شعارسال:  اداره کنندگان ایران امروز باوردارند نبرد با آمریکا از جمله مسئولیت‌ها و وظایف ایران است و ایران اگر از میدان این نبرد پا بیرون بگذارد روزگارش بدتر از چیزی خواهد بود که الان هست. این راهبرد و این دیدگاه پیامد‌های گسترد‌های بر کسب و کار. معیشت و روش زندگی ایرانیان داشته و دارد. یکی از این پیامد‌ها میل شدید به مهاجرت از ایران با روش‌های گوناگون از جمله پناه جویی است.

بهرام صلواتی جامعه شناس و دبیر شبکه مهاجرت ایران چندی پیش دریک همایش خبر‌های تازه‌ای از جریان مهاجرت و پناهجویی ایرانیان داده است که درنامه اتاق بازرگانی درج شده است. این دیدگاه را در ادامه می‌خوانید:

برای پرداختن به موضوع مهاجرت ابتدا لازم است از فضای بین‌المللی بحث را آغاز کنیم. آمار‌های سال ۲۰۱۹ نشان می‌دهد که ۲۷۰ میلیون نفر مهاجر هم اکنون در جهان وجود دارد که این امر بیانگر آن است که برای اولین بار نرخ رشد مهاجران از رشد تولید بشر در کره زمین فزونی گرفته است؛ بنابراین ابتدا از نخبگان و دانشجویان شروع می‌کنیم و بعد به قسمت‌های مهمتر و کمتر دیده شده خواهیم پرداخت. این موضوع کمتر در مطبوعات و حتی پنل‌های تخصصی در داخل کشور مورد توجه قرار گرفته است. تا سال ۲۰۱۶ میزان ۲۱۸ میلیون مهاجر در دنیا داشتیم که ۲ درصد آن‌ها یعنی تقریباً ۴.۸ میلیون نفر دانشجوی جابه جا شده بودند. تعریف این افراد با مهاجر متفاوت است؛ زیرا آن‌ها به خاطر تحصیل از محل خود جابه جا شده‌اند. در این میان آمریکا و انگلستان مهمترین جذب کننده‌های اولیه هستند و اخیراً نیز کشور‌هایی نظیر چین و روسیه رقابت تنگاتنگی را با آمریکا بر سر جذب دانشجوی بین‌المللی آغاز کرده‌اند. نکته اصلی این است که چه کشور‌هایی جذب کننده و چه کشور‌هایی فرستنده دانشجو هستند. باز مشاهده می‌کنیم کشور‌هایی نظیر چین، آمریکا، کره‌جنوبی و هند در راس کشور‌های فرستنده دانشجو قرار دارند.

