شعار سال: به طور ميانگين فردي مي‌تواند به مسابقه اصلي تلويزيوني راه يابد كه حدود سه‌ونيم تا چهار ميليون امتياز كسب كرده باشد. پاسخ هر پرسش درست صد امتياز است كه با احتساب امتياز مورد نياز، شركت‌كننده بايد حدود 35 هزار پرسش را درست پاسخ دهد. تا اينجاي كار شايد مشكلي وجود نداشته باشد اما موضوع آنجا عجيب مي‌شود كه براي راهيابي به مسابقه اصلي بايد اين پرسش‌ها خريداري شود؛ براي مثال با خرید بسته دوهزارو 500 تومانی تعداد ۳۰ پرسش به شخص متقاضي تعلق مي‌گيرد. رقمي كه يك فرد از ابتدا تا رسيدن به صندلي برنامه برنده‌باش مي‌پردازد، حدود سه تا چهار ميليون تومان است. علاوه بر راه‌يافتگان، بسياري از افراد با صرف هزينه‌هاي زيادي نمي‌توانند در اين مسابقه اپلیکیشني پيروز شوند زيرا در آخر هر هفته تمام امتيازها صفر مي‌شود.

موضع صريح مقام معظم رهبري و آيت‌الله مكارم‌شيرازي
تمام اين عوامل باعث شد كه چند روز پيش آيت‌الله مكارم‌شيرازي در پاسخ به يك استفتا چنين سازوكاري را مصداق بارز قمار بداند و درآمد حاصله از آن را نامشروع اعلام كند. پس از اين فتوا در صفحه اینستاگرامی رسمی شبکه سوم، به نقل از روابط‌عمومی برنامه برنده‌باش نوشته شد: «فرض مطرح‌شده در استفتا كامل نيست و طبیعتا فرض ناکامل، جایگاه سؤال را مخدوش می‌سازد». اما اين ادعا نه‌تنها مورد پذيرش قرار نگرفت بلكه رهبر معظم انقلاب نيز آشكارا برگزاري چنين مسابقاتي را درست ندانستند و گفتند: «باید فرهنگ کار و تولید و تلاش را ترویج دهیم و روحیه انتظار برای ثروت بادآورده را از بین ببریم و روش‌هایی شبیه بخت‌آزمایی را ترویج نکنیم که دستگاه‌های مختلف از جمله صداوسیما باید متوجه این معنا باشند.»
پس از اين تذكر رهبر انقلاب، آيت‌الله مکارم‌شیرازی مجددا به نحوه برگزاري مسابقه برنده‌باش واكنش نشان داد و در درس خارج فقه خود در مسجد اعظم قم گفت: ‌«اگر یک دستگاهی پیدا شود، سؤالاتی مطرح کند و بگوید هرکس جواب بدهد ما جایزه می‌دهیم، آیا درست است یا نیست؟ اگر پول جوایز را از خودشان بدهند اشکالی ندارد، در واقع می‌خواهند برای کار خیر و مسائل علمی و آموزشی خرج کنند، در اینجا مانعی ندارد اما اگر پول را از شرکت‌کنندگان بگیرند کمااینکه عده زیادی به روش‌های مختلف این کار را می‌کنند و غالبا بخش اعظم پول به جیب برگزارکننده مسابقات می‌رود و درصد اندکی به شرکت‌کنندگان می‌دهند، در اینجا هر دو حرام می‌شود». وی با تأكيد بر اینکه این مسئله نوعی بخت‌آزمایی و قمار است، تصریح کرد: «سایر حضرات آقایان هم همین نظر را گفته‌اند و ما البته با صراحت بیشتری بیان کرده‌ایم. در کشور اسلامی نباید این وضع باشد، باید شفاف باشد. مال حرام برکت ندارد، در راه بد مصرف می‌شود و خیری در آن نیست. گاهی اوقات گفته می‌شود بعضی از مؤسسات در مضیقه مالی هستند، سخن این است که باید تلاش کنیم از راه‌های مشروع کمبودها را جبران کنیم، نه از راه‌های غیرمشروع.»
