شعار سال: اهدای خون یکی از ارزشمندترین اقدام های انسان دوستانه است که برای نیازمندان به این ماده زندگی بخش جنبه حیاتