پایگاه تحلیلی خبری شعار سال

سرویس ویژه نمایندگی لنز و عدسی های عینک ایتالیا در ایران با نام تجاری LTL فعال شد اینجا را ببینید  /  سرویس ویژه بانک پاسارگارد فعال شد / سرویس ویژه شورای انجمنهای علمی ایران را از اینجا ببینید       
کد خبر: ۱۵۹۶۰۴
تاریخ انتشار : ۰۹ مهر ۱۳۹۷ - ۰۷:۰۲
به نقل از روابط عمومی خانه گفتمان شهر، در سی و هفتمین سالگرد شکست حصر آبادان، نشستی تخصصی با عنوان «جنگ و شهر» و با حضور حسین علایی از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دفاع مقدس، مهرزاد ارشدی، عکاس جنگ، سیدمحمدعلی شریف‌النسب از فرماندهان ارتش در هشت سال دفاع مقدس و فریدون مجلسی، دیپلمات پیشین وزارت امور خارجه، در محل خانه گفتمان شهر در تهران برگزار شد.

شعارسال: حسین علایی در نشست «جنگ و شهر» گفت: پیشنهاد کردم جزایر سه‌گانه خلیج فارس به نام سعدی، حافظ و مولانا نامگذاری شود تا کسی جرات نداشته باشد، آنها را محل مناقشه تصور کند که متاسفانه توجه نشد.

 به نقل از روابط عمومی خانه گفتمان شهر، در سی و هفتمین سالگرد شکست حصر آبادان، نشستی تخصصی با عنوان «جنگ و شهر» و با حضور حسین علایی از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دفاع مقدس، مهرزاد ارشدی، عکاس جنگ، سیدمحمدعلی شریف‌النسب از فرماندهان ارتش در هشت سال دفاع مقدس و فریدون مجلسی، دیپلمات پیشین وزارت امور خارجه، در محل خانه گفتمان شهر در تهران برگزار شد.

در ابتدای این نشست حسین علایی از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دفاع مقدس در سخنانی با اشاره به اینکه آبادان یکی از کلیدی ترین اهداف عراق در جنگ بود، گفت: آبادان در آن زمان، شهر بسیار مهمی بود و حتی جمعیتش از اهواز هم بیشتر بود. اولین و قدیمی‌ترین پالایشگاه ایران در آنجا واقع بود و روزانه ۱۰۰ هزار بشکه تولید داشت و وقتی جنگ شروع شد، ۱۸ هزار کارمند داشت. همچنین مرکز روشنفکری هم به شمار می‌رفت و در عرصه سیاست ایران نقش مهمی ایفا کرده بود زیرا ملی شدن نفت، در این شهر مفهوم عملی پیدا کرد.

وی افزود: آبادان مرکز توسعه شهری هم بود و جزء شهرهای بود که مدرن ساخته شده بود. همچنین بندر بسیار مهمی هم بود و سالانه ۵۹۰ کشتی به آن رفت و آمد می‌کرد و خط آهن سراسری از آن می‌گذشت و در کنار خرمشهر، مهم ترین شهرهای اقتصادی ایران بودند. به همین دلیل عراق در پی این بود که این دو شهر را تا ساحل شمالی اروندرود بگیرد تا جایی که امکان بازپس‌گیری برای ایران نباشد و البته شمال آبادان رودخانه بهمنشیر به موازات اروندرود بود. نخستین محاصره، ۱۹ مهر ۱۳۵۹ آغاز شد و حتی جاده ماهشهر هم بسته شد. عراق به دنبال آن بود تا قوای نظامی‌اش، متکی به عوارض زمین باشد تا ایران از هرگونه عملیات موفق نظامی ناامید شود و نتواند طرحی که منجر به دستاورد جنگی شود را به نتیجه برساند.

این فرمانده دوران دفاع مقدس ادامه داد: البته عراق در پی فعال کردن گسل‌های قومی هم بود و به قول خودش می‌خواست استان عربستان ایجاد کند. صدام حسین خود را مدافع اعراب در مقابل ایران می‌دانست و می‌خواست شکست تاریخی اعراب را جبران کند. مسئله او تنها خوزستان نبود و به دنبال خلیج عربی بود و البته می‌خواست تا جزایر سه‌گانه را به اعراب برساند. در این میان زندگی انسانی در شهر اهمیت بسیار زیادی دارد. زیرا اگر مردم به آرمان‌ها وفادار باشند، تا قبل از اینکه قوای نظامی فعال شوند، می‌تواند ظرفیت‌هایش را عملی کند و در همان روزها موثر افتاد.

