شعارسال: بیش از یکقرن پیش شبی با منزل پسر توماس ادیسون، مخترع معروف، تماس
گرفته شد. در آنطرف خط مأمور آتشنشانی بود که خبر از آتش گرفتن آزمایشگاه چند
طبقه ادیسون میداد، البته او میگفت بهعلت شدت آتشسوزی کار از کار گذشته و آنها
مشغول جلوگیری از سرایت آتش به ساختمانهای مجاورند و تنها بهدلیل رعایت سن و سال
ادیسون به فرزندش اطلاع دادهاند. ادیسون جوان از آنها تشکر کرد و به سرعت عازم
محل شد؛ اما در کمال تعجب دید پدرش زودتر خبردار شده و در نزدیک ساختمان صندلی
گذاشته و نشسته است. وقتی نگاه ادیسون به فرزند افتاد با اشتیاق گفت: پسر جان آمدی،
بیا این صحنه زیبا را تماشا کن، در عمر آدم بهندرت چنین منظرهای پیدا میشود،
نگاه کن آن دود سفید احتمالاً بهخاطر شیشه فسفری است که در کمدم بود. فرزند جواب
داد: پدر حاصل تمام عمرت در حال سوختن است و شما از زیبایی صحبت میکنید؟ ادیسون
گفت: پسر جان! غضه خوردن چه فایدهای دارد، بیا از این صحنه لذت ببریم. جالب اینجاست
که ادیسون پس از آن در مکان اجارهای دیگری کارگاهی برپا کرد و در آنجا گرامافون
را اختراع کرد. یکی از صحبتهای معروف ادیسون آن ست که «بیمعنیترین کلمه نزد من
بیکاری است». مطالبی که به نظرتان رسید پیش درآمدی بود تا کمی با احتیاط پا در جای
پای بزرگان علم موفقیت بگذاریم و در رابطه با برخی راهکارها برای بهرهگیری بهینه
از زمان، امکانات و مقوله قدردانی مطالبی را خدمت مهندسان گرامی در دو قسمت تقدیم
کنیم.
واقعیت آن است که بسیاری از اعضای جامعه تحصیلکردگان هنگامی که به سنین بالاتری میرسند، وقتی که پشتسر خود را نگاه میکنند با مقایسه خود با دیگران ممکن است دچار یاس و اندوه شوند، بههمین دلیل امکان دارد که بسیاری از فرصتهای پیشرو را نیز بهدلیل ضعف اراده و انگیزه از دست بدهند؛ اما همین ماجرای ادیسون یا نمونههای بسیار دیگر شواهدی است تا ما خودمان را از چنبره ناامیدی دور نگاهداریم و به پتانسیلهای پیشرو بیندیشیم. توجه کنید در اطراف ما بودهاند افرادی که در سنین بالا توانستهاند به موفقیتهای مهمی برسند، مانند بسیاری از نویسندگان، هنرپیشگان، سیاستمداران، تجار و... . افرادی که در دوره جوانی گمنام و کمدرآمد بودند و بعدها توانستند از پتانسیلهای خود بهره ببرند یا بهعبارتی ظرفیتهای خود را کشف کنند؛ مثلاً ساندرز، مؤسس رستورانهای kfc پس از سن 68 و چندین بار ورشکستگی شروع به کار مجدد کرد و اکنون در 89 سالگی جزو میلیاردرهای جهان است. در رابطه با مباحث مرتبط با کشاورزی و دام بسیاری از فرصتهای مغفول و پنهان وجود دارد که کمتر کسی بهسراغ آنها رفته است، کارهایی مثل تولید برخی گیاهان دارویی کمیاب در گلخانههای کوچک و گلدان، تولید ورمی کمپوست یا تولید علوفه و محصولات هیدروپونیک که همگی فرصتهایی است که پیشروی مهندسان پیشگام و نواندیش قرار دارد. البته برخی از این پتانسیلها بهطور متناوب از طریق مطبوعات و کانالهای مجازی معرفی میشود.