مقام معظم رهبري نيز سال‌ها پيش يعني در سال 83 خطاب به مسئولان صداوسيماي وقت گفته بودند: «شخصی تماس می‌گیرد و به‌خاطر هیچی، به او جایزه می‌دهند. یک روز من دیدم در یک برنامه‌ تلویزیونی پنج میلیون‌ تومان به یک نفر جایزه دادند؛ برای اینکه به چند سؤال جواب داد. این سرگرمىِ خیلی جالبی نیست. پنج میلیون تومان، تقریبا حقوق دو، سه ‌سال یک کارمند متوسط است (سال 83). ممکن است بگویند این‌ کار ترویج علم است. ترویج علم را از یک راهِ بهتر بکنید؛ این راه ضرر دارد. عده‌ایی که این‌گونه مسابقات را نگاه می‌کنند، بی‌منطقی به ذهن‌شان می‌آید و از این بی‌منطقی سوءاستفاده می‌کنند.
این کار منطقی ندارد که مثلا بنده بدانم انجیل عربی است یا یونانی است یا لاتینی است؛ بعد بگویند حالا که شما دانستید، این 500 هزار تومان یا فلان مبلغ مال شما؛ این کار معنی ندارد. بنابراین، مقوله‌ سرگرمی و تفریح، لزومش یک مسئله است؛ بابرنامه‌ریزی‌‌بودن آن یک مسئله است؛ بامحتوابودنش یک مسئله است؛ پرهیز از جهات منفی هم در آن یک مسئله است... به فضای همدردی با فقیران دامن بزنید. خوشبختانه صداوسیما در چند سال گذشته برنامه‌های بسیار خوبی در این زمینه داشته، که درخور تقدیر است. دغدغه‌ عدالت را در ذهن‌ها و دل‌های مردم دامن بزنید؛ این کار بسیار خوب است. البته سعی شود به جماعت فقیر و تهیدست اهانت نشود و کرامت انسانىِ آنها از بین نرود. من می‌بینم در بعضی از کارهایی که در این زمینه صورت می‌گیرد، به‌طور دقیق این معنا رعایت می‌شود. آن پسربچه یا دختربچه‌ای که می‌آید هدیه‌ای به فلان صندوق می‌دهد، حرفی از او پخش می‌شود که خیلی خوب و شیرین و لطیف است و در آن اهانت نیست؛ منتها در کنار دامن‌زدن به دغدغه‌ عدالت اجتماعی و رسیدگی به فقرا، زندگی اشرافی و تجملاتى پوچ و بیهوده را هم تخریب کنید؛ این زندگی واقعا در خور تخریب است. زندگی تجملاتی نباید به‌هیچ‌وجه ترویج شود؛ بلکه باید تخریب شود و نقطه‌ منفی به‌حساب بیاید. چرا بیخود تجمل‌گرایی رواج پیدا کند؟ اگر یک نفر دلش می‌خواهد متجمل باشد، ما چرا باید آن را ترویج کنیم؟ توجه کنید که ما به فقیر باید عزت ‌نفس و حس مناعت بدهیم و به غنی باید کمک به فقیر را بیاموزیم. به‌هرحال در کل زندگی جامعه، باید از زندگی اشرافی و تجملاتی الگوسازی نکنیم»

جلوگيري از پخش برنده‌‌باش
پس از اعلام چنين مواضع صريحي غلامرضا کاتب، عضو شورای نظارت بر صداوسیما، با بيان اينكه بعد از تذکر اخیر مقام معظم رهبری مبنی بر ترویج‌ندادن روش‌های بخت‌آزمایی، دیگر نباید برنامه برنده‌باش پخش شود، گفت: «شورای نظارت بر صداوسیما در اولین جلسه خود موضوع حذف برنامه۹۰ و پخش برنامه‌هایی را با شائبه قمار بررسی می‌کند. اعضای شورای نظارت بر صداوسیما به‌شدت از اتفاقات اخیر در شبکه سه گلایه‌مند هستند. اینکه این اتفاقات باعث جریحه‌دارکردن احساسات مردم و مراجع تقلید شدند. رسانه‌ ملی