شعار سال: غلامحسین هادی‌زاده‌رئیسی، عضو شورای مرکزی خانه کشاورز، در این‌باره گفت: نبود آمار رسمی و درست از میزان محصولات زراعی و باغی همیشه کشور را دچار یک تزلزل و عدم برنامه‌ریزی می‌کند، یعنی هیچ کس نمی‌داند امسال در کشور دقیقاً چقدر سیب یا سیب‌زمینی یا هر محصول دیگری تولید شده و این باعث می‌شود نه تولید‌کننده بداند قیمت محصولاتش چقدر خواهد بود و نه این‌که صنایع تبدیلی بدانند چه میزان مواد اولیه برای فرآوری می‌توانند تهیه کنند. وی افزود: راه‌حل این مسأله استفاده از ماهواره و GPS است که از طریق سایت‌های بین‌المللی اعلام می‌کنند که دقیقاً سطح زیرکشت هر محصول چه میزان است و همچنین باید کارشناسان میزان بهره‌وری محصولات کشاورز را ارزیابی کنند تا در نهایت آماری درست کسب شود.

بسیاری از محصولات انبارپذیر نیستند

هادی‌زاده‌رئیسی ادامه داد: وقتی از این مرحله عبور کردیم به تولید یک محصول می‌رسیم که در این مرحله ما دو مشکل داریم؛ اول این‌که بسیاری از محصولات کیفیت انبارداری ندارند؛ چراکه به محض خارج شدن از مزرعه یا باغ خصوصیت انبارپذیری خود را از دست می‌دهند که علل بسیاری ازجمله کمبود روی، کلسیم، منیزیم و مواد میکرو دارند و علت آن این است که در تغذیه محصولات هیچ اصولی رعایت نمی‌شود و اصلاً قرار نیست سیب‌زمینی که ماده خشکش پایین است و باید برای تازه‌خوری مصرف شود سه‌ماه در انبار بماند و وقتی که در این مدت در انبار می‌ماند ضایعاتش بالا می‌رود. عضو شورای مرکزی خانه کشاورز همچنین بیان کرد: علاوه‌بر این ضربه‌های مکانیکی به محصولات در هنگام برداشت که به‌علت برداشت غیراصولی و غیرفنی است به محصولات کشاورزی آسیب می‌زند که این مسأله خود را در انبار یا پروسه تبدیل نشان می‌دهد.

ناوگان حمل‌ونقل موجود، عامل دیگر اتلاف محصولات کشاورزی

وی با بیان این‌که محصولات کشاورزی به‌صورت غیر استاندارد حمل می‌شود، گفت: در سراسر کشور ناوگان یخچال‌دار استاندارد نداریم و شاید تمام تریلی‌های یخچال‌دار در کشور به ۳۰۰ عدد هم نرسد. هادی‌زاده‌رئیسی تصریح کرد: کارخانجات ما نیز هیچ سیستمی برای نگهداری محصولات ندارند؛ برای مثال سیب‌زمینی که برای تولید چیپس فرستاده می‌شود در سردخانه‌هایی که هر نوع میوه‌ای در آن وجود دارد، نگهداری می‌شود که این کار از اصول فنی به دور است؛ این در حالی است که در دنیا هر صنعتی برای نگهداری کالای مورد نیاز خود پیش‌بینی‌های دقیق کرده و متناسب با شرایط نگهداری آن محصول خاص، انبار‌های استاندارد تعبیه می‌کنند، اما کشور ما به‌طور کلی فاقد چنین انبار‌هایی است و بخش قابل توجهی از ضایعات محصولات کشاورزی در انبار‌ها ایجاد می‌شود.

برداشت محصولات فنی نیست

وی ادامه داد: در موقع برداشت نیز باغدار و زارع، مقداری از محصول را تلف می‌کنند که دیگر قابلیت عرضه به بازار را ندارد و اگر همانجا این محصولات تلف شده تبدیل به خوراک دام می‌شد یا به‌صورتی خشک می‌شد، دست‌کم سرمایه ملی کم‌تر اتلاف می‌شد. در صنایع تبدیلی هنگام پوست‌گیری محصولی مثل سیب‌زمینی به علت آن‌که به‌طور سنتی انجام می‌شود بخشی از آن ضایع می‌شود؛ چراکه صنعت فرآوری ما به‌روز نیست و صنعتی قدیم است که هنوز با دیگ، پاتیل و روغن جوشان کار می‌کند و از صنعت روز دنیا حداقل ۳۰ سال عقب‌تر است. هادی‌زاده‌رئیسی علت این مسأله را بی‌توجهی به صنعت فرآوری خواند و اظهار کرد: سرمایه‌گذاری در بخش فرآوری در کشور انجام نشده است؛ صنایعی که امروز در دنیا مواد غذایی تولید می‌کنند پالایشگاه دارند، برای مثال گوجه‌فرنگی ابتدا به پالایشگاه می‌رود و مواردی که از آن لازم است استخراج می‌شود و بعد به صنعت داده می‌شود. کسی پوست گوجه را می‌خواهد، شخصی دیگر رنگ آن را و هر کس بخش دیگر از این محصول را و این پالایشگاه است که نیاز همه این صنایع را برطرف می‌کند. عضو شورای مرکزی خانه کشاورز ادامه داد: ما در کشور خود چنین روندی را نداریم و در حقیقت محصولات خود را پالایش نمی‌کنیم و محصول اولیه را بدون هیچ پالایشی می‌خواهیم تولید کنیم، اما باید بدانیم که سودآوری محصولا فرآوری شده بسیار بالاتر از خام‌فروشی است؛ برای مثال طبق آمار وزارت جهاد کشاورزی پنج درصد از سیب‌زمینی فرآوری شده صادراتی به اندازه ۹۵ درصد سیب‌زمینی خام برای ما ارزآوری داشته است. وی افزود: این مسأله نشان می‌دهد که قدرت ارزآوری صنایع تبدیلی چقدر بالا و برای کشاورز به چه میزان پایین است و این شکاف و فاصله را خود کشاورزان باید پرکنند؛ یعنی باید ترغیب به سرمایه‌گذاری شوند که محصول خامشان را فرآوری و پس از آن صادر کنند تا هم بنیه اقتصادی خود را قوی کنند و هم بدانند که بازار‌های هدف چه می‌خواهند.

