شعار سال: علی اصغر سیدآبادی، نامزد ایرانی جایزه «من می خوانم» ۲۰۱۹، معتقد است دولت باید تنها موانع ترویج کتابخوانی را رفع و فضا را آماده کند؛ همچنین نهادهای عمومی مانند شهرداری‌ها از این حرکت فرهنگی حمایت کنند، زیرا ترویج کتابخوانی باید مردمی بماند.

کتابخوانی همواره یک از دغدغه‌های فرهنگ دوستان در تمام نقاط جهان بوده و هست که با تهدید تهاجم امروزین رسانه‌ها و انواع سرگرمی‌های جدید مجازی روبروست. اهمیت مطالعه برکسی پوشیده نیست، یکی از مهم‌ترین فایده‌های مطالعه این است که در موضوع آموزش و شناخت فرهنگ‌ها و علوم مختلف، وسیله اصلی ارتباط میان آن‌ها به شمار می‌رود و موجب افزایش دامنه کلمات فرد و رشد شخصیتی او می‌شود.

همچنین مطالعه توانایی کسب مهارت آموزش خود محور را به فرد می‌بخشد. این مهارت یکی از ضرورت‌های حیات انسان به شمار می‌رود به گونه‌ای که بدون آن همراهی با پیشرفت‌های علمی میسر نخواهد بود. مطالعه وسیله‌ای است برای گسترش دامنه فهم و استعدادهای انسان. اهمیت مطالعه اهمیت بحثی با عنوان ترویج کتابخوانی را بی شک تحکیم می‌کند، امری که در جهان با تشویق از طریق جوایز جهانی و تدبیر و حمایت به جدیت دنبال می‌شود.

بنیاد شن ژن چین و دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) ، اخیراً جایزه‌ای برای مروجان برجسته کتابخوانی به نام I READ برای تشویق تعهد پایدار در قبال ترویج کتابخوانی ایجاد کرده اند؛ با این امید که ترویج کتابخوانی به همه مردم کره‎ زمین گسترش یابد. این جایزه مشوق افرادی است که حداقل سه سال با نوآوری، در زمینه خواندن و شیوه‌های مختلف آن، با کودکان و نوجوانان فعالیت کرده باشند و فعالیت‌شان تداوم داشته باشد. شورای کتاب کودک به‌عنوان شاخه‎ ملی دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) نامزد این جایزه را انتخاب و به این جایزه معرفی می‌کند.

معیارهای انتخاب نامزد برای این جایزه عبارت است: پایداری، اثرگذاری، الهام بخشی، کاوشگری و نوآوری در اجرای پروژه‌های کتابخوانی. پایبندی و احساس مسئولیت در ایجاد عشق به خواندن، توانمند کردن کودکان در امر خواندن در مناطق محروم و بی‌ثبات و تداوم آن. این کار می‌تواند فعالیت‌های مختلفی را دربر بگیرد؛ از قبیل ایجاد پروژه‌های کتابخوانی و اجرای فعالیت‌های پویا در این پروژه‌ها، ترویج مؤثر خواندن و راهبردهایی در این راستا و حمایت از حق کودکان برای خواندن.

نامزدهای این جایزه را در ایران شورای کتاب کودک-شاخه ملی دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) - تعیین و معرفی می‌کند و این شورا امسال علی اصغر سیدآبادی را به عنوان نامزد ایرانی دریافت جایزه I READ (من می‌خوانم) معرفی کرده است.

عضویت فعال و مؤثر در طرح کتابخوانی «لاک پشت‌پرنده»، نویسندگی و تدوین کتاب‌های آموزشی در زمینه ترویج کتاب‌خوانی، برگزاری جام باشگاه‌های کتاب خوانی کودک و نوجوان، تأسیس فراگیرترین شبکه‌‏ اجتماع‌محور و گفت‌وگومحور کتاب‌خوانان کودک و نوجوان و مروجان کتاب‌خوانی کودک و نوجوان در ایران‬ با بیش از ۱۵ هزار تسهیلگر داوطلب و بیش از ۲۰۰ هزار کودک و نوجوان در سراسر ایران و به ویژه مناطق محروم و روستاها، در پنج سال گذشته، طراحی و راه شبکه ای از گروه‌های مردمی ترویج کتابخوانی مانند شبکه روستاهای دوستدار کتاب، شبکه شهرهای دوستدار کتاب، ایده‌پردازی و طراحی رویدادهای ترویج کتاب‌خوانی غیردولتی مثل نذر کتاب از جمله فعالیت‌های سیدآبادی و دلایل شورای کتاب کودک برای انتخاب وی به عنوان نامزد من می‌خوانم است. این افتخار بهانه‌ای برای گفت وگوی ایرنا با نامزد ایرانی من می‌خوانم شد.

