شعار سال: وقتی سخن از پرورش شترمرغ به میان ‌آید، مناطق حاره‌ای و گرم و خشک جهان به ذهن متبادر می‌شود، اما متأسفانه یا خوشبختانه تغییرات آب و هوایی جهانی، اقلیم استان اردبیل را نیز دستخوش تغییر کرده و شرایط را برای پرورش این پرنده در استان به وجود آورده و این امر فرصتی مناسب برای پرورش سودآورترین پرنده جهان در این خطه است؛ فرصتی که در سایه نبود صنایع تکمیلی و تبدیلی وابسته به این صنعت از جمله نبود کشتارگاه و کارخانه‌های فرآوری در استان، آن‌چنان که انتظار می‌رفت، رشد مطلوبی نکرد.

در دهه ۸۰ با ایجاد یک واحد پرورش شترمرغ با ظرفیت ۲۵ قطعه مولد، نخستین گام‌ها برای ورود این پرنده و پرورش آن در استان اردبیل شروع شد تا این صنعت نیز سهمی در رشد اقتصادی استان داشته باشد. به تدریج واحد‌های دیگری نیز در برخی شهرستان‌ها ایجاد شد، اما به دلیل عدم مدیریت و بازاریابی مناسب و پایین بودن فرهنگ مصرف گوشت و تخم این پرنده در کنار نبود کارخانه‌های فرآوری آلایش و پوست و روده، معدود واحد‌های راه‌اندازی شده نیز به تدریج غیر فعال شدند.

تلاش بر احیای صنعت پرورش شترمرغ در استان اردبیل

نوبخت اژدری، معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل با اشاره به این مطلب که واحد صنعتی دارای پروانه بهره‌برداری پرورش شترمرغ اکنون در استان فعال نیست، به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: برخی موانع و مشکلات موجود در پرورش این پرنده این واحد‌ها را به تعطیلی کشانده است.

اژدری افزود: استان اردبیل با داشتن سه میلیون و ۹۰۰ هزار رأس واحد دامی، جزو ۱۰ استان برتر کشور در زمینه دامپروری بوده و با داشتن ۴۸۲ واحد مرغداری و سایر ماکیان دارای پروانه بهره‌برداری با ظرفیت ۹ میلیون و ۶۵۰ هزار قطعه در هر دوره پرورش، یکی از استان‌های پیشرو در صنعت دام و طیور است.

معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی اردبیل تصریح کرد: پنج واحد پرورش شتر مرغ دارای پروانه بهره‌برداری شامل دو واحد پرواربندی شتر مرغ به ظرفیت ۳۰۰ قطعه و دو واحد مولد به ظرفیت ۶۷ قطعه و یک واحد پرورش شترمرغ مادر توأم به ظرفیت ۲۵ قطعه در استان فعال بودند که به دلیل موانع و مشکلات غیرفعال هستند.

اژدری سیاست و اولویت برنامه‌های کاری این سازمان را احیای واحد‌های راکد و توسعه این صنعت در استان عنوان کرد و اظهار داشت: در این راستا پیگیری‌های لازم برای راه‌اندازی مجدد و بهره مندی آن‌ها از تسهیلات بانکی صورت گرفته است که در این ارتباط دو واحد در شهرستان مشگین شهر در سال‌های گذشته جهت اخذ تسهیلات بانکی به مبلغ سه‌هزار و 89 میلیون ریال به بانک‌های عامل جهت راه‌اندازی واحد معرفی شده‌اند.

وی عدم توسعه و ساخت واحد‌های جدید پرورش، نبود صنایع تبدیلی وابسته به پرورش شترمرغ، عدم بازاریابی مناسب و فراهم نبودن زمینه صادرات، پایین‌بودن فرهنگ مصرف گوشت این پرنده و بالا بودن هزینه‌های تولید ثابت و جاری به دلیل متأثر بودن از نوسانات ارزی را از جمله موانع توسعه این صنعت اشتغال‌زا در استان ذکر کرد.

معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی اردبیل از تمایل برخی سرمایه‌گذاران برای فعالیت در این صنعت در سال گذشته خبر داد و گفت: برای یک واحد ۲۰۰ قطعه‌ای پروانه تأسیس و نیز موافقت اصولی ۶۰۰ قطعه‌ای توسط نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی صادر شده است.

نبود صنایع تبدیلی و ثروتی که دور ریخته می‌شود

یکی از پرورش‌دهندگان شتر مرغ که شاید بتوان گفت تنها پرورش‌دهنده این پرنده در استان اردبیل نیز است و با وجود تمام مشکلات و موانع همچنان در این عرصه فعال است، نبود صنایع تبدیلی و فرآوری شتر مرغ را بزرگ‌ترین مشکل فعالان این عرصه عنوان کرد.

جباری با اشاره به این‌که کشتارگاه مناسبی در سطح استان برای ذبح شتر مرغ وجود ندارد، بیان داشت: اگر کشتارگاهی در استان ایجاد شود، پرورش‌دهندگان و علاقه‌مندان این صنعت نیز زیاد می‌شوند و موجب رونق تولید و افزایش اشتغال‌زایی به‌ویژه در مناطق روستایی خواهند شد.

وی نبود کارگاه‌های فرآوری پوست و چرم را از دیگر مشکلات فعالان این عرصه برشمرد و تصریح کرد: نه تنها در استان که در سایر استان‌ها نیز این مشکل وجود دارد و کشتار این پرنده به صورت سنتی انجام و پوست باارزش و سایر آلایش آن دور ریخته می‌شود.

