افت ۶۹ درصدی نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی

سازمان برنامه و بودجه روز گذشته گزارشی از روند نوسازی ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی، تولید هیبریدها، تولید محصولات سبک دیزلی، تجاری و سواری‌ها طی سال ۹۶ منتشر کرد. آنچه در این گزارش سازمان برنامه و بودجه با آمار و ارقام بر آن تاکید دارد این است که در سال ۹۶ که نه تحریمی وجود داشت و نه مشکلات کنونی گریبانگیر تولید‌کنندگان خودرو بود، هیچ یک از اهداف مدنظر خودروسازی کشور چه در بخش خروج فرسوده‌ها و چه در بخش تولید سواری و محصولات هیبریدی محقق نشده است.

شعارسال: این گزارش در ابتدا به کاهش ۶۹ درصدی نوسازی ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی در سال گذشته پرداخته است. در این گزارش آمده است به‌رغم اینکه تعداد خودروهای نوسازی شده ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی مسافری و جاده‌ای در سال ۹۶ نسبت به سال ۹۵، حدود ۶۹ درصد کاهش یافته و به ۱۴ هزار و ۶۰۷دستگاه رسیده ولی میزان تحقق هدف کمی مدنظر در این بخش ۱۴۶ درصد بوده است. شاید وجود همین آمار‌ها بوده که در هفته جاری اخباری مبنی‌بر ورود اتوبوس‌های شهری دست دوم از سوی منابع رسمی منتشر شد. این در شرایطی است که به جز ایران خودرودیزل به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده اتوبوس در کشور، دو شرکت متعلق به بخش خصوصی نیز به تولید اتوبوس شهری می‌پردازند. در این بین، ایران خودرودیزل به تنهایی توان تولید بین ۲ تا ۲ هزار و ۵۰۰ دستگاه اتوبوس را دارد و با در نظر گرفتن شرکت‌های خصوصی، امکان تولید حداقل ۳ هزار دستگاه از این محصول در کشور فراهم است.

با این حال، کمبود مشتریان دولتی به‌عنوان خریداران اصلی اتوبوس‌های درون‌شهری، اجازه تولید مطابق با ظرفیت موجود را نمی‌دهد.در این بین تولید اتوبوس‌های جاده‌ای نیز طبق آمار ارائه شده توسط سازمان برنامه و بودجه از وضعیت تولید مناسبی در سال گذشته برخوردار نبوده است. اما براساس گزارش سازمان برنامه و بودجه برای تولید ۳ هزار دستگاه خودروی برقی و هیبریدی در سال ۹۶ برنامه‌ریزی شده بود ولی به‌دلیل نبود زیرساخت‌های مطلوب این موضوع اصلا محقق نشد و درصد تحقق این هدف کمی صفر بوده است. سال ۹۵ در شورای سیاست‌گذاری خودرو با برنامه‌ریزی محمد رضا نعمت‌زاده وزیر صمت وقت، قدم‌های ابتدایی برای تولید محصولات هیبریدی برداشته شد حال آنکه این برنامه‌ریزی در سال ۹۶ به نقطه صفر رسید که سازمان برنامه دلیل آن را نبود زیرساخت‌های مطلوب عنوان کرده است.

همچنین به‌رغم اینکه در سال گذشته برای تولید ۲۰ هزار دستگاه خودرو سبک دیزلی استاندارد هدف‌گذاری شده بود اما باز هم به علت نبود زیرساخت‌های مطلوب و عدم همکاری دستگاه‌های دیگر این موضوع محقق نشد و درصد تحقق این هدف کمی صفر درصد گزارش شده است.در لابه لای این گزارش سازمان بودجه به تولید موتور سیکلت هم پرداخته و در این زمینه تاکید کرده که مقرر شده بود ۱۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت در سال ۹۶ تولید شود، ولی ۲۰ هزار دستگاه تولید شده است که براساس این میزان تولید ۲۰ درصد از هدف گذاری تحقق یافته است در این زمینه نیز نبود زیرساخت‌های مطلوب به عنوان عدم تحقق برنامه‌ریزی مذکور عنوان شده است .در این گزارش گریزی نیز به تولید محصولات تجاری زده شده و سازمان برنامه و بودجه در گزارش خود تاکید کرده که در سال ۹۵ در مجموع ۳۵ هزار دستگاه خودرو تجاری تولید شده است و قرار بود در سال گذشته، ۵۰ هزار دستگاه خودرو تجاری تولید شود اما به علت نبود زیرساخت‌های مطلوب فقط تولید ۲۰هزار و ۶۶۰ دستگاه محقق شده است که بر این اساس ۳۲/ ۴۱ درصد از هدف تحقق یافته است.

ارائه این ارقام در شرایطی است که بهمن سال گذشته دولت ابرپروژه اسقاط خودروهای تجاری به‌خصوص کامیون راکلید زد. این پروژه برای کاهش آلودگی کلان شهرهایی مانند تهران تعریف شده بود حال آنکه بسیاری از دست‌اندرکاران صنعت خودرو تاکید می‌کنند که امسال با وجود بازگشت تحریم‌ها خروج فرسوده‌های تجاری و جایگزین کردن آنها کاری بس سخت و دشوار خواهد بود؛ چراکه هم‌اکنون بسیاری از تجاری‌سازان به‌واسطه تحریم و روند صعودی هزینه تولید از یک طرف و همچنین افزایش قیمت محصولات تجاری به‌خصوص کامیون تمایلی به تعویض خودرو خود ندارند؛ بنابراین پیش‌بینی می‌شود که روند کاهشی تولید و اسقاط تجاری‌ها در سال ۹۷ همچنان تداوم پیدا کند. اما طبق گزارش سازمان برنامه و بودجه در زمینه تولید خودرو سواری و وانت هم هدف، تولید یک میلیون و ۶۰۰ هزار دستگاه در سال ۹۶ بوده است که از این تعداد یک میلیون و ۵۰۲ هزار دستگاه تولید و به‌عبارتی ۸۸/ ۹۳ درصد از هدف محقق شده است این در حالی است که در سال ۹۵ یک میلیون و ۳۳۱ هزار دستگاه خودرو سواری و وانت در بخش صنعت کشور تولید شده است. ارائه این آمار در شرایطی است که طی ۹ ماه سال‌جاری نسبت به مدت زمان مشابه تولید خودرو ۵/ ۳۳ درصد با افت همراه بوده است.

خودروسازی کشور با بازگشت تحریم‌ها جزو اولین صنایع بود که با تحریم‌های بین‌المللی مواجه شد. در ادامه این گزارش سازمان برنامه و بودجه می‌افزاید: در سال ۹۵، به تعداد ۴۶ هزار و ۶۷۳ دستگاه خودرو شامل اتوبوس، مینی‌بوس و سواری کرایه در راستای نوسازی ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی مسافری و جاده‌ای جایگزین شد. مقرر شده بود در این بخش در سال ۹۶، ۱۰ هزار دستگاه خودرو نوسازی شود و با تعویض ۱۴ هزار و ۶۰۷هزار دستگاه خودروی فرسوده در این بخش در این سال ۱۴۶ درصد از هدف محقق شده است. تفاوت فاحش میزان واقعی نوسازی ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی مسافری و جاده‌ای در سال ۹۵ با هدف کمی مقرر در این بخش در سال ۹۶ که منجر به تحقق ۱۴۶ درصدی این هدف کمی در سال ۹۶ به‌رغم کاهش ۶۹ درصدی میزان نوسازی ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی نسبت به سال قبل آن شده، عجیب و سوال‌برانگیز است.