شعار سال: نه تنها تغییر و تحولاتی را تجربه کرد بلکه در سال‌های اخیر نیز به کرات از ضرورت بازبینی و به روز کردن آن سخن به میان آمده است. چنانکه یک‌بار در سال 1368 بخش‌هایی از قانون اساسی پس از بازنگری در شورای بازنگری قانون اساسی و برگزاری همه پرسی به اجرا درآمد. اصلاحاتی ضروری اما به اعتقاد برخی کارگزاران و مسئولان ناکافی. برخلاف عده‌ای که معتقد هستند قانون اساسی کشور جامع، مانع و کامل است و نقیصه‌های موجود در عرصه تقنینی، اجرایی و قضایی به کارگزاران برمی‌گردد، برخی نیز معتقدند بروز پاره‌ای مشکلات ناشی از برخی ساختارها، تداخل‌ها، ابهامات، سکوت‌ها، عدم شفافیت‌ها و موازی کاری‌هایی است که قانون اساسی فعلی برای آن راهکاری ندارد و چاره کار این است در چارچوب‌های قانونی و پیش‌بینی شده عیوب و کاستی‌ها رفع و قانون اساسی کارآمدتر شود. نگاه دوم حامیان جدی‌ای نیز دارد.

سخنان رهبر معظم انقلاب اسلامی که ۲۴ مهر ۱۳۹۰ در سفر به استان کرمانشاه مطرح شد،ناظر به چنین ضرورتی ارزیابی می‌شود. ایشان در دیداری که با دانشجویان دانشگاه رازی کرمانشاه داشتند، در بخشی از سخنانشان فرمودند:

« ... فرض بفرمایید ما یک روزی در قانون اساسی نخست‌وزیر و رئیس جمهوری داشتیم، با یک شکل خاصی؛ بعد تجربه به ما نشان داد که این درست نیست. امام دستور دادند گروهی از خبرگان ملت، از دانشگاهیان، از روحانیون، از مجلس شورای اسلامی، از برجستگان و نخبگان بنشینند و آنچنان‌که بر طبق نیاز است، آن را تغییر بدهند.

همین کار را هم کردند. یا در زمینه قضا همین جور. در آینده هم اینها قابل تغییر است. امروز نظام ما نظام ریاستی است؛ یعنی مردم با رأی مستقیمِ خودشان رئیس جمهوری را انتخاب می‌کنند؛ تا الان هم شیوه بسیار خوب و تجربه شده‌ای است. اگر یک روزی در آینده‌های دور یا نزدیک - که احتمالاً در آینده‌های نزدیک، چنین چیزی پیش نمی‌آید - احساس بشود که به جای نظام ریاستی مثلاً نظام پارلمانی مطلوب است - مثل اینکه در بعضی از کشورهای دنیا معمول است - هیچ اشکالی ندارد؛ نظام جمهوری اسلامی می‌تواند این خط هندسی را به این خط دیگر هندسی تبدیل کند؛ تفاوتی نمی‌کند. و از این قبیل. البته همین تغییر هم باید متکی به اصول باشد.

همین نگاهِ دوباره و نوسازی و بازسازی هم باید ناظر به اصول باشد؛ برگرفته و برخاسته از اصول اسلامی باشد. مثلاً فرض بفرمایید شایسته‌سالاری. احساس بشود که شایسته‌سالاری، به این شکل، بهتر تحقق پیدا می‌کند؛ یا عدالت، به این شکل، بهتر تحقق پیدا می‌کند.»

علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی نیز تا کنون چندین بار از ضرورت اصلاح قانون اساسی سخن گفته است. صریح‌ترین سخنان وی در این باره، به همایش سراسری قوه قضائیه بازمی‌گردد که تیرماه سال گذشته مطرح شد: «قانون اساسی میراث گرانقدری است امروز هم باید این را متناسب با تجربیات و شرایط حفظ و برخی مسائل دیگر آن را حل کرد. شاید نیاز باشد بخش‌هایی که تزاحم‌هایی دارد یا سرعت عمل را در کار کاهش می‌دهد، اصلاح شود. این البته نیاز به تغییر در قانون اساسی دارد که سازوکار خودش را دارد اما علاوه بر دغدغه‌های پیشبرد نظام و انقلاب تجربه این سی و چند سال یک نقایصی در کارها دارد.»

اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری هم در گفت‌وگویی با فایننشال تایمز گفته بود: «بعد از چندین ‌سال که از قانون اساسی گذشته، ما در اجرا و نحوه ارتباطی که بین سه قوه است و بعضاً در کار همدیگر مداخله می‌کنند، با مشکلاتی مواجه هستیم. قانون اساسی نیاز به اصلاحات و بازنگری دارد بعد از یک دوره طولانی ولی فرآیند آن هنوز آغاز نشده است.»

محمدرضا باهنر عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و نماینده ادوار مجلس هم در همین‌باره گفته است: «به عنوان فردی که هفت دوره به عنوان نماینده در مجلس حضور داشته‌ام، امروز به این نتیجه رسیده‌ام که با یک مجلس نمی‌توان کشور را اداره کرد و ما به دو مجلس نیاز داریم.

در شرایط کنونی نمایندگان مجلس به دنبال مطالبات منطقه‌ای، قومی، جنسیتی و قشری هستند و آنچه کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد منافع ملی است. به همین دلیل نیز قانون اساسی باید اصلاح شود و دو مجلس سنا و شورای اسلامی در کنار هم تشکیل شود.» مرتضی نبوی از چهره‌های شاخص اصولگرا و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام هم گفته است: «برداشت من این است که چون بیش از 20 سال از اصلاح اولیه قانون اساسی گذشته و به اصطلاح در مقام عمل مشاهده کرده​ایم که برخی ابهام​ها و همپوشانی​های وظایف در قانون اساسی وجود دارد؛ به نظر می‌آید که یکی از راه​​های تنظیم بهتر و شفاف​تر روابط قوا برای اینکه کمتر اختلاف به وجود بیاید؛ آن است که اصولی از قانون اساسی که ابهام و همپوشانی دارند را طی مراحل قانونی اصلاح و تکمیل کنیم.»

امروز و در آستانه سی و نهمین سالگرد «روز قانون اساسی» برخی معتقدند می‌توان وارد عرصه عمل شد و به دور از هیاهوهای سیاسی و رسانه‌ای، بخش‌هایی از قانون اساسی را که نیازمند اصلاح و ترمیم است در دستور کار قرار داد.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته روزنامه ایران تاریخ انتشار 12آذر 97، کدخبر: 491840، www.iran-newspaper.com