بزرگ‌ترین سرمایه ملی کشور است و سرمایه بزرگ انقلاب محسوب می‌شود. اینکه چرا اخیرا مدیر شبکه سه این اندازه حاشیه‌سازی می‌کند، جای سؤال دارد». این نماینده مجلس یادآور شد: «بعد از اتفاقات پیرامون برنامه۹۰ اکنون شاهد واکنش آیت‌الله مکارم شیرازی از مراجع تقلید مبنی بر قماردانستن مسابقه تلویزیونی برنده‌باش و بعد از آن تذکر مقام معظم رهبری مبنی بر ترویج روش‌هایی شبیه بخت‌آزمایی در برنامه‌های صداوسیما بودیم که یقینا آقای علی‌عسگری، رئیس ‌سازمان صداوسیما باید در این موضوع نظارت جدی داشته باشد و اجازه ندهد اتفاقات نادرستی در رسانه ملی کشور رخ دهد». کاتب در مورد سرنوشت پخش مسابقه برنده‌باش گفت: «طبق تذکر مقام معظم رهبری طبیعتا دیگر نباید این برنامه از تلویزیون پخش شود». وی تأكيد کرد که شورای نظارت بر صداوسیما در اولین جلسه خود موضوع حذف برنامه۹۰ و اتفاقات اخیر در پخش برنامه‌هایی را که از آنها به‌عنوان قمار قلمداد می‌شود در دستور کار قرار خواهد داد.

موضع دوگانه فروغي
علي فروغي، مدير جوان شبكه سه بعد از تمام اين مناقشات و دلخوري‌هاي رهبر انقلاب و مراجع تقليد تنها اعلام كرد كه «سازوکار اسپانسری که پشتیبانی مالی برنامه برنده‌باش را انجام می‌دهد، اصلاح و ظرفیت‌های جدیدی به این برنامه اضافه مي‌شود». در واقع او تمام تقصير را بر گردن اسپانسر برنامه انداخت و گويي كه مديران ارشد سازمان صداوسيما و خود او به‌عنوان مدير شبكه سه هيچ نظارتي بر برنامه‌ها ندارند! او در حالي به‌صورت ضمني از ادامه پخش برنده‌باش سخن مي‌گويد كه فتواي مشخص رهبر انقلاب درباره چنين مسابقاتي صادر شده است؛ اما گويا قرار است در چنين كش‌مكشي فقط اسپانسرها تغيير كنند.
از سوي ديگر چنين موضعي وقتي بسيار عجيب به نظر مي‌رسد كه علي فروغي بدون هيچ دليل مشخصي باعث تعطيل‌شدن يك برنامه پرمخاطب به نام «90» شد. از پخش برنامه90 در حالي ممانعت به عمل آمد كه چند روز پيش از تعطيلي كامل آن مخاطبان صداوسيما در جشنواره جام جم اين برنامه را به‌عنوان محبوب‌ترين برنامه انتخاب كرده بودند؛ هرچند در روند برگزاري رأي‌گيري به‌وضوح تقلب شد و رأي‌هاي 90 به حساب برنده‌باش ريخته مي‌شد؛ اما فروغي درعين‌حال ‌كه 90 مورد حمايت قاطع مردم قرار داشت، آن را تعطيل كرد. در نهايت به نظر مي‌رسد اگر مسئولان صداوسيما در رويكرد خود تغييراتي ايجاد نكنند، از اين پس بايد شاهد چالش‌هاي بيشتري باشيم و اساسا معلوم نيست چرا مديران اين نهاد با كارهايي مانند تعطيل‌كردن برنامه پرمخاطب90 يا ترويج چنین برنامه‌هایی براي مردم دغدغه ذهني ايجاد مي‌كنند؟ بي‌ترديد ترويج بخت‌آزمايي علاوه بر آنكه بر مبناي فقه اسلامي حرام است، موجب گسترش بي‌اخلاقي نيز مي‌شود و تمام اينها نتيجه سليقه‌گرايي به‌جاي ضابطه‌مندي است كه اميد مي‌رود اصلاح شود.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 7 اردیبهشت 98، کد مطلب: 3412