شعار سال: اين وضعيت که شرايط را براي ادامه حيات جامعه ها خطرناک کرده بود راه را براي تأ سيس نهادي به نام دولت هموار کرد. نهاد دولت پس از آن زاد و رشد را تجربه کرد که انسان ها به اين درک رسيدند راه حل کار آمد براي سازگار کردن منافع با يک نهاد فرا دست همه گروه ها و قشر ها ممکن است. نهاد دولت از اين نياز بشر زاده و در يک دوره طولاني شاهد پديدار شدن انواع دولت ها بوده و هستيم. تجربه نشان ميدهد دولت هايي که به چند مقوله ارزشمند مثل آزادي، عدالت و دموکراسي و احترام به حقوق انسان ها وفادار و در مسير ترويج اين مقوله هاي ارجمندند براي جامعه ها مفيدتر بوده و امکان زندگي آرام و البته در سطح بالاتري از رفاه را فراهم ميکنند. دولت ها اما در فرآيند و روند تکاملي خود و در فراز و فرود هايي که داشته اند نيروي دانش انساني در رشته هاي گوناگون به ويژه دانش اداره جامعه بهره برده اند و هنوز نيز در همين مسير قرار دارند.

دولت هايي که وفاداري آنها به پيشرفت جامعه شان اثبات شده و از نيروي بزرگ دانش بشري بهره مندند اما نياز به يک عنصر ديگر دارند که در فقدان آن راه براي پيشرفت مسدود ميكند. اين عنصر بسيار با اهمّيّت وجود مديران شايسته و مديران کارآزموده و دلسوز به مردم و دلسوز به ميهن است. اهمّيّت عنصر انساني به اندازه اي در فرآيند تکاملي جامعه ها و نهاد ها و به ويژه نهاد

دولت به مثابه عالي ترين و قدرتمند ترين رکن جامعه اهمّيّت دارد که امروزه همه دانشمندان به آن رسيده اند. به طور مثال به اعتقاد لستر تارو در حالي که در تمام دوره هاي زندگي بشر، سرچشمه کاميا بي و پيشرفت و ثروت وجود منابع طبيعي مثل نفت، زمين، طلا بوده است اما با پديدار شدن رخداد هاي شگفت انگيز در تجربه انسانی، دانش و فن جانشين منابع طبيعي در ايجاد ثروت و کاميابي شد. اين دگرگوني موجب شد سرمايه گذاري در دانش انساني و توانمند سازي شهروندان به مثابه اولويت نخستين در مسير رشد و توسعه در کانون توجّه قرار گيرد.

معجزه تخصّص

اين داوري لستر تارو که با پذيرش عمومي در ميان نخبگان مواجه شد دنياي مديّريّت و دنياي کسب و کار را نيز دستخوش تحوّلات شگرف کرده است. به اين معني که کشور هاي هوشمند تر با سرعت، دقّت، پايداري، وسواس کارشناسي و پرهيز از هيجان آلودگي تصميم ها به دنبال توسعه نيروي متخصّص حرکت کرده و سرمايه گذاري خود را در اين مقوله متمرکز کردند. به اين ترتيب بود که پس از جنگ جهاني دوّم رهبران احزاب حاکم بر ژاپن و آلمان که شکست خورده هاي جنگ به حساب ميآمدند با سرمايهگذاري روي تخصّص هاي مورد نياز براي پيشرفت کشورشان را در دستور کار قرار دادند و در چند دهه پس از جنگ توانستند به کشور دوّم و سوّم اقتصاد جهان تبديل شود. معجزه رخ داده از تخصّص گرايي در ژاپن و آلمان و بعدها در برخي از کشور ها مثل کره جنوبي، هنگ کنگ، سنگاپور، مالزي، ترکيه، برزيل و... نتايج خود را نشان داده است و هر کدام از کشورهاي نوظهور ياد شده توانستند از مدار توسعه نايافتگي رها شوند.

