شعار سال: خیلی پیش‌تر از آنکه اظهارات هفته گذشته معاون سیاسی وزیر امور خارجه درباره بازگرداندن احتمالی مهاجران افغان به کشورشان جنجال‌برانگیز شود، سایر مقامات ارشد دولتی نیز پیش‌بینی چنین اتفاقی را کرده بودند. کاهش یا قطع کمک‌های مالی بین‌المللی به ایران به واسطه تحریم‌های بین‌المللی محدودیت‌هایی را در تحمل هزینه‌های امور مهاجران ایجاد کرده بودند و با تحریم‌های مالی ناشی از خروج آمریکا از برجام، این محدودیت‌ها برای دولت ایران بیشتر هم شده‌اند. برادران افغانستانی با وجود همه سیاست‌های کنترل مهاجرتی همچنان بزرگ‌ترین دسته مهاجران در ایران را تشکیل می‌دهند و پیداست هرگونه بازنگری در سیاست‌های مهاجرتی نخست دامنگیر آنان خواهد شد. عباس عراقچی در برنامه تلویزیونی خود گفته:«موضوع اخراج یا بازگرداندن مهاجران و پناهندگان به هیچ‌وجه در دستور کار دولت ایران قرار ندارد» ولی با فشار تحریم‌ها در آینده ممکن است اوضاع تغییر کند.

هزینه مجموع آوارگان

اظهارات عراقچی با برخی واکنش‌های منفی در فضای مجازی مواجه شد و صبغت احمدی، سخنگوی وزارت امور خارجه افغانستان نیز در همین ارتباط گفت: «ما با جمهوری اسلامی ایران روابط نیک داریم. امیدواریم که با مهاجران به‌عنوان مهاجر برخورد شود؛ این مسئله ربطی به تحریم‌ها ندارد». معاون سیاسی وزیر امور خارجه در واکنش به همین سوءتعبیرها با اظهار تعجب از برخی اظهارنظرها و برداشت‌های غلط از سخنانش در فضای مجازی به ایرنا گفت: «‎بحث مهاجران و پناهندگان یک بحث بین‌المللی است و مدیریت و تامین هزینه‌های مربوط به آن نیز یک مسئولیت بین‌المللی به شمار می‌رود. دولت‌های اروپایی باید سهم خود را در پذیرایی از مهاجران ادا کنند، حال یا در قالب پرداخت هزینه‌ها یا با پذیرش بخشی از آنها در کشورهای خود. این یک مطالبه جدی جمهوری اسلامی است و وزارت امور خارجه سال‌ها‌ست که آن را از طریق کمیساریای عالی پناهندگان ملل متحد، مقامات اروپایی و دولت افغانستان پیگیری کرده و باز هم به‌طور جدی پیگیری خواهد کرد.» عراقچی با بیان اینکه از لحاظ انسانی نمی‌خواهیم چنین اتفاقی بیفتد، افزود: «اگر مجبور شویم چنین خواهیم کرد و تبعاتش بر عهده آمریکاست؛ همان کشوری که افغانستان را به بحران کشید.»

هشدار روحانی، سیل مهاجرتی

پیش از او حسن روحانی، رئیس‌جمهور در جلسه چهارشنبه هفته گذشته خطاب به اروپایی‌ها گفته بود: «شما نقش ما را در اینکه سیل مهاجران را نگذاشتیم از این منطقه به سمت اروپا حرکت کند، می‌دانید. پذیرای میلیون‌ها مهاجر بودیم و هستیم. شما می‌دانید که ما بزرگ‌ترین سنگر مبارزه با مواد‌مخدر بودیم و این ما بودیم که با 4هزار شهید از نیروهای عزیز و جان‌برکف‌مان در مرزهای شرقی نگذاشتیم این همه مواد‌مخدر عبور کند و به کشورهای شما برسد.»

