شعار سال: روزنامه آرمان در گزارشی نوشت: طی چند سال اخیر شاهد افزایش مال‌سازی در کلان‌شهرها و به خصوص تهران بودیم اتفاقی که خود پیامدهای بسیاری را به‌دنبال داشت، اما برخی از افراد تنها به خاطر کسب درآمدهای میلیاردی با نادیده گرفتن قانون و یا دور زدن آن اقدام به مال‌سازی کردند. اتفاقی که در بیشتر مواقع آثار منفی آن متوجه مردم جامعه شد.

برخی از کارشناسان بر این باور هستند که مال سازی پدیده شهرنشینی و افزایش روحیه مصرف‌گرایی در میان مردم می‌باشد اما باید یادآور شد که مال‌گرایی خود می‌تواند عاملی برای افزایش تفکر مصرف‌گرایی و تجمل‌گرایی باشد چرا که امروزه بسیاری از مال‌های موجود در کلان‌شهرها جولانگاه برندهای مطرح خارجی می‌باشد به‌گونه‌ای که این مغازه‌ها مطابق با مد روز دنیا نیز پیش می‌رود بدین معنا که هرچه در کالکشن فشن تابستانه ۲۰۱۹ برندهای مطرح دنیا وجود دارد به یقین آن را نیز می‌توان در مغازه‌های مراکز خرید داخل کشور نیز به راحتی پیدا کرد که البته این مهم در شرایطی رخ می‌دهد که هم کشور در تحریم قرار دارد و همین‌که نوسانات نرخ ارز بسیار زیاد می‌باشد به‌گونه‌ای که برای خرید یک تی‌شرت باید مبلغ بسیار بالایی را پرداخت کرد که این خود می‌تواند نشان از تجمل گرایی و همچنین چشم و هم چشمی در میان برخی از مردم را داشته باشد.

از سوی دیگر باید خاطرنشان کرد که احداث مال‌ها در کلانشهرها خود باعث ایجاد بی‌نظمی در شهر شد، به‌گونه‌ای که طبق بررسی‌های به‌عمل‌آمده وجود برخی از مراکز خرید خود باعث افزایش حجم ترافیک شده است که این خود در زمره مهمترین معایب مال‌سازی بدون برنامه‌ریزی قرار دارد. به عبارت ساده‌تر باید اذعان داشت که عدم جانمایی مناسب برای احداث برخی از مال‌ها خود می‌تواند عاملی برای افزایش واردات ترافیکی و همچنین مشکلات دیگر از این دست شود، چراکه برخی از مراجعه‌کنندگان به این مراکز خرید با وجود پارکینگ باز هم تمایل دارند تا خودروی خود را در خیابان و کوچه پس‌کوچه‌های اطراف مراکز خرید پارک کند، چرا که متأسفانه هزینه پارکینگ در برخی از مراکز خرید بسیار بالا و باور نکردنی می‌باشد.

از سوی دیگر باید خاطرنشان کرد که برخی از افراد بر این باور هستند که افزایش مال‌سازی خود می‌تواند عاملی برای توسعه شهرها باشد اما این در حالی است که باید اذعان داشت که این تصور به‌طور کامل اشتباه می‌باشد چراکه مال‌سازی بدون در نظر گرفتن مسائل اجتماعی و اقتصادی خود می‌تواند عاملی برای عدم پیشرفت و توسعه شهرها نیز باشد به‌عنوان مثال احداث مال سازی در برخی از نقاط باعث پیشرفت و توسعه آن منطقه شده است، اما این در حالی است که باید متذکر شد که مال‌سازی شاید در ظاهر برکاتی را برای آن منطقه به همراه داشته باشد اما در بیشتر مواقع خود باعث افزایش نارضایتی مردم آن منطقه نیز شده است چرا که زندگی عادی را برای اهالی آن منطقه سخت و دشوار می‌کند.

چرا مال‌سازی تنها در برخی از نقاط شهر؟

آنچه مسلم است طی سال‌های اخیر شاهد این مهم بودیم که مال سازی تنها در برخی از مناطق شهرها رخ داده که این خود جای بسی تأمل دارد چراکه سرمایه‌گذاری در برخی از نقاط شهری با توجه به پیوست‌های فرهنگی و اجتماعی آن مناطق به یقین کار دقیقی به‌نظر نمی‌رسد، اما این در حالی است که سرمایه‌گذاری می‌تواند در برخی از نقاط شهر با سوددهی بیشتر و بدون نگرانی از انجام سرمایه‌گذاری صورت بگیرد که این خود جای بسی تأمل دارد به‌عنوان مثال امروزه بسیاری از مراکز خرید لوکس در خیابان‌های شمال شهر واقع شده است چراکه اهالی مناطق توانایی خرید از این مراکز خرید را دارند اما این در حالی است که اگر این ماشین‌ها در خیابان‌های جنوب شهر احداث می‌شد به یقین دیگر نمی‌توان انتظار داشت که برندهای مطرح دنیا در این مراکز خرید نیز حضور داشته باشد بنابراین اهداف مال سازی به زیر سوال می‌رفت.