کمتوجهی به فرصتها امری همگانی است
غول ناتوانی استفاده از فرصتها در برابر خیلیها وجود دارد؛ مثلاً چند سال قبل که سفینه مریخنورد کنجکاوی بعد از 10 سال وقت که صرف ساخت آن شد پرتاب شد، وقتی نخستین تصاویر سطح مریخ دریافت شد همه از کیفیت پایین تصاویر متعجب شدند؛ اما معلوم شد دوربینهای نصب شده روی سفینه با تکنیک یکدهه قبل تهیه و تعبیه شده و کسی به تعویض آنها قبل از پرتاب توجهی نداشته؛ لذا تصاویر از 150 میلیون کیلومتر آنطرفتر با کیفیت کمتر از دوربینهای امروزی تهیه شد.
راهکارهای پیشنهادی
بیش از یکونیم دهه از تشکیل سازمان نظام مهندسی کشاورزی میگذرد، این سازمان توانسته تا حدودی گامهایی را در جهت برطرف کردن موضوعاتی، همچون اشتغال، رفاه و آموزش جامعه تحصیلکردگان بخش کشاورزی بردارد. این در حالی است که بسیاری از تحصیلکردگان رشتههای دیگر (مثل ادبیات) از چنین تشکیلات منسجمی بیبهره هستند؛ ضمن اینکه گاهی سمینارها و دورهمیهایی هم توسط این سازمان برای مباحث مهندسی و مشوقهای مرتبط با آن برگزار میشود. آنچه گفته میشود در برگیرنده چند روش شاخص است برای حرکت در مسیر موفقیت و کامیابی در کارهای روزمره و مشاغل مرتبط با مهندسان جوان و غیرجوان. البته از کلمه غیرجوان استفاده کردیم، چون در موارد زیادی برخی دانشآموختگان حتی با گذشت بیش از 10 سال فراغت از تحصیل هنوز با مشکل کمبود اشتغال مناسب مواجهند.
بخش اول: تمرکز
یکی از اصول اولیه و کلیدی برای حصول کامیابی و موفقیت در کارها که توصیه شده، تمرکز و توجه همهجانبه بر کار یا مشکلی است که با آن مواجهیم. واضح است که تا این شرایط حاصل نشود نمیتوانیم توقع توفیق کامل در کاری را داشته باشیم. اما مسأله اساسی در این زمینه آن است که چطور این اصل مهم و اساسی را در زندگی روزمره کاربردی کنیم؟ در قرون گذشته در یونان باستان یکی از شاگردان فیلسوف مشهوری با اصرار زیاد از وی پرسید که رمز و راز موفقیت در کارها چیست؟ استاد که اصرار زیاد شاگرد را دید به او گفت برای گرفتن جواب باید با من همراه شوی و با هم به وسط رودخانه برویم. وقتی آنها به میان آب رسیدند ناگهان استاد که مرد قویتری بود شاگرد را به داخل آب کشید و مدتی نگاه داشت شاگرد شروع به دست و پازدن کرد و بعد از تقلای زیاد استاد او را رها کرد تا بیرون بیاید؛ سپس فیلسوف به شاگرد متعجب گفت که رمز موفقیت در همین جاست، وقتی در کاری به حداکثر تلاش، کوشش و توجه رسیدی موفقیت را در آغوش میکشی یا به هر حال تکلیفت مشخص میشود. وقتی در کاری متمرکز میشویم ضمیر ناخودآگاه ما نیز به کمک میآید و بهتر میتوانیم زوایای پنهان در راهکارهای موجود را پیدا کنیم؛ اما اینکه چرا بسیاری از ما نمیتوانیم این اصل مهم را در زندگی کاربردی کنیم، جای تأمل دارد. متأسفانه نوعی فراموشکاری پنهان یا بیتفاوتی در بخشهایی از زندگی ما جا خوش کرده است. در بحث تمرکز بسیاری از صاحبنظران معتقدند بهتر است تا برنامهها و اهدافمان را بنویسیم. چنین کاری به ظاهر آسان است؛ ولی شاید عده کمی به این کار مقید باشند. در هر صورت به مهندسان بهطور ویژه پیشنهاد میکنیم درباره مبحث مهم تمرکز یک یا دو کتاب مفید مطالعه کنند.