این فعال صنعت پرورش شترمرغ با بیان این‌که بیش‌ترین سود پرورش شتر مرغ در چرم و پوست آن است، اظهار داشت: پرورش هر قطعه شتر مرغ حدود دو میلیون و ۷۰۰ هزار تومان هزینه دارد که با توجه به بالا بودن قیمت نهاده‌های تولید و نگهداری، آن‌چنان سودی از فروش گوشت نصیب تولید‌کننده نمی‌شود، ولی در صورت وجود صنایع تبدیلی، سودآوری و ارزآوری قابل توجهی برای تولید‌کننده و نیز کشور خواهد داشت.

جباری که فعالیت خود را با ۵۰ قطعه و سرمایه اولیه ۱۵۰ میلیون تومان شروع و برای چهار نفر نیز به‌طور مستقیم اشتغال ایجاد کرده است، حمایت‌های مسئولان از فعالان این عرصه را ناکافی عنوان کرد و اظهار داشت: مسئولان با تبلیغ و اطلاع‌رسانی زمینه مصرف گوشت شترمرغ را فراهم کنند.

وی افزود: اعضای اتاق استان نیز می‌توانند رایزنی‌هایی را با تجار کشور‌هایی که روابط اقتصادی با آن‌ها وجود دارد، انجام دهند و نسبت به صادرات گوشت و سایر فرآورده‌های شتر مرغ اقدام کنند که متأسفانه تاکنون اقدامی نشده است.

این کارآفرین استان اردبیل ابراز داشت: معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در این صنعت به سرمایه‌گذاران، تسهیل حمایت‌های بانکی و دولتی و کاهش بوروکراسی اداری در جهت احداث صنایع تبدیلی و فرآوری در رونق این صنعت بسیار موثر خواهد بود.

توجیه اقتصادی بالای شترمرغ، از سر تا پا سودآور

پرورش شترمرغ مزایای بسیاری دارد که از آن جمله می‌توان به رشد سریع، عمر مفید، متابولیسم بالا، سازگاری با شرایط آب و هوایی و هزینه کم از نظر مکان و غذا اشاره کرد.

جابر صالحی، کارشناس مسئول سایر ماکیان معاونت بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی استان اردبیل، اظهار داشت: پرورش شترمرغ سودآوری فوق‌العاده بالایی دارد، در صورتی که صنایع وابسته به پرورش این پرنده عظیم‌الجثه از قبیل کشتارگاه صنعتی، کارخانه‌های دبّاغی پوست یا سالامبور کردن و فرآوری روده و دیگر آلایش این پرنده در منطقه وجود داشته باشد.

صالحی با بیان این‌که سوددهی این پرنده از سال دوم به بعد است، گفت: در استان اردبیل متأسفانه امکانات و زیرساخت‌های پرورش این پرنده باارزش و سودمند فراهم نیست و همین امر رغبت و تمایل سرمایه‌گذاران برای ورود به این عرصه را کم‌رنگ کرده است.

نبود صنایع تبدیلی، پایین‌بودن فرهنگ مصرف به دلیل عدم سازگاری ذائقه‌ها با مصرف گوشت، نبود بازار فروش و مشتری داخلی و خارجی و موانع و مشکلات بانکی برای دریافت تسهیلات، پرورش این پرنده در استان را با مشکل مواجه کرده است.

وی افزود: هر شترمرغ مولد با توجه به شرایط آب و هوایی و شرایط تغذیه و نگهداری سالانه در حدود ۱۲۰ تخم می‌گذارد که به‌طور متوسط ۲۰ عدد از آن نطفه‌دار بوده و تبدیل به جوجه می‌شود.

کارشناس مسئول معاونت بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی با اشاره به مقاوم‌بودن این پرنده نسبت به بیماری‌ها و شرایط سخت آب و هوایی تصریح کرد: پرورش این پرنده برخلاف سایر ماکیان نیازی به تأسیسات مجهز و پیشرفته ندارد و با سرمایه اندک می‌توان به پرورش آن اقدام کرد و به سود بالایی دست یافت.

صالحی اظهار داشت: از هر شترمرغ با توجه به نوع تغذیه و جثه و شرایط کشتار حدود ۸۰ کیلوگرم گوشت، یک متر و ۵۰ سانتی‌متر پوست خام، ۳۰ عدد شاه پر، حدود دو کیلوگرم پر معمولی، چهار تا شش کیلوگرم چربی و حدود ۴۰ تا ۱۰۰ عدد تخم در یک دوره پرورش که ۱۰ماه طول می‌کشد، به دست می‌آید.

وی اضافه داشت: متأسفانه به دلیل عدم فرآوری همه این محصولات بدون کم‌ترین ایجاد ارزش افزوده‌ای دور ریخته می‌شوند و سودی برای پرورش‌دهنده حاصل نمی‌شود.

کارشناس مسئول معاونت بهبود تولیدات جهاد کشاورزی استان اردبیل گفت: این پرنده بزرگ هیچ دور‌ریزی ندارد و از پر، تخم، پوست، چربی و روغن آن در صنایع مختلف از جمله پوشاک، آرایشی و بهداشتی و دارویی استفاده‌های فراوانی می‌شود. در شرایط کنونی که کشور به واسطه تحریم‌ها و برخی ناکارآمدی‌های مدیریتی در حوزه‌های اقتصادی با رکود تورمی دست و پنجه نرم می‌کند و تحریم‌های نفتی درآمدهای ارزی کشور را به‌شدت کاهش داده است، توجه به بخش‌های تولیدی و صنایع تبدیلی و افزایش ارزش‌افزوده این تولیدات و نیز صادرات فرآورده‌های حاصل از آن، ارز قابل توجهی نصیب کشور می‌کند که گامی مهم برای رهایی از اقتصاد وابسته به نفت نیز خواهد بود.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه ، تاریخ انتشار ------، کد خبر: 69119، www.sabzineh.org