تحریم‌ها و وضعیت دانشجویان ایرانی

حالا در این میان باید ببینیم جنگ تحریم‌ها چه مخاطراتی را برای مهاجرت‌های بین‌المللی ایرانیان در بر دارد؟ ایران از افغانستان، لبنان، سوریه و عراق در حدود ۱۸ تا ۲۰ هزار دانشجو جذب می‌کند، اما در مقابل رتبه دانشجو فرصتی ایران همواره افزایش پیدا کرده است. در بازه زمانی بین ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۱ میزان دانشجو فرصتی ایران کاهش یافته و رتبه ۲۶ رسیده است، اما در سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۲ این میزان از ۱۷ هزار نفر به پنجاه هزار نفر رسید که رتبه ما را در فهرست کشور‌های دانشجو فرصت دنیا به ۱۱ رساند. اکنون نیز به رقمی بالغ بر ۵۳ هزار دانشجو و رتبه ۲۰ رسیده‌ایم که برای ایران خطرناک است. در همین راستا شاهدیم، کشور‌هایی که در ۱۸ تا ۲۰ سال گذشته از ایران دانشجو گرفته‌اند، همواره در حال افزایش هستند. آمریکا بیشترین میزان دانشجو از ایران را می‌پذیرفت که در طول سال‌های اخیر کشور‌هایی نظیر کانادا، مالزی، ترکیه و حتی گرجستان نیز به این فهرست اضافه شده‌اند. در مورد آمار و وضعیت کل مهاجران در دنیا ما با سه بخش روبرو هستیم. آن‌هایی که علاقه به مهاجرت دارند (DREAMERS)، یعنی کسانی که به هر دلیلی فکر می‌کنند و دوست دارند مهاجرت کنند. یک سری برنامه‌ریزی کننده (PLANERS) داریم، یعنی کسانی که می‌خواهند برای مهاجرت برنامه‌ریزی کنند و یکسری نیز مهاجران (MOVERS) هستند که برنامه آن‌ها برای سفر آماده شده است. بین این‌ها در کل دنیا اختلاف شدیدی وجود دارد. مثلا در دنیا بالای ۷۰۰ میلیون نفر DREAMERS مهاجرتی داریم. این موضوع در ایران دارای اشتباه محاسباتی است، زیرا وقتی در مجالس و محافل مختلف برخی افراد می‌گویند قصد مهاجرت دارند، ما آن‌ها را در لیست آمار‌های مهاجرتی قرار می‌دهیم؛ در صورتی که این میزان تا تبدیل شدن به مهاجر رسمی با ریزش شدیدی روبرو می‌شود. این موضوع همچنین در دوران تحریم‌ها نیز به شکلی اساسی بالا و پائین و جابه جا می‌شود. به طور مثال امروز در آمریکا نیز میل به مهاجرت نزدیک به ۱۵ تا ۱۶ درصد است. بین میل سنجی و اقدام و برنامه فرق وجود دارد. طبق نظرسنجی‌هایی که از بین دانشجویان به عمل آورده‌ایم، قبل از سال ۱۳۹۷ میل به مهاجرت ۶۰ درصد بوده است. به طور کلی تحولات اقتصادی جدید روی میل به مهاجرت تاثیر گذار بوده و تحریم به عنوان یکی از عوامل ناامنی فکری از عناصر مهم آن محسوب می‌شود. در این راستا از دانشجویان سه سوال اصلی را طرح کردیم. شما تصمیم به مهاجرت گرفته‌اید؟ در حال سبک سنگین کردن هستید و یا اینکه می‌خواهید بمانید؟ آمار‌ها نشان داد افرادی که تصمیم به مهاجرت گرفته اند ۴۲ درصد هستند و به فاصله نزدیک ۳۸ درصد نیز پاسخ دادند هنوز تصمیم قطعی نگرفته‌ایم. ۲۰ درصد اعلام کردند در هر شرایطی می‌مانیم. کسانی که به طور قطعی گفته‌اند می‌مانند، میل به تلاش برای اصلاح و پیشرفت و بحث خانواده را به عنوان دلیل اصلی خود اعلام کرده اند و یا بحث خانواده است. همچنین طبق آمار‌ها شاهدیم که ۷۵ درصد افراد گفته‌اند تحولات اقتصادی بر تصمیم مهاجرتی ما تاثیر داشته است. نکته قابل توجه این است که انگیزه اصلی آن‌ها از مهاجرت ابتدا موضوع اقتصادی و سپس عملی پژوهشی عنوان شده، اما وقتی از کانال مهاجرتی سوال می‌شود، خاطرنشان می‌کنند قصد دارند از طریق تحصیلی اقدام به مهاجرت کنند. در میان این افراد ۴۵ درصد می‌گویند نمی‌دانند قصد بازگشت دارند یا خیر و ۳۸ درصد نیز تصریح می‌کنند قصد بازگشت به کشور را نخواهند داشت.

پناه جو فرصت و رتبه ایران

در مورد پناهجویان ایرانی در خارج کمتر صحبت می‌شود. در ۵ سال گذشته ایران جزو ده کشور برتر پناهجو فرصت دنیا بوده است. حال این پناه جویان اقتصادی و یا سیاسی هستند آن بحث دیگری است. در سال ۲۰۱۴ تعداد ۲۰ هزار نفر را فرستاده‌ایم و در ۲۰۱۵ چهل هزار نفر و در اوج مهاجرت‌های پناهجویی ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ رکورد پنجاه وشش هزار نفر را زده ایم. نکته قابل تامل این است که سوریه، افغانستان و عراق درگیر جنگ هستند، ولی ایران دچار جنگ نیست. در این شرایط وقتی کانال اقتصادی بر روی مهاجران ایرانی بسته می‌شود، آن‌ها به سمت کانال سیاسی می‌روند. از این رو ایران موضوعی بسیار عجیب در بحث مهاجران است، زیرا از افغانستان پناهجو گرفته و به ترکیه پناهجو صادر می‌کند، موضوعی که سبب شده در طول بیست سال گذشته نزدیک به ۴۲۰ هزار پناهجوی تازه کل به دنیا فرستاده باشیم.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از سایت خبری تحلیلی ساعت24 ، تاریخ انتشار: 23 آبان 1398 ، کدخبر:  469563 ، www.saat24.news