به هم ریختن قواره شهرسازی با مال‌سازی

باید در نظر داشت که مال سازی پدیده‌ای است که برای انجام آن باید بسیاری از ریز فاکتورها را نیز مد نظر قرار داد، چراکه عدم توجه به این مسائل خود می‌تواند مشکلات عدیده‌ای را به‌دنبال داشته باشد به‌گونه‌ای که شاید در سایه وجود مشکلات دیگر اهداف مال‌سازی نیز تحت الشعاع قرار بگیرد که این خود می‌تواند جای بسی تأمل داشته باشد به‌عنوان مثال برخی از افراد بر این باور هستند که با احداث مراکز خرید چند منظوره در خیابان‌های جنوب شهر تهران می‌توان تا حدودی بار ترافیکی را کم کرد و همچنین با احداث این مراکز مکانی مناسب برای تفریح و یا خرید افراد این مناطق را نیز فراهم کرد اما این در حالی است که احداث مراکز خرید در برخی از خیابان‌های جنوب شهر نه تنها کارایی لازم را ندارد بلکه خود می‌تواند باعث ازدیاد مشکلات این مناطق نیز شود.

ریشه شکل‌گیری مگامال

حسین ایمانی‌جاجرمی جامعه‌شناس شهری درباره شیوه ساخت مال‌ها در سال‌های اخیر در پایتخت می‌گوید: در سال‌های اخیر نیاز مدیریت شهری به کسب درآمد برای تأمین مخارج دیوان سالاری گسترده شهرداری و هزینه‌های پروژه‌های عظیم مانند پل‌های طبقاتی و تونل‌های شهری که تنها به نفع صاحبان خودرو و نه عموم مردم است، موجب پی جویی سیاست نانوشته درآمدزایی به هر قیمت و سلطه ارزش‌های «کاسب کارانه» بر شهر شده است.

وی ادامه می‌دهد: در پرتو این سیاست، سهل‌گیری در تغییر کاربری‌های عمومی نظیر فضاهای سبز به فضاهای تجاری، شراکت در پروژه‌های انتفاعی و صدور بی‌رویه پروانه‌های ساخت اتفاق افتاده است که یکی از پیامدهای آن در عرصه فضای شهر، رشد فزاینده و انفجاری انواع مراکز خرید غول‌آسا یا «مگا مال» ها در شهر تهران و برخی از شهرهای بزرگ کشور بوده است.

این جامعه‌شناس شهری به ریشه شکل‌گیری مگامال اشاره می‌کند و می‌گوید: مگامال‌ها ریشه در فرهنگ و نظام شهرسازی و شهرنشینی آمریکا دارند و به‌عنوان یکی از نمادهای فرهنگ مصرفی آمریکایی در سراسر جهان شناخته می‌شوند.

جاجرمی معتقد است مال‌ها تفاوت‌های بنیادی با بازارهای شهر اسلامی دارند. بازارها در شهرهای اسلامی پیشینه طولانی در فرهنگ و تمدن خاورمیانه و شمال آفریقا دارند. آنها ملهم از آموزه‌های دینی اسلامی با معماری ممتاز و ویژه خود قابل تقلیل به واحدهای اقتصادی نیستند. آنها نظامی چند بعدی و چند سطحی‌اند که ترکیبی جالب و بدیع را از عناصر اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و دینی ارائه می‌دهند. از دیدگاه او همجواری مساجد، محله‌ها، مدرسه و بازار پدیده‌ای خاص و منحصر به فرهنگ و تمدن اسلامی است.

به گفته جاجرمی آموزه‌های اخلاقی برخاسته از دین اسلام در فضای خرید بازار اسلامی بر اقتصاد حاکم است و هدف از فعالیت اقتصادی کسب رضایت خداوند و روزی حلال است اما مگامال‌ها نمایش دنیاگرایی و تجمل پرستی عاری از هرگونه معنویت هستند.

پاساژگردی محصول نهایی مال‌سازی

پر واضح است که یکی از مهمترین مساله افزایش بی‌رویه مال‌سازی در سطح شهرها را می‌توان پاساژگردی عنوان کرد چرا که امروزه به‌واسطه وجود مراکز خرید بیش از اندازه در برخی از شهرها شاهد رواج پدیده پاساژگردی در میان افراد جامعه هستیم که این خود می‌تواند تبعات منفی بسیاری را مانند افزایش روحیه مصرف‌گرایی تجمل گرایی و یا مواردی از این دست به‌دنبال داشته باشد.

عدم توجه به معیارهای اسلامی- ایرانی

بدیهی است که یکی دیگر از موارد افزایش بی‌رویه مال سازی در کلانشهرها را می‌توان عدم توجه دقیق به معیارهای اصیل ایرانی و اسلامی عنوان کرد چرا که امروزه مگامال‌های موجود در کلانشهرها نه تنها تداعی‌گر معیارهای اصیل ایرانی و اسلامی است بلکه خود می‌تواند نشانگر فرهنگ وارداتی نیز باشد که جای تأمل دارد چرا که در شرایطی که به راحتی مراکزی برای ترویج فرهنگ غربی وجود دارد چگونه می‌توان انتظار داشت که مردم پایبند معیارها و فرهنگ اصیل ایرانی باشند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری تحلیلی اسکان، تاریخ 2 تیر 98، کد مطلب: 20742:www.eskannews.com