علایی: دستور امام (ره) برای شکستن حصر آبادان، استراتژیک‌ترین تصمیم نظامی ممکن برای ایران بود

علایی افزود: در آن روزها، هیچ یک از مسئولان، آبادان را رها نکردند و ۱۱ نفرشان به شهادت رسیدند. تا آخر جنگ، حتی آیت‌الله جمی، نماز جمعه را رها نکرد حتی اگر محل آن تغییر می‌کرد. از سوی دیگر، رادیو آبادان نقش فراموش نشدنی ایفا کرد. مردم اما شهرشان را رها نکردند. بین ۲۰ تا ۴۰ هزار نفر ماندند و یک سال محاصره شدند؛ یک زندگی مدافعانه و حضوری موثر. در این مقاومت، نقش مردم اهمیت والایی دارد زیرا این هشدار را به ارتش متجاوز داد که ما هستیم و از شهرمان دفاع می‌کنیم و همین که عراق نتوانست آبادان را اشغال کند، کلید موفقیت ما در جنگ شد. عراق در اشغال آبادان، منطقه حمیدیه در سوسنگرد و پل نادری در غرب شوش که نقاط حیاتی بودند، ناکام ماند.

این سردار سپاه در هشت سال جنگ تحمیلی، با اشاره به دستور امام خمینی در ۱۴ آبان ۱۳۵۹ مبنی بر آنکه حصر آبادان باید شکسته شود، گفت: این استراتژیک‌ترین تصمیم نظامی ممکن برای ایران بود که در آن زمان، با توان نظامی ایران تناسب داشت. سپاه آبادان در آن زمان، یکی از قوی‌ترین واحدهای سپاه بود و حتی قبل از جنگ، ۲۰ نفر از نیروهایش شهید شده بودند و بنابراین آمادگی درگیری داشت. آبادان مثل یک موجود زنده حیات خود را حفظ کرد و باقی ماندن مردم در شهر، بزرگترین تلاشی بود که انجام شد. شکست حصر آبادان گام بلندی بود که برای آزادی همه سرزمین‌های اشغال شده برداشته شد و مقدمه‌ای برای شکست دولت بعثی بود.

وی همچنین از اینکه چرا آبادان - و دیگر شهرهای خوزستان - پس از جنگ، توسعه نیافتند، بیان کرد: مهم است که چه سیاستی در بازسازی داشته باشیم؛ برخی می‌گویند سرمایه‌گذاری‌های عظیم در مرز خطرناک است چون اگر جنگ رخ ندهد، سرمایه‌ها و زیرساخت‌ها نابود می‌شود. اما برخی دیگر از جمله خودِ من معتقدند اگر همین سرمایه‌گذاری‌ها به مرز بیاید، امنیت آن را افزایش می‌دهد و باعث توسعه کشور می‌شود. نگاه توسعه محور به مرزها، باعث توسعه امنیت ملی ازطریق توسعه مرزی می‌شود. حتی وقتی فرمانده نیروی دریایی سپاه بودم، توصیه کردم جزایر سه‌گانه خلیج فارس به نام سعدی، حافظ و مولانا نامگذاری شود تا مالکیت آن تثبیت شود و کسی جرات نداشته باشد، آنها را محل مناقشه تصور کند که متاسفانه توجه نشد.

مقایسه حصر آبادان با حصر استالینگراد

سخنران دیگر این نشست، مهرزاد ارشدی، عکاس جنگ بود. وی با ذکر این نکته که دفاع مقدس بخشی از تاریخ معاصر ماست و نسل امروز باید آن را بشناسد و در این شناخت، روایت های مختلف وجود دارد، گفت: وقتی جنگ شروع شد، مردم آبادان کار و اشتغال داشتند و نسبتاً متمکن و مرفه بودند ولی جنگ از خانه من شروع شد. از وقتی دوربین به دست گرفتم، به دنبال آدم‌ها بودم و به همین دلیل، دفاع مردمی شاید مهم‌ترین بخش جنگ باشد و همه نیروهای مردمیِ داوطلب در چهلمین روز جنگ حماسه آفریدند.

وی افزود: روند جنگ بسیار سریع بود و طی ۳۹ روز، ۱۴۰۰ کیلومتر مرز ما از کردستان تا آبادان مورد هجمه قرار گرفت. وقتی دشمن در ۱۹ مهر ۱۳۵۹ از کارون عبور کرد، از تصرف خرمشهر ناامید شد و به سوی آبادان آمد. مردم در آن زمان، سلاح خاصی نداشاند و فقط ژ_۳، ام_۱ و برنو داشتند. در این میان البته، رادیو آبادان رسانه نامرئی جنگ بود و پیام‌ها با فرستنده بسیار قوی که داشت، منتشر می‌شد و همه یک رادیو جیبی داشتند.

