دغدغه وزیر، درباره تامین کالاهای اساسی مردم تحسین برانگیز است اما آیا افزایش بازده منابع آب به معنای صرفه‌جویی در مصرف آب کشور است؟

وحید اردکانیان عضو شورای مرکزی خانه کشاورز ایران در اینباره به اقتصاد۲۴ گفت: این موضوع باید کمی دقیق‌تر شود و دو موضوع را از هم جدا کنیم؛ اول اینکه به ازای هر متر مکعب آب چه میزان محصول خشک تولید می‌شود و دوم اینکه ما به طور کلی چه میزان آب از منابع زیرزمینی برداشت می‌کنیم و این دو مسئله از یکدیگر متمایز هستند.

وی افزود: اتفاقی که از زمان ریاست جمهوری آقای هاشمی رفسنجانی افتاد این است که سیستم‌های آبیاری تحت فشار شروع شدند و در این مدت توسعه پیدا کردند و در سطوحی از مزارع کشاورزان کار می‌کنند اما آخرین آمارهایی که وجود دارد نشان می‌دهد که علیرغم این قضیه صرفه جویی ما در مصرف آب بیش‌تر نشده است چرا که با وارد کردن سیستم های نوین آبیاری اصلا قرار نبوده است مصرف آب ما کمتر شود.

این عضو شورای مرکزی خانه کشاورز تصریح کرد: وضعیت آب های زیرزمینی اصلا به افزایش بازده استفاده از آب ربطی ندارد. وقتی یک متر مکعب آب را خارج کردیم دیگر فرقی ندارد که ۷۰۰ گرم ماده خشک تولید کنیم یا یک کیلو و ۵۰۰ گرم چرا که آن حجم از آب از منابع ما خارج شده است.

اردکانیان با بیان اینکه افزایش بازدهی استفاده از آب و میزان برداشت از آب‌های زیرزمینی به هم وابستگی ندارند بیان کرد: ما با آوردن سیستم های بارانی قطره ای تحت فشار و زیرسطحی در حقیقت بازده تولید را در مزرعه اضافه می‌کنیم ولی این مسئله هیچ ارتباطی با میزان برداشتمان از منابع آبی ندارد.

این کارشناس بخش کشاورزی تاکید کرد: اینکه می گویند آبیاری تحت فشار باعث نشده است برداشت آب کم شود از اساس فرض اشتباهی است و طرح مسئله به این نحو درست نیست چون از اول قرار بر کاهش مصرف آب نبوده است.

اردکانیان ادامه داد: اگر بنا بود میزان مصرف آب با ورود فناوری های آبیاری نوین کاهش یابد باید می‌گفتیم بازده استفاده از آب افزایش پیدا کرده است و کشاورز باید به ازای این افزایش بازده، میزان برداشت آب را از سفره های زیر زمینی کم کند، اما چنین مسئله‌ای اتفاق نیفتاد چرا که هدف اصلی افزایش تولید محصولات کشاورزی و غذا در کشور بود.

عضو شورای مرکزی خانه کشاورز ایران در ادامه اظهار کرد: از طرفی خرید و نگهداری سیستم‌های نوین آبیاری، برای کشاورز هزینه‌بر بود و کشاورز پس از خرید آن‌ها باید بیشتر تولید می‌کرد و یا هزینه نگهداری این سیستم‌ها پرداخته می‌شد و در این میان با توجه به هدف تولید بیشتر محصولات کشاورزی تنها راهکار باقی‌مانده عدم کاهش استفاده از منابع آبی زیرسطحی بود.

این کارشناس کشاورزی با بیان اینکه در سال های گذشته محدودیت استفاده از منابع آب برای کشاورزان وجود نداشت بیان کرد: در پروانه‌هایی که برای استفاده از چاه‌ها صادر می‌شود کشاورزان نمی‌توانند بیش از چهار هزار و ۲۰۰ متر مکعب آب برداشت کنند که این میزان به معنای استفاده از منابع آبی زیرزمینی در کمتر از ۶ ماه از سال است.

