هفته پدافند غیرعامل در تقویم جمهوری اسلامی ایران از ششمین روز آبان ماه آغاز و تا ۱۲ آبان ادامه می‌یابد. درباره موضوع پدافند غیرعامل با دکتر محمدحسین نیکخواه، دکتری راهبردی پدافند غیرعامل و دانش‌آموخته دانشگاه عالی دفاع ملی به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه این گفتگو را می‌خوانید.

- اصلی‌ترین تهدید برای فضای استان چیست و چه اقداماتی در حوزه پدافند غیرعامل در استان انجام‌شده است؟

+ هفته پدافند غیرعامل همواره به ما تلنگری می‌زند تا متوجه باشیم خطرات در کمین هستند. خطرات سطوح مختلفی دارد و با شرایطی که حاکم است پیوسته در حال چرخش است یعنی تهدیدات دائما در حال تغییر است و دلیل آن تغییرات علمی می‌باشد. به‌عنوان‌مثال یک زمان تهدید ما در بخش کشاورزی شاید آفات بوده اما این همواره باقی نمی‌ماند و تهدیدات تغییر می‌کند.

تغییرات شرایط اقلیمی یکی از تهدیداتی است که بخش کشاورزی استان ما را اکنون تهدید می‌کند. نبود مدیریت منابع آبی از خطرات دیگری است که باعث به وجود آمدن خطرات کم‌آبی شده است. نبود الگوی درست نیز از دیگر تهدیدات کنونی بخش کشاورزی استان ما است. عده‌ زیادی می‌گویند ما برنامه داریم اما وقتی بررسی می‌کنیم می‌بینیم این برنامه‌ها آرمان‌گراست و عملیاتی نیست.

حرف‌های زیبایی روی کاغذ می‌نویسند و در عمل می‌بینیم امکان اجرا وجود ندارد زیرا ظرفیت‌ها را به‌درستی بررسی نکرده‌اند و شناخت خوبی بر تهدیدات ندارند. وقتی مدیری تهدید را نشناسد و آنالیز تهدید یاد نداشته باشد به ما صدمه می‌زند. لذا ما پیش ازآن‌که تهدیدات در کنار یکدیگر قرار بگیرند و بخواهند مشکل بسازند، باید پازل را به هم بریزیم تا تهدیدات هم‌افزایی نداشته باشند.

بخش کشاورزی یک بخش عملیاتی است و برای پیشرفت در این زمینه باید یک الگوی معین وجود داشته باشد که مواردی ازجمله امنیت غذایی و قابلیت دسترسی را تأمین کند و هرکسی بخواهد وارد کشاورزی شود باید این الگو را بپذیرد. متأسفانه در کشور ما این الگو وجود ندارد و با تغییر دولت‌ها، افراد تغییر می‌کنند درحالی‌که در کشوری مانند هلند فقط وزیر و نه تمام مدیران دستگاه‌ها تغییر می‌کند.

رهبر انقلاب در بحث پدافند غیرعامل گفته‌اند اگر مدیران کشور، اهمیت پدافند غیرعامل را درک نکنند و آن را توسعه ندهند، کشور در معرض تهدیدهایی بعضاً غیر قابل جبران قرار خواهد گرفت، بنابراین مسئولان کشور باید با پدافند غیرعامل همکاری را انجام دهند لذا حجت بر ما تمام است. پدافند غیرعامل می‌گوید بذر را خودت تولید کن. بذر را صحیح و سالم تولید کن و به‌اندازه ذخیره کن. اگر این اتفاق نیفتد یعنی ما پدافند غیرعامل را رعایت نکرده‌ایم.

محصولات تراریخته یکی از چالش‌های جدید در کل دنیا است و حتی خارجی‌ها خودشان مصرف نمی‌کنند. جامعه هدف همواره ما هستیم. لذا تهدید را به‌گونه‌ای رقم می‌زنند که ما را تسلیم کنند.

اگر به کشاورزی اهمیت می‌دادیم به استقلال بیشتری نیز می‌رسیدیم. لذا عدم توجه به تولیدات کشاورزی بزرگ‌ترین تهدید در استان و در خارج از استان است. رهبر انقلاب نیز به‌صراحت روی کشاورزی تأکید کرده‌اند اما مسئولان ما تخطی می‌کنند.

- مشکل دقیق امنیت کشاورزی ما در چیست؟

+ اگر قرار باشد تهدیدات را برای کشاورزی دسته‌بندی کنیم به دو دسته‌ی عمومی مانند آب‌وخاک و تخصصی مانند آفات تقسیم می‌شود. برای اینها برنامه داریم به‌شرطی که اجازه کار داشته باشم.