این عکاس دوران دفاع مقدس اضافه کرد: اهمیت آبادان از آن جهت بود که اگر محاصره کامل می‌شد و شهر سقوط می‌کرد، ده‌ها هزار نفر به اسارت می‌رفتند. آرایش موجی مردم باعث شد تا عراقی ها به وحشت افتادند و انقدر عقب‌نشینی کردند که بسیاری از نیروهایشان به رودخانه افتادند و غرق شدند و ارتش عراق، در یک نیم روز منهدم شد. در این نبرد، همه مردم می‌خواستند کمک کنند و در این میان، زن و مرد و پیر و جوان نداشت. حتی نیروهای داوطلب از همه ایران می‌آمدند و خیلی‌هایشان کارت و پلاک هم نداشتند تا جایی که وقتی شهید شدند، کسی آنان را نمی‌شناخت و گمنام در گلزار شهدای آبادان به خاک سپرده شدند. به همین خاطر گلزار شهدای آبادان متعلق به همه ایران است و البته نباید نقش دریاقلی سورانی را فراموش کرد.

وی اضافه کرد: یک سال محاصره آبادان در دنیا بی‌سابقه بود زیرا محاصره استالینگراد هم در جنگ جهانی دوم سه ماه طول کشید. در این میان، محاصره اقتصادی هم بود اما مردم زندگی را دوباره رونق دادند. مدرسه و سینما و بازار و نماز جمعه به راه افتاد که البته، نمازهای جمعه کانون مقاومت بود. اما مفتخریم که عملیات آزادسازی آبادان، تنها عملیاتی بود که به نام یکی از ائمه اطهار نام گرفت و با نام ثامن‌الائمه و به نام حضرت رضا این شهر آزاد شد. عملیات که برای سه روز برنامه ریزی شده بود، یک روزه تمام شد و تمام نیروهای دشمن در شمال آبادان زمینگیر شدند و شهر آزاد شد.

این عکاس جنگ اما از آبادانِ پیش از جنگ هم یاد کرد و گفت: یکصد سال پیش وقتی کلنگ پالایشگاه آبادان به زمین خورد، اولین حرکت صنعتی کشور و تمام اقوام به آبادان آمدند و کار کردند و مستقر شدند. کم کم شهر روی اصول، توسعه یافت و با همین اصول، شهر ساخته شد چنانکه به لحاظ شهرسازی، با نقشه می‌شود به همه جای شهر رفت و گم نشد. جالب است بدانید محله احمدآباد، یک مکعب است که یک کوچه بن‌بست ندارد. نقشه را انگلیسی‌ها ترسیم کرده بودند اما معماران ایرانی ساخته بودند. در همه این سال‌ها، قوی‌ترین آدم‌های هر قوم به آبادان آمدند و هر یک، برای خود حسینیه‌ای ساختند. در نتیجه، با وجود حضور انگلیسی ها، مهاجران ساختار تازه‌ای تعریف کردند و مثلاً در سال‌های منتهی به انقلاب، حسینه اصفهانی ‌ای آبادان در کنار حسینیه ارشاد تهران تعریف می‌شد.

ارشدی ادامه داد: آبادان هم پایگاه مبارزه بود و هم دروازه تمدن. مردم چندان دغدغه نان نداشتند. سطح فرهنگ در دهه ۴۰ و ۵۰ در این شهر بسیار بالا بود و حدود ۵۰ انجمن در آن فعالیت می‌کرد. فرهنگسراهای امروز، نیم قرن پیش، تحت عنوان باشگاه‌های فرهنگی ورزشی فعالیت می‌کرد و حتی چند نفر از بازیکنان تیم ملی فوتبال ایران از آبادان بودند. در آن زمان خیلی‌ها را در آبادان می‌شد دید که کتاب به دست هستند، حتی از جماعت کارگر و مدارس هم از سطح علمی بالایی برخوردار بود.