* به عقیده شما کار ترویج کتابخوانی در کشور چگونه پیش می‌رود و پیشنهاد و توصیه شما برای دیگران با توجه به اهمیت این مقوله چیست؟

سیدآبادی: حوزه ترویج کتابخوانی آنقدر گسترده و متنوع و دارای سبک و سیاق متفاوت است که عملکرد یک شخص یا گروه را نمی‌توان خیلی برجسته‌تر دانست. اما در چند سال اخیر ترویج کتابخوانی رشد بسیار خوبی داشته و ایده‌های تازه ای مطرح شده است. البته ترویج کتابخوانی مربوط به چند سال اخیر نیست، از سال‌ها قبل از سوی نیروهای مردمی و نهادهای غیردولتی این مساله مهم مطرح بوده است. اما در سال‌های اخیر به‌واسطه طراحی برنامه‌های مناسبی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به این مساله کمک و این مساله همه گیرتر و گسترده شده است. طبیعتاً اگر از سوی دولت فضای این کار ایجاد و موانع احتمالی برطرف شود، توفیق بیشتری حاصل می‌شود. پیشنهاد من این است که دولت موانع را رفع و فضا را آماده و نهادهای عمومی مثل شهرداری‌ها حمایت کنند چون این کار باید مردمی بماند. کار ترویج کتابخوانی نباید تبدیل به وظیفه اداری شود، بلکه باید به عنوان مسئولیت اخلاقی و اجتماعی شهروندان دنبال شده و نهادهای دیگر اقتصادی و حوزه‌های مختلف می‌توانند به عنوان مسئولیت اجتماعی به آن نگاه کنند.

* تاچه حد ایده‌های ترویج کتابخوانی ما می‌تواند به خارج از مرزها هم اشاعه داشته باشد؟

سیدآبادی: یکی از ویژگی‌های طرح‌های ترویجی کتابخوانی این است که متناسب با شرایط اجتماعی و جغرافیایی طراحی می‌شوند، بنابراین محلی، منطقه‌ای و ملی هستند.

بسیاری از ایده‌های ترویج طراحی شده در ایران در صورت وجود شرایط در کشورهای دیگر هم قابل مطرح شدن است؛ از جمله دو مورد طرح «با من بخوان» که مدل و الگویش قابلیت طرح و استفاده در کشورهای دیگر را دارد و دیگری جام باشگاه‌های کتابخوانی. ویژگی جام باشگاه‌های کتابخوانی این است که چون الگوی انعطاف پذیری دارد می‌تواند متناسب با شرایط جغرافیایی و منطقه‌ای بازطراحی شود و از این نظر الگوی خوبی است و در سمینارهای خارجی بسیار از آن استقبال شده است.

* برای رونق کتابخوانی در کشور باید چه کرد؟

سیدآبادی: برای رونق کتابخوانی در ایران باید تعریف گسترده‌ای از کتابخوانی داشته باشیم و آن را محدود به یک شیوه و صورت از کتابخوانی نکنیم و نگوییم کتابخوانی فقط کتاب کاغذی، دوماً سه نوع کتابخوانی را از هم تفکیک کنیم؛ یک کتاب برای درس و کتاب‌های کمک آموزشی و آموزشی، وقتی از کتابخوانی صحبت می‌کنیم منظورمان این نیست که خواندن کتاب‌های درسی افزایش یابد، این خوب است اما در جای خود. بعضی کتاب ها هم برای کار است؛ مثل دستورالمعل کاری که ضمن خوب بودن و مفید و مؤثر بودن باید آن را سر جای خودش بگذاریم.

اما وقتی صحبت از کتابخوانی می‌کنیم منظورمان خواندن کتاب‌های عمومی، ادبیات یا غیر داستان است، بنابراین اولین موضوع این است که بررسی کنیم چرا در ایران کمتر کتاب می‌خوانند؟ اولین نکته در این مساله اهمیت لذت است، یعنی کتابخوانی را به عنوان یک لذت متعالی و خوب به رسمیت بشناسیم، بعد از این مقدمات باید ببینیم چکار کنیم کتابخوانی رونق بگیرد با این تألیف و با این نگاه. پیمایش‌های انجام شده در کشور نشان می‌دهد به طور متوسط ۱۲.۴ (دوازده و چهار دهم دقیقه) در روز سرانه کتابخوانی ایرانیان است. همه استان‌ها در این زمینه مثل هم نیستند ما استانی داریم که در روز ۲۴ دقیقه کتاب می‌خوانند و استانی هم داریم که ۴ دقیقه در روز مطالعه دارند. پس علاوه بر عوامل جهانی مثل اینترنت و سرگرمی‌های رقیب کتاب عوامل ملی در ایران مثل نگاه ما به آموزش و پرورش و نگاه خانواده به کتاب و خودِ اشکالاتی که در نظام آموزشی و حمایت‌های دولتی ماست یا در هر چیز دیگر، و به طور کلی یکسری عوامل محلی و منطقه‌ای هم مؤثر است. بنابراین نمی‌توانیم برنامه‌هایی ملی بنویسیم و بگوییم از این طریق می‌توانیم برای تمام ایران جهت گسترش کتابخوانی تعیین تکلیف کنیم. نیاز به برنامه ریزی محلی داریم و هر منطقه‌ای دلایلی برای کمتر کتاب خواندن دارد و در نهایت برای هر دلایلی برنامه‌های خاصی لازم است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری جمهوری اسلامی ایرنا، تاریخ انتشار: 19 تیر 1398، کدخبر: 83388690 ، www.irna.ir