او با بیان اینکه انجام این اقدامات، میلیاردها دلار مخارج دارد و با شرایطی که آمریکا به‌وجود آورده، قادر به پرداخت این مخارج نیستیم، گفت: «نمی‌شود برجامی باشد و هزینه‌اش را ما پرداخت کنیم. اگر برجام برای امنیت جهان، منطقه و برای صلح و توسعه منطقه است، همه باید بهایش را پرداخت کنند.»

اگر 24 ساعت چشم‌ببندم

وزیر کشور هم تیرماه سال گذشته 2ماه پس از خروج آمریکا از برجام با اشاره به آمار نزدیک به 3میلیونی مهاجران در ایران، گفته بود: «نگاه ما به موضوع پناهجویان و همچنین مبارزه با مواد‌مخدر یک نگاه انسانی است و کافی است 24ساعت من به‌عنوان وزیر کشور چشمم را به‌روی این دو موضوع ببندم، آن وقت اروپا با یک میلیون پناهنده و 2هزار تن مواد‌مخدر مواجه خواهد شد.» رحمانی فضلی شهریورماه سال95 با اشاره به برخی پیمایش‌های آماری انجام‌شده یادآور شده بود: «ما در نظرسنجی‌هایی که از افغانستانی‌های مقیم ایران داشتیم، بیشتر از ۶۰ درصد آنها تمایل دارند اگر شرایطی ایجاد شود، از طریق مرزهای غربی ایران به اروپا بروند. به‌خود اروپایی‌ها یادآور شدیم که بیش از یک میلیون و 600هزار نفر از افغان‌ها در ایران آمادگی مهاجرت به اروپا را دارند که اگر این اتفاق رخ دهد، موج‌ عظیمی خواهد بود و برای اروپا مشکلاتی ایجاد می‌کند. البته این منوط بر این است که سازمان ملل زمینه اسکان مناسب، خدمات مناسب و امکانات مناسب برای آنها را در ایران فراهم کند.»

دخل کفاف خرج را نمی‌دهد

عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر کشور در برنامه تلویزیونی هفته گذشته خود با اشاره به اینکه در 40سال گذشته میزبان آوارگان از کشورهای همسایه بوده‌ایم، گفته بود: «هم‌اکنون بیش از 3میلیون افغانستانی در ایران هستند که 2میلیون فرصت شغلی را اشغال کرده‌اند و سالانه 3 تا 5میلیارد یورو از ایران خارج می‌کنند.» ایران براساس اعداد و ارقام منتشر‌شده از سوی نهادهای بین‌المللی سالانه حدود ۲۰۰ میلیون دلار کمک مالی برای تامین نیازهای اساسی پناهجویان افغان از طریق آژانس پناهجویان سازمان ملل، اتحادیه اروپا و سازمان‌های خیریه بین‌المللی دریافت کرده است. این مبالغ فاصله زیادی با رقم اعلام‌شده از سوی عراقچی دارند. براساس اعلام نهادهای داخلی کشور «کمک‌های مالی دریافتی کشور تنها جوابگوی ۳درصد هزینه‌های پذیرایی از مهاجران افغان بوده است.» به گفته عراقچی، «468هزار دانش‌آموز افغان رایگان در مدارس ایران تحصیل می‌کنند، درحالی‌که هر کدام‌شان سالانه 600یورو هزینه دارند.» از طرفی «23هزار دانشجوی افغان در دانشگاه‌های ایران مشغول به تحصیل هستند درحالی‌که سالانه 15هزار یورو برای هر کدام از آنان هزینه می‌شود.» او با بیان اینکه آوارگان در مجموع 8میلیارد دلار برای کشورمان هزینه دارند، گفت: «اگر تحریم‌ها اثر کند و فروش نفتمان به صفر برسد، جمهوری اسلامی ایران مجبور است سیاست ویژه‌ای را برای اقتصاد خود درنظر بگیرد.»

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه همشهری ، تاریخ انتشار 21اردیبهشت 98، کد خبر: 55426، www.newspaper.hamshahri.org