سیاست‌های این حوزه را رهبر انقلاب تبیین کرده‌اند اما تا زمانی که به این باور نرسیم که راه‌حل سخنان رهبری است نمی‌توانیم موفق شویم. اکنون خودکفا نیستیم. باید نگاه مدیریتی تغییر یابد و به سیاست‌های رهبر انقلاب عمل شود. لذا باید مدیریت متحول شود و افراد نخ‌نما و غیرمتخصص از این حوزه بیرون روند. من به ستاد کل نیروهای مسلح پیشنهاد دادم که حوزه امنیت غذایی از وزارت دفاع و اطلاعات نیز مهم‌تر است. لذا باید بخش کشاورزی از بدنه دولت رها شود و مستقیماً زیر نظر رهبری قرار بگیرد تا فرامین رهبر انقلاب مستقیما در این مجموعه اجرا و نظارت شود. در کشور چین نیز این اتفاق می‌افتد. وزیر کشاورزی چین زیر نظر بالاترین مقام مسئول این کشور یعنی رهبر چین قرار دارد. همان‌طور که نیروهای مسلح زیر نظر رهبری قرار دارند باید در کشاورزی نیز این اتفاق بیفتد.

در تولیدات علم کشاورزی پیشرفت خوبی داشته‌ایم اما هنوز راه زیادی در پیش داریم و کشورهای دیگر پیشرفت‌های بسیار بیشتری داشته‌اند.

- چه اقداماتی در حوزه پدافند غیرعامل در استان انجام‌شده است؟

+ من مسئولیت تأثیرگذاری در استان ندارم و مشاور رئیس سازمان هستم و صرفاً می‌توانم نظرات مشاوره‌ای بدهم. از طرفی دبیر پدافند غیرعامل هستم اما رئیس کسی دیگر است. اما برنامه‌های زیادی دارم منتها قدرت اجرایی در دست من نیست. من متخصص هستم اما قدرت اجرایی ندارم. حوزه پدافند غیرعامل در یک دستگاه سیاسی قرارگرفته است درحالی‌که سلامت مردم سیاسی نیست. در دستگاه‌ها افراد متخصص مسئولیت ندارند. یک نفر به‌غیراز من را پیدا کنید که متخصص است. بروید به استانداری و ببینید مسئول پدافند کیست. باید شایسته‌سالاری باشد که این‌طور نیست. اکنون من کنار گذاشته شدم زیرا که به جناحی وابسته نیستم.

- شما معتقدید تمام مدیران شایستگی ندارند؟

+ من به‌طور قاطع این را نمی‌گویم و نمی‌توانم اسم بیاورم. امانگاه مدیریتی باید تغییر کند.

- تاکنون از تجربیات شما استفاده‌نشده است؟

+ خیر. تاکنون از من نخواسته‌اند که این مباحث را منتقل کنم. اکنون پست مدیرکل پدافند غیرعامل استان که باید دست من متخصص باشد دست یک فرد غیرمتخصص است. من دنبال پست و مقام نیستم. اما کار باید دست متخصص قرار بگیرد. اگر در این حوزه جلو بیایم خیلی‌ها متضرر می‌شوند.

- ما با این وضعیت تا چه زمانی می‌توانیم خوراک مردم را تأمین کنیم؟

+ مشخص نیست و نمی‌توانم زمانی را بگویم. اکنون ما در استان انبار استانداردی نداریم که بتوانیم غذا را تا ۲ سال در دمای مناسب نگهداری کنیم و یا کود اوره را نگهداری کنیم. ما فکر پدافندی نداریم. به‌عنوان‌مثال اکنون اگر پتروشیمی ما را موردحمله قرار دهند چه باید کنیم؟ و یا اگر آفت گسترده به محصولات ما وارد شد چه باید کرد. آمریکا ذراتخانه‌ای دارد که اکنون طی یک هفته گندم را نابود می‌کند. آیا ما به‌اندازه کافی ذخیره‌سازی کرده‌ایم؟

در استان نیز همین‌طور است. اصلاً صرفاً سیل آمد. اگر این اتفاق افتاد ما غذای مردم را چطور تأمین کنیم؟

- اگر قدرت اجرایی می‌داشتید در حوزه پدافند غیرعامل چه اقداماتی انجام می‌دادید؟

+ این حوزه از سال ۸۳ توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شد. در بخش امنیت غذایی، شبکه‌هایی مانند جهاد کشاورزی و شبکه بهداشت در کنار یکدیگر می‌توانند یک پازل را کامل کنند و امنیت غذایی را رقم بزنند. شرط موفقیت در هر حوزه ابتدا شناسایی است. در یک سال مسئولیتم در این حوزه مطالعاتی انجام‌شده و نتیجه‌ای که گرفتم آن بود که مدیران ما باید آموزش ببینند و از سال گذشته این آموزش را شروع کرده‌ام. در بخش‌های تهدید شناسی، سناریونویسی، حوزه‌های امنیت، تبیین سند پدافند در دستگاه مشغول به آموزش مدیران مجموعه جهاد دانشگاهی شدم بااین‌حال آموزش باید مستمر باشد و اطلاعاتش به‌روز باشد.