تخصّص و شايسته سالاري

تخصّص شرط لازم براي ساماندهي مادّي جامعه و رسيدن به اهداف رشد توليد نا خالص داخلي از مسير همراه سازي تحوّلات تكنولوژيک در صنعت و در کشاورزي و در ساير فعّاليّت ها به حساب ميآيد اما اين همه چيز نيست. جامعه هاي کامياب آنهايي بودند که راه هاي پرورش متخصّصان را در چارچوب شايسته سالاري هموار کردند. به اين معني که نظام گزينش افراد براي نهاد دولت به مثابه عاليترين و نيرومندترين نهاد مؤثّر در سرشت و سرنوشت جامعه ها گونه اي ساماندهي شد که تنها شايسته هاي متخصّص به مديّريّت هاي کلان و مياني رسيدند. يک متخصّص که دلسوز نباشد و به فرهنگ ميهن دوستي، مهر و محبّت انساني، مداراجويي و پيشرفت سرزمين باور نداشته باشد همانقدر ميتواند تخريبگر باشد که يک متخصّص وارد شده به نظام مديّريّتي آسيب ساز است. در صورتي که جامعه ها وضعيت و نظام گزينش خود را به گونهاي سازمان دهند که متخصّصان شايسته در مناصب مديّريّتي فعّاليّت کنند به جاده توسعه ميرسند، در آن مسير با سرعت پيش مي روند از طرف ديگر اين يک واقعيت است که اگر نظام گزينش مديران بر پايه غيرشايسته سالاري بنا نهاده شده باشد و مديراني تصميم ساز و تصميم گيرنده، دانش، تجربه، مهارت، تخصّص، دلسوزي و وفاداري نداشته باشند و تنها بر اساس توصيه ها، جناح بندي هاي سياسي، دوست بازي و رفيق بازي و ايضاً همشهريگري بر سر کار آيند آن جامعه به فلاکت ميرسد. متأسفانه و با کمال ناراحتي بايد اعتراف کرد نظام گزينش مديران در ايران گونه اي است که گروهي از غير شايسته هاي غير متخصّص به دلايل گوناگون در مناصب مديّريّتي نشسته و در همان مقام به جاي ساماندهي رو به پيشرفت امور، به تخريب شرايط مبادرت ميکنند. غيرشايسته سالاري در ايران به هر دليل اکنون کانون آسيب زدن به توسعه شده است و اجازه نمي دهد ايران از مدار توسعه نايا فتگي عبور کند.

شاهد شکر

نشان دادن و اثبات ادعاي يادشده دستکم براي مديران و صاحبان بنگاه هاي توليد کننده شکر، کشاورزان و خانواده بزرگ شکر و مديران سطح کلان مرتبط با اين صنعت چندان دشوار نيست. يادمان باشد در سال 1384 و در شرايطي که صنعت قند و شکر ايران در مسير پيشرفت قرار داشت کدام مديران با کدام ميزان از غيرشايسته سالاري و نداشتن تجربه و تخصّص و مقوله هاي مثل عشق به توليد ملّي راه پيشرفت توليد داخلي شکر را ناصاف کردند. اکثريت فعّالان اين صنعت آثار مخرب و زيان بار استفاده از مديران ناکارآزموده و نا متخصّص و نا شايسته را دست کم در رخوت و بنبست پديدار شده صنعت قند و شکر را در حافظه خود دارند. تجربه تلخ نا شايسته سالاري در صنعت شکر يک نمونه کلي از مناسبات کاهنده توليد صنعتي در ايران به حساب ميآيد. به نظر ميرسد اگر قرار است توليد صنعتي ايران و توليد قند و شکر داخلي همزمان با افزايش قدرت رقابت پذيري و اجتناب از رانت هاي دولتي به توسعه پايدار وصل شوند و شاهد نوسان هاي دهشتناک در نرخ رشد توليد و نرخ رشد تورم نباشيم و براي يک دوره معين ثبات نسبي متغيرها را به چشم ببينيم راهي جز رسيدن به شايسته سالاري نداريم. مديران بنگاه هاي صنعت قند اميدوارند دستگاه ديوان سالاري دولتي هر چند گاه يک بار يک بازنگري در کارنامه و برنامه مديران خود داشته باشد تا آسيب هاي احتمالي کمتر و کمتر شود.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی فودپرس، تاریخ 28 بهمن 97، کد مطلب: -: www.foodpress.ir