وی ادامه داد: اما جنگ، همه زیرساخت‌های شهر را از بین برد. وقتی جنگ شد، نمی‌دانستیم چطور باید جنگید چون جنگ ندیده بودیم و وقتی تمام هم شد، نمی‌دانستیم چطور باید بازسازی کرد چون باز هم جنگ ندیده بودیم که بدانیم پس از آن چه باید کرد. در آن ابتدا چهار معضل اصلی وجود داشت؛ برق، آب، فاضلاب و بهداشت که پس از ۳۰ سال از پایان جنگ، هنوز هم ترمیم نشده است. اشگال کار هم این بود که بازسازی آن، به اهلش سپرده نشد و اتفاق درستی در بازسازی نیفتاد تا جایی که امروز، حتی یک نفر راضی نیست. کاش از همان بچه‌های توانمندی که در جنگ حضور داشتند، استفاده می‌شد تا بازسازی انجام شود که نشد!

شریف‌النسب: عراق در اشغال خرمشهر به این خاطر ناکام ماند که پایگاه مردم، مساجد و تکایا بود

در ادامه سیدمحمدعلی شریف‌النسب از فرماندهان ارتش در هشت سال دفاع مقدس، که به عنوان فرمانده عملیات خرمشهر در مقاومت ۳۵ روزه و بعد در مقاومت حصر آبادان نقش مهمی داشته است، برای حاضران صحبت کرد. وی پس از آنکه خاطرات خود را به تفصیل بیان کرد، اذعان داشت: مقاومت مردمی در خرمشهر و آبادان در دنیا بی‌نظیر بود. خرمشهر ۳۵ روز مقاومت کرد و عراقی‌ها هر روز ۱۰ بار حمله می‌کردند. ولی چرا موفق نمی‌شدند؟ چون پایگاه مردم، مساجد و تکایا بود که دژی محکم بود.

آخرین سخنران این نشست فریدون مجلسی، دیپلمات پیشین وزارت امور خارجه بود. وی نیز از خاطرات خود از آبادانِ پیش از جنگ گفت و از دانشگاه نفت آبادان یاد کرد که دانشگاه مجللی بود و امکانات حیرت‌انگیزی داشت و گفت: اما وقتی صدام به ایران حمله کرد، به من برخورد که او چطور جرات کرد به این سرزمین حمله کند. البته من به سب مسئولیتم به عنوان مسئول میز اروپای غربی در وزارت خارجه که در آن زمان، سوئد به عنوان حافظ منافع آمریکا در ایران در جریان تحرکات عراق بود و حمله عراق به فرودگاه مهرآباد در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ برای من که بین لندن و پاریس و بروکسل و برلین در گذر بودم، اثر گذاشت.

وی ادامه داد: وقتی در سال ۱۳۶۰ از آنجا بیرون آمدم و برای کارهای دیگر رفتم، در همان سال‌های جنگ، برای نصب پمپ‌های آب دغاغله اهواز به سوسنگرد، به آنجا رفتم. اهواز را در شرایطی دیدم که در یکی از هتل‌های مجلل آن شهر، بیمارستان اضطراری دایر کرده بودند و حتی عمل جراحی در آنجا می‌شد. عجیب آنکه چند سال بعد با یک خانواده آسوری آشنا شدم و برایم با چنان شوقی، از سهم خودشان در مقاومت خرمشهر می‌گفتند. همین رشادت‌ها باعث شد تا آن دفاع، به شکست دشمن منجر شود و البته به ذهنم هم خطور نمی‌کرد، در جاده اندیمشک تا پل نادری در روزهای آخر جنگ، رد شیار چرخ ماشین‌های عراق را که در حال گریز بودند، روی آسفالت دیدم و این یعنی ما نتوانستیم سرزمین‌مان را از لوث دشمن پاک کنیم.

مجلسی: از اینکه هیروشیما و ناکازاکیِ اتمی‌زده، امروز از پیشرفته‌ترین شهرهای جهان هستند، باید درس می‌گرفتیم

مجلسی با ذکر این نکته که به عنوان یک دیپلمات، به مانند هر دیپلماتی، هنوز هم آمادگی، آگاهی و شناخت خود را برای انجام وظیفه حفظ کرده، به فرازهایی از تاریخ نظامی دیپماسی جهان اشاره کرد و گفت: ساسانیان خلاف اشکانیان، چندان به جنگ رودررو اعتقاد نداشتند اما گریز اصولی را در دستور کار داشتند.

وی درباره حضور آمریکا و شوروی در ویتنام هم گفت: این یک فریب بود که شوروی جنگ ویتنام را به آمریکا باخت؛ آمریکا در آن زمان روزی ۱۲ میلیون دلار خرج می‌کرد و شوروی ۲ میلیون دلار اما در آمریکا، وفور نعمت بود و مردم در شوروی برای همه چیز مشکل داشتند. اما شوروی اگرچه توانمندی برای جنگ فرسایشی را نداشت، اما وقتی فروپاشید، هنوز هم یک ابرقدرت نظامی بود.