یکسری از فعالیت‌ها نیازمند بودجه‌هایی بود که تأمین نشد. راه اندازی بانک جامع اطلاعاتی از جمله درخواست‌ها بود که محدودیت اعتباری موجب شد انجام نشود اما نقشه راه را ترسیم کرده‌ام.

اگر قدرت اجرایی در دستم باشد فرامین رهبری در حوزه پدافند غیرعامل را چراغ راهم قرار خواهم داد. من به جبهه‌ها و گرایش‌ها نگاه نخواهم کرد. هیچ ملاحظه‌ای برای هیچ دستگاه‌ها نیز نخواهم داشت.

- آیا می‌شود در کشاورزی به خودکفایی و علم روز دنیا برسیم؟

+ شما این را شک نکنید که ما می‌توانیم به این جایگاه برسیم. ما بیش از سه هزار کیلومتر ساحل آبی داریم. ژاپن که یک مجموعه جزایر است آب خود را از اقیانوس تأمین می‌کند چطور ما نمی‌توانیم این کارکنیم؟ اما فرصت به متخصصین داخلی داده نشده است و می‌گویند هزینه دارد. آیا تولید خودرو بی‌کیفیت هزینه ندارد؟ تأمین امنیت غذایی هزینه دارد.

- نمره شما به کشاورزی استان چند است؟

+ یک مقیاس کیفی را با یک مقیاس کمی نمی‌شود مقایسه کرد. ما در بخش‌هایی مانند انگور و یا عسل از متوسط کشور نیز بالاتر هستیم. ما در حوزه‌هایی خیلی باکیفیت هستیم. همچنین مصرف سموم ما به نسبت متوسط کشور خیلی کمتر است. اگر این‌ها حفظ و تقویت شود، خودبه‌خود تولیدات گسترش پیدا می‌کند.

- دانه‌های تراریخته برای استان ما تهدید محسوب می‌شود؟

+ این‌یک موضوع کلان کشوری است. آیا ما آزمایشگاه تخصصی‌ای داریم که بتوانیم محصول مضر را تشخیص دهیم؟ این را نداریم. پس بهتر است به اهل‌فن اعتماد کنیم. ما باید به جامعه علمی کشور احترام بگذاریم.

- میزان اعتبار طرح‌های پدافند غیرعامل چقدر است؟

+ این اعتبارات در بخش‌های بالاتر تخصیص داده می‌شود و تا وقتی‌که عزم در دولت نباشد اتفاقی نخواهد افتاد. اکنون به این موضوع باور ندارند. لذا به متخصص بهاداده نمی‌شود. ستاد نیروهای مسلح متخصصانی را تربیت می‌کند اما آیا از آنها استفاده می‌شود؟

- اگر این اعتبارات تخصیص داده شود وظیفه شما چیست؟

+ اگر اعتبارات به خوبی تخصیص داده شود، وظیفه ما تأمین تجهیزات امن مانند بذر سالم و سم سالم برای کشاورزان است. همچنین تأمین محصول پاک برای مردم از دیگر وظایف ماست. ما اکنون بیماری‌هایی به دلیل محصولات سمی داریم. ذخیره‌سازی گام بعدی است که باید در این خصوص انجام داد.

باید از کشاورزان حمایت شود. از او می‌خواهیم محصول پاک تولید کند اما آیا به او کمک کرده‌ایم؟ چرا به او کمک نمی‌کنیم؟ زیرا به حرف امام که فرمودند ایران باید کشاورزی‌اش در رأس امور باشد گوش نکرده‌ایم. اکنون دید مسئولان ما این است که نفت بفروشیم و مواد خوراکی وارد کنیم.

- آگاهی مردم از تهدیدات چقدر است؟

+ تهدیدات یک حوزه تخصصی است. مردم مسائلی مانند تغییر قیمت را تهدید می‌دانند درحالی‌که گستره تهدیدات بسیار بالاتر است. ما باید به مردم آموزش دهیم و این آموزش عزم جهادی می‌خواهد و همه دستگاه‌ها باید به میدان بیایند. باید در صداوسیما فیلم‌های آموزشی پخش شود. در خارج از کشور این اتفاق می‌افتد و پدافند حتی به کودکان نیز آموزش داده می‌شود اما در اینجا گاهی مدیران ما نیز در این حوزه صفر است. لذا ما باید فرهنگ‌سازی کنیم.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات،برگرفته از خبرگزاری فارس خراسان شمالی،تاریخ انتشار :17 آبان 97 ، کد خبر: 13970817000043،www.khorasan-shomali.farsnews.com