حلقه اتصال میان تولید و تجارت وجود ندارد

عضو اتاق بازرگانی ایران همچنین بیان کرد: بازار‌های هدف ما در اختیار بازرگانان است و آن‌ها به سیستم تولید انتقال نمی‌دهند که چه می‌خواهند تولید شود و در نتیجه مثل سه جزیره جداگانه از هم هستند، کشاورز برای خود تولید می‌کند، بخش فرآوری و بازرگانی نیز به همین گونه به فعالیت خود ادامه می‌دهند و در این میان چیزی که زیاد ایجاد می‌شود ضایعات محصول است. هادی‌زاده‌رئیسی تصریح کرد: حلقه مفقوده، اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی است؛ رسالت اتاق این است که حلقه تولید را به حلقه فرآوری که صنایع تبدیلی باشند و همچنین به تجارت، متصل کند.

اتاق بازرگانی توجهی به کشاورزی ندارد

این عضو اتاق بازرگانی ایران اظهار کرد: چند سالی است که بخش کشاورزی به اتاق اضافه شده است؛ ولی اتاق ایران به هیچ عنوان بخش کشاورزی را به بازی نمی‌گیرد، حتی در هیئت نمایندگان به قدری تعداد کشاورزان اندک است که اصلاً به حساب نمی‌آیند و در بسیاری از استان‌های کشور این بازرگانان هستند که رؤسای کمیسیون‌های کشاورزی اتاق‌ها هستند؛ من با قاطعیت می‌گویم که درصد ریاست یک کشاورز بر کمیسیون کشاورزی بیش‌تر از ۱۰ درصد نیست؛ چراکه همه یا عضو صنعت یا عضو بازرگانی‌ هستند و با این اوصاف چگونه قرار است این حلقه‌ها متصل شوند؟ عضو شورای مرکزی خانه کشاورز ایران گفت: راه‌حل این مسأله عضویت منسجم کشاورزان در اتاق است و وقتی عضو شدند باید در انتخابات شرکت کنند و در کمیسیون کشاورزی نقش ایفا کنند تا به بخش کشاورزی، صنعت و پس از آن به تجارت منتقل شود؛ بازرگانان بازار‌های هدف را می‌شناسند و صنعتگران هم خواست بازرگانان را تأمین می‌کنند و کشاورز هم ماده خام را تولید می‌کند و در این صورت است که حلقه کامل می‌شود، در غیر این‌صورت نامتجانس و گسسته است.

ایران محکوم به خام‌فروشی است

وی درباره توسعه کشت گیاهان دارویی نیز گفت: برای توسعه این بخش از کشاورزی، پالایشگاه نیاز است؛ در کشوری مثل هند ۱۸ پالایشگاه بزرگ وجود دارد که گیاهان دارویی را پالایش می‌کنند. هادی‌زاده‌رئیسی ادامه داد: کشور ما محکوم به خام‌فروشی است، عرضه گیاهان دارویی در خارج به‌طور میانگین ۶۱ برابر میزان خامی است که در ایران به‌فروش می‌رسد. کسی که خارج از کشور در پالایشگاه محصول ما را پالایش می‌کند و عناصر مختلف را از آن استخراج می‌کند، به اندازه کل مواد خامی که ما عرضه می‌کنیم سود دریافت می‌کند؛ بنابراین ما نیازمند چندین پالایشگاه گیاهان دارویی با به‌روزترین تکنولوژی‌های دنیا هستیم، در غیر این‌صورت کشت گیاهان دارویی هم در مسیر توسعه کشاورزی به هیچ‌جا نخواهد رسید.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته روزنامه سبزینه تاریخ انتشار ------، کدخبر: 61618، www.sabzineh.org