وی با اشاره به اینکه میزان برداشت از آب های زیرسطحی نسبت به گذشته کم‌تر شده است گفت که در آینده شرایط بهتری را خواهیم داشت به شرط آنکه نظارت بر برداشت‌ها و کنترل استفاده از منابع آبی زیرزمینی صورت گیرد.

اردکانیان در ادامه صحبت‌های خود اظهار کرد: تکلیف درباره حفظ منابع آب روشن است چون استانداردهای جهانی و منطقه‌ای وجود دارد که به ما می‌گوید که از مجموع آب چاه‌ها چه مقدار مجاز به استفاده هستیم.

عضو خانه کشاورز ایران افزود: براساس این استانداردها مناطقی که از آب‌های سطحی یعنی رودخانه‌ها و بارش‌ها استفاده می‌کنند مجاز به استفاده از ۴۰ درصد از منابع آبی زیرزمینی هستند و این عدد برای مناطقی که از آب‌های سطحی برخوردار نیستند به ۷۵ درصد افزایش می‌یابد و باقی این مقدار حق سفره‌های زیرزمینی و طبیعت است.

اردکانیان با اشاره به اینکه در ایران میزان مصرف آب های زیرزمینی بیش از استانداردهای جهانی و منطقه‌ای است خبر داد: در مناطقی که از آب‌های سطحی برخوردار هستند استفاده از آب‌های زیرزمینی بیش از ۹۰ درصد است و در مناطقی که از آب‌های سطحی برخوردار نیستند استفاده از آب‌های زیرزمینی بیش از این مقدار است، برای مثال در خراسان آمار استفاده از منابع زیرزمینی ۱۳۰ درصد است و در کرمان نیز بالای ۱۱۶ درصد و از ورودی و کل موجودی سفره‌های زیرزمینی بیشتر است و اگر بخواهیم به کشاورزی پایدار برسیم باید این میزان زیاد از مصرف سفره ‌های زیرزمینی را به اندازه منطقی خود برسانیم.

این کارشناس کشاورزی همچنین درباره مهار آب‌های روی سطح زمین گفت: برای کنترل آب های رودخانه‌ها از سد و بند استفاده می‌کنیم اما سرمایه گذاری سنگین برای ساختن سد را بر اساس آمار انجام نمی‌دهیم.

وی افزود: اگر یک مرتبه در طول ۱۰ سال سیلابی آمد و رودخانه‌ای را پر کرد باعث نمی‌شود برای ساختن سد بر آن رودخانه سرمایه گذاری کنیم و ساختن سد تنها در شرایطی صرفه اقتصادی دارد که آمار متوالی از وجود آب کافی در یک رودخانه داشته باشیم.

عضو خانه کشاورز ایران با تاکید بر اینکه بیش از ظرفیت موجود رودخانه در کشور سد زده شده است تصریح کرد: با فشار نماینده‌های مجلس وزارت نیرو مجبور به احداث سدها بدون داشتن آمار دقیق و توجه به متغیرهای دیگر شد و این مسئله اتلاف منابع مالی کشور است.

اردکانیان همچنین اظهار کرد: یکی از مشکلات در جنوب، جنوب غربی و جنوب شرقی کشور مشکلات ریزگردهاست و یکی از عوامل بروز این مشکل، احداث بی حد و حصر سدها بوده است چرا که آبی رودخانه‌ها داشتند به خصوص در موقع آمدن سیلاب بیش از حد نیاز کشاورزان بوده است و آب اضافه رودخانه به داخل دشت رفته و پهن می‌شده است و باعث رشد گیاهانی می‌شده است که خاک را تثبیت می‌کردند اما با احداث بدون محاسبه سد جلو این روند طبیعی گرفته شد و گیاهان نیز از بین رفتند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از پایگاه خبری تحلیلی اقتصاد۲۴، تاریخ انتشار: 5 تیر 1398 ، کدخبر: 107515 ، www.eghtesaad24.ir