بخش دوم: صرفهجویی در هزینهها
همه ما با این جمله که «صرفهجویی هنر است» آشنا هستیم. یکی از اصول موفقیت و حرکت رو به جلو برای یک مهندس جوان، همین لزوم صرفهجویی هر چه بیشتر در هزینهها و زمان است. البته ممکن است بسیاری از خوانندگان در همین ابتدا بپرسند که آیا با این درآمدها و هرینهها صرفهجویی و پسانداز معنایی دارد؟ باید بدانیم موضوع صرفهجویی یا مدیریت بهینه هزینهها چه بهشکل فردی و سازمانی یکی از ارکان اصلی موفقیت را تشکیل میدهد. تصور کنید اگر شما مثلاً با ماهی 500 هزار امورات خود را میگذرانید، پس با کمی دقت با 450 هزار تومان هم میتوانید سپری کنید و همین مبلغ 50 هزار هم میتواند در یک دوره میانمدت پسانداز تأثیرگذاری را شکل دهد، ورزشکاری که میتواند دو کیلومتر را بدود با کمی تلاش بیشتر هم خواهد دوید.
کشاورزی مدرن یعنی صرفهجویی
یکی از راهکارهای امروزی پسانداز برای یک جوان، سرمایهگذاری در بیمههای عمر و پسانداز است. بدینترتیب شخص نمیتواند هر وقت خواست به سرمایهاش دست بزند و باید تا اواسط دوره آن صبر کند و البته پس از پنج تا 15 سال سرمایهای برای یک کار مولد فراهم میشود. روش مهم دیگر تأخیر در هزینههاست، بدین شکل که اگر قصد خرید غیرضروری را داریم ابتدا آن را یادداشت کنیم و چند روزی خرید را به تأخیر بیندازیم. ممکن است در این مدت روش کم هزینهتری به ذهن ما برسد یا از آن منصرف شویم. طبق برآوردی حدود 70 درصد هزینههای ما قابل تعویض با روشهای کم خرجتر یا حذف شدن است. کشاورزی و دامداری مدرن امروزی، یعنی صرفهجویی و کاهش هزینهها و این پارامتر، اکسیری برای قرار گرفتن در بازار جهانی است. اگر کشورهای همسایه ما نبودند بسیاری از کالاهای صادراتی کشور روی دستمان میماند. در استاندارد کشورهای پیشرفته برای تولید هر کیلو محصول گلخانهای 300 سیسی سوخت مصرف میشود؛ درحالیکه متوسط کشور ما بیش از دو برابر این میزان است یا بهعنوان نمونه با کمک نانو حسگرهای زیستی میتوان با تشخیص زمان دقیق فحل دامها و موقع جفتگیری در هزینههای زیاد مربوطه صرفهجویی کرد، لذا برای یک کارشناس جوان یا غیرجوان تمرکز در موضوع مهم صرفهجویی همچون نان شب محسوب میشود و بهتر است در مباحث اقتصاد کشاورزی دانشگاهها به این موضوع بیشتر پرداخته شود.
بخش سوم: جمعآوری اطلاعات به هر طریق ممکن
سالها قبل که هنوز تکنولوژی مخابراتی پیشرفت امروزی را نداشت، گفته میشد هواپیماهای شناسایی دشمن باید حتماً سرنگون شود؛ ولی درباره سایر هواپیماها چنین الزامی وجود نداشت. این مطلب مقدمه خوبی برای سومین راهکار یا اصل حرکت در مسیر کامیابی برای مهندسان است. بهدست آوردن اطلاعات و دانستنیهای مفید درباره موضوعاتی که به آنها احتیاج داریم، یکی از اصول مهم علم موفقیت است که در بسیاری از کتب مربوطه به آن اشاره شده، حتی در موارد زیادی اطلاعاتی که ممکن است برای ما ضروری هم نباشد میتواند برایمان شکل دهنده ایدههای جدید باشد. در همین جا باید از کارشناسان عزیزی که این سطرها را مطالعه میکنند بپرسیم که آیا آنان کلکسیونی از انواع بذر، کود یا برگ دارند؟ و آیا تهیه چنین نمونههایی در طول دوران تحصیل کار دشواری است؟ کسب اطلاعات و اخبار و بهرهگیری بهموقع از آنها میتواند بسیاری از ضعفهای ما را جبران کند. تصور کنید در یک جمع دوستانه یا فامیلی کسی که حرفهای جالبتر و مفیدی برای گفتن داشته باشد بسیار بیشتر مورد توجه قرار خواهد گرفت. برای این مبحث سه روش دمدستی یا متناسب با تحصیلکردگان را برگزیدهایم که به این شرح است:
۱) مشاغل نظارتی و کارآموزی: در سالهای اخیر چند پروگرام نظارتی و کارورزی برای مهندسان جوان اجرایی شد که گرچه ممکن است دریافتی پایینی داشته باشد و یافتن همان مشاغل نیز دشوار باشد؛ اما برای آشنایی با محیط کار و کشاورزان و دامداران پروسهای مفید است. بیشک با ضربالمثلهایی مثل «یکسال بخور نون و تره، یکعمر بخور نون و کره» آشنایی دارید، کارآموزی و کارورزیهای مرتبط در حین تحصیل یا پس از آن یکی از روشهای مناسب برای حضور در بازار کار است. در کشورهای غربی اشخاص بهطور متوسط سالی چند بار شغل عوض میکنند و البته سوابق کاری و بیمهای آنها در صندوقی متمرکز میشود. همچنین از یکدهه قبل دورههای آموزشی خوبی چه در تشکیلات جهاد کشاورزی (البته دورههای مراکز جهاد قبلاً رایگان بود) و نظام مهندسی و چه در آموزشگاههای خصوصی ایجاد شده که میتواند راهگشای علمآموزی و اشتغال محسوب شود. دورههایی درباره ورمیکمپوست، انرژی خورشیدی، نانو، پرورش پرندگان زینتی، طراحی آبیاری تحت فشار و... . در شرایط فعلی معمولاً برخی تخصصهای جنبی و فرعی باعث اشتغال اشخاص تحصیلکردگان شده است و آنان پس از مدتی از تخصصشان بهعنوان یک مزیت بهره گرفتهاند، مهارتهایی مثل رانندگی با تراکتور یا موتور، توانایی نقشهکشی، جیپیاس و یوتیام تایپ، داشتن ادوات سمپاشی یا خودرو نیمهسنگین.
۲) بازدید مستمر از نمایشگاهها و جشنوارهها: توسعه صنعت نمایشگاهی اکسیری شتابدهنده برای بسیاری از کشورهای در حال توسعه بوده است و در کشور ما نیز در سالیان اخیر نمایشگاههای خوبی بهویژه در حوزه کشاورزی و دام برگزار شده که مهندسین عزیز میتوانند از آنها بازدید کنند و با بسیاری از دستاوردها بهطور عملی آشنا شوند و اطلاعاتی را از طریق دیالوگهای حضوری یا کاتالوگهای غرفهها کسب کنند. همچنین همایشها و جشنوارهای مرتبط نیز که بعضاً امکان حضور رایگان در آنها فراهم است فرصت خوبی خواهد بود. اگر در حین بازدید فقط یک ایده یا یک انرژی مفید به ما منتقل شود شاید دهها میلیون ارزش داشته باشد.
۳) اشتراک و مطالعه نشریات تخصصی و سایتها: هماکنون نشریات تخصصی بخش کشاورزی با دهها عنوان نشریه متنوع یکی از افتخارات نظام مطلوعاتی ایران به حساب میآیند و اطلاعات خوبی از این طریق به دهها هزار بهرهبردار، کشاورز و شرکتهای مرتبط منتقل میشود؛ اما ممکن است برخی از تحصیلکردگان از نشریات تخصصی مرتبط با کشاورزی بیاطلاع باشند؛ بهطور قطع اشتراک و خرید این نشریات و مطالعه آنها کاری سودمند خواهد بود و بسیار خوب بود اگر در دانشکدهها امکان مطالعه نشریات تخصصی وجود داشت و حتی یک واحد درسی برای مطالعه مباحث روز علمی و مطبوعاتی در نظر گرفته میشد تا دستکم سرانه ضعیف مطالعه در ایران بهبود یابد (ایران دارای رتبه بالای120 جهان است). گفته میشود در مدارس اروپایی هفتهای یکروز برای دانشآموزان روزنامه و نشریات خریداری میشود و آنان را ملزم به مطالعه و بررسی آنها میکنند. البته بررسی سایتها و کانالهای تخصصی هم کار بسیار ارزشمندی خواهد بود. در پایان از کارشناسان عزیز درخواست میکنیم جهت تداوم این مطالب نظرات خود را در چند سطر برای ایمیل یا کانال روزنامه ارسال کنند.
سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار: 23مهر1397 ، کدخبر: 55733: www.sabzineh.org