مجلسی درباره جنگ جهانی دوم هم اظهار داشت: مقاومت استالینگراد را فراموش نکنید که در محاصره‌ای خونین، ماشین نظامی آلمان که متکی به خودش بود و در مدت کوتاهی اوکراین و شرق شوروی را درنوردیده بود، ۲.۵ میلیون نفر در نبرد لنینگراد جان باختند. اما ازسوی دیگر وقتی اسکادران‌های آمریکایی به آلمان رسیدند، بمب افکن‌های آنها، هر سه دقیقه ۲۰ بمب می‌انداختند و عملاً شهر درسدن ذوب شد. و یا نیروهای آلمان، در ابتدای جنگ، در انگلیس، کاری با شهر کانتربری کردند که بعداً هم اصطلاح کانتربریزاسیون معادلِ «با خاک یکسان شدن» عمومیت یافت. کسی برایم تعریف کرد که در آلمان، مردی آجرهای سالم خانه ویران شده‌اش را به مانند نظم آلمانی معروف مرتب می‌کرد و کنار می‌گذاشت و وقتی دلیل را از او پرسیدند، گفته بود می‌خواهم وقتی جنگ تمام شد، برای خودم خانه‌ای بسازم و باید آجرها را نگه دارم. این نشان می‌دهد که وقتی خود مردم سرزنده باشند و پراراده، می‌توانند بازسازی کنند.

این دیپلمات سابق با توجه به اینکه جنگ‌ها گاهی درس‌هایی هم می‌دهند، ادامه داد: در جنگ ایران و روس، ما آنچه از دست دادیم، گرجستان بود. در واقع وقتی جنگ اول را به روس‌ها باختیم، باید به معاهده گلستان پایبند می‌ماندیم ولی فرمان جنگ دوم صادر شد و چنان باخت بزرگی را متحمل شدیم که هنوز هم آثارش بر ما مترتب است. ما در مسئله افغانستان، سه بار هرات را توسط عباس میرزا و محمدشاه و ناصرالدین شاه فتح کردیم اما انگلیسی‌ها مقابله به مثل کردند تا سرانجام به قرارداد پاریس تن دادیم و افغانستان کلاً از ایران جدا شد. دلیل آن هم این بود که ما در عرصه جهانی حضور چندانی نداشتیم و البته شناخت و سواد بین‌المللی هم نداشتیم زیرا انگلیسی‌ها هم می‌خواستند ایرانِ ضعیف در همسایگی هند باشد.

وی اما درباره بازسازی شهرها پس از جنگ یادآور شد: آلمان پس از جنگ جهانی اول، معاهده را نپذیرفت و خود را برای جنگ بعدی آماده کرد و البته پروس شرقی را هم برای همیشه از دست دادند اما خود توسعه دادند و تمام ماشین جنگی‌شان متکی به خودشان بود. در جنگ جهانی دوم اما آلمان و ژاپن، تسلیم بلاشرط شدند و اعلام شد آنان غیرنظامی هستند یعنی حق داشتن نیروی نظامی را نخواهند داشت. وقتی ۲۰ سال بعد، یک کارشناس روسی به این دو کشور رفته بود، از ترقیات آنها و قدرت علمی و صنعتی شان حیرت کرد. اما از آن سو، شوروی نیم قرن تلاش کرد تا ایدئولوژی خود را به همه جهان صادر کند و تمام توان خود را صرف کرد تا به همه جهان گسترش یابد و باعث شد مثلاً خیلی‌ها از کوبا و آلمان شرقی فرار کنند چنانکه ثروت کوبایی‌های فراری به آمریکا از ثروت خود کوبا بیشتر بود درصورتی‌که حالا هیروشیما و ناکازاکیِ اتمی‌زده، از پیشرفته‌ترین شهرهای جهان هستند.

مجلسی در پایان گفت: وظیفه هر دیپلمات آن است که با سعی خود، صلح را حفظ کند و اگر جنگ شد، آنان را به سوی مصالحه شوق دهند. از آن سو، وظیفه نظامیان آن است که از صلح پاسداری کنند و بعد، در تهاجم به دفاع برخیزند اما مهم آن است که هیچ یک، در کار دیگری دخالت نکند و این، درس مهمی است که ما باید از تاریخ بگیریم.


شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته ازخبرگزاری مهر ، تاریخ انتشار: 6مهر 1397 ، کدخبر: 4414853،www.mehrnews.com

اخبار مرتبط
خواندنیها و دانستنیها
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار
پربازدیدترین
پربحث ترین
پرطرفدارترین