است: «این شهر پرگناه به من هیئتی باید عادت کند و اگر می‌توانستیم من و دوستانم کل شهر را سیه‌پوش می‌کردیم». مهدی لیثی اما با ادعایی عجیب‌تر باعث اعتراض گسترده شد. او گفت: «یک نفر برای برپایی عزای حسین(ع) فرزندش را فروخت». واکنش‌ها به سخنان لیثی باعث شد این مداح جوان در کانال خود توضیحی ارائه دهد و موضوع فرزندفروشی را به یک روایت شفاهی حواله دهد که براساس آن برخی افراد فرزندان خود را به کنیزی و خانه شاگردی می‌فرستادند تا هزینه برپایی مراسم عزاداری را فراهم کنند. این صحبت‌ها در حالی است که تبریز یکی از مهم‌ترین شهرها در عزاداری امام حسین(ع) است و در هیئتی که لیثی مداح می‌کند، هر شب قریب به ۱۰‌هزار نفر شرکت می‌کنند. همچنین شایع شده بود که سروش رحمانی و مصطفی محسن‌زاده، دو مداح یزدی ممنوع‌الکار شده‌اند اما محسن‌زاده این شایعه را رد کرده و گفته صرفا همکاری‌اش با یک هیئت قطع شده است.

جای مداح و روحانی عوض شده
هادی خامنه‌ای، دبیرکل مجمع نیروهای خط امام گفته است: مجالس و محافلی که اکثرا خالی از هرگونه محتوا هستند و فقط به شکل و ظاهر عزاداری می‌پردازند این بخت را دارند که صداوسیما و سایر رسانه‌ها آنها را مطرح کنند اما مجالسی که بیشتر بر اندیشه و تفکر درباره عاشورا و محرم تأکید دارند، مجالی برای طرح و پخش در رسانه‌ها نمی‌یابند. او گفته پیش از انقلاب نقش مداحان در مقایسه با سخنرانی یک‌ساعته روحانیت، روضه‌خوانی یک‌ربعه بود؛ چیزی که الان درست برعکس شده است و مداحان یک ساعت از مراسم را بر عهده دارند و سخنران اگر بتواند چنددقیقه‌ای مردم را سرگرم می‌کند یا حتی در برخی موارد، سخنانش مقدمه‌ای برای مداحی مداحان می‌شود. ما را چه شده که از آن همه مفاهیم عاشورا برای‌مان تنها پوسته‌ای باقی مانده است؟ یکی از معضلات عزاداری‌های سال‌های اخیر ورود مداحان به بحث‌های سیاسی و جناحی است. تا‌جایی‌که آیت‌الله مکارم‌شیرازی که هرساله بابت محتوای مداحی‌های ایرادشده در جلسات عزاداری گلایه‌مند است هم گفته است: «غلتیدن در جناح‌ها و به‌ نفع آنها در مجالس سخنرانی‌کردن به صلاح مجالس عزاداری نیست. نباید خطیبان و واعظان اهل‌ بیت(ع) در مراسم‌های عزاداری خود به ‌نفع فلان کاندیدا تبلیغات کنند که این مسئله باعث ضایع‌شدن مجلس و فروپاشی ارزش‌های عزاداری خواهد شد... آیت‌الله ابراهیم امینی هم گفته است تقاضای من از همین عزیزان{مداحان و منبری‌ها} این است که مردم را به وحدت دعوت کنند، به کنارگذاشتن اختلافات دعوت کنند، مردم را خوش‌بین به یکدیگر کنند، کاری نکنند که به اختلافات دامن زده شود و زیادتر شود و نشود دیگر جلوی آن را گرفت. تلاش کنند هرچه می‌توانند بین مردم الفت و محبت ایجاد کنند.

آیت‌الله سیداحمد خاتمی هم گفته است: «نمی‌‏گوییم مجالس مذهبی ما مانند کانون‌های حزبی محل جاروجنجال‌های سیاسی باشد اما اینکه در رابطه با اصل نظام اسلامی بی‌تفاوت باشند، این آسیب جدی است. نظامی که با رنج‌های بسیار به دست آمده ‏است. جلسات عزاداری اهل‌ بیت کاملا سیاسی بود؛ هم تولّی داشت و هم تبری. در شرایط آن‌چنانی دیدند تبری کار سختی بود اما داشتند. آفت همیشگی سیاست، جناح‌بازی بوده است. باید مسائل سیاسی را بدون ورود به مسائل جناحی مطرح کرد. چگونه؟ محور، باید تحلیل‌های رهبر معظم انقلاب باشد. بحمدالله ایشان در مقاطع مختلف، روشن‌ترین مواضع را بیان کرده‌اند. ما همان‌ها را تحلیل کنیم، بگوییم مراد ایشان چیست... . بر این اساس، معتقدم اگر مباحث بصیرتی در هیئت‌های ما کمرنگ شود، قافیه تبیین معارف اسلامی را باخته‌ایم.

اصلاح عزاداری‌ها از صداوسیما آغاز شود
آیت‌الله سیداحمد علم‌الهدی هم گفته است: «امروز مقام معظم رهبری در شرایط و مظلومیتی قرار دارند که حضرت مسلم ابن‌عقیل در کوفه قرار داشت... شما }مداحان} باید به‌صورت جدی وارد خدمت شوید و اگر حساسیتی در مقابل این جریان‌ها {ی معارض} نداشته باشید، امام حسین نوکری شما را نمی‌خواهد.
حجت‌الاسلام محمدتقی رهبر هم گفته است: «نباید از این تریبون‌ها نام افرادی برده شود و به‌گونه‌ای نباشد که تمام بحث‌های مربوط به نهضت امام حسین(ع) را کنار گذاشته و روی بحث‌های سیاسی متمرکز شوند. یکی از نکات منفی که ممکن است در استفاده سیاسی از تریبون‌های عزاداری به وجود‌ آید، این است که یکی موافق و یکی مخالف صحبت می‌کند و در نتیجه مردم به مقاصد نهضت امام حسین(ع) توجه نمی‌کنند. از طرفی دینمان همان‌طور که امام(ره) و شهید مدرس فرمودند از سیاست جدا نیست. ازاین‌رو چنانچه بخشی از وقایع عاشورا، منطبق با برخی حوادث زمان باشد، می‌توانیم آنها را مطرح کنیم». محمدتقی فاضل‌میبدی، عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم هم گفته است: «بیشتر مداحی‌ها و عزاداری‌ها از مسیر اصلی خود خارج شده است. برای اصلاح عزاداری‌های امام حسین(ع) و مقابله با تحریف آن اولین جایی که باید اصلاح شود، صداوسیماست. درحال‌حاضر بیشتر برنامه‌های صداوسیما درباره عزاداری فقط تحریک احساسات بوده و مطالب دقیق و علمی در آن بسیار کم است. تا صداوسیما اصلاح نشود، کاری نمی‌شود کرد.»
کارناوال‌های بی‌ربط
روزنامه جمهوری اسلامی هم در یادداشتی با اشاره به اینکه راه‌انداختن دسته‌جات و کارناوال‌هایی به نام حسین و بیان مطالبی که هیچ ربطی به آن نهضت ندارد، نوشته بود: «حتی روضه‌ها و مداحی‌های دروغ و جهت‌دار در سال‌های اخیر به اندازه کافی به فلسفه و هدف نهضت عاشورا لطمه زده است، دیگر کافی است. چه لطمه‌ای بالاتر از انشقاق بیشتر در صفوف فِرق اسلامی که ناشی از به‌انحراف‌بردن عزاداری حسینی است، یعنی عاملی که باید موجب وحدت جهان اسلام شود، برعکس عمل می‌کند و با ادامه این رویکرد چیزی نمی‌گذرد که از کربلا و عاشورا پوستینی وارونه باقی خواهد ماند و ازآن‌همه حماسه و یادمان شگفت‌انگیز و انسان‌ساز، تنها سینه‌زنی و زنجیرکوبی و گریه‌های بی‌هدف چندروزه می‌ماند و بس؛ چیزی که در رژیم شاه هم بود و سرور و سالار شهیدان از آن کاملا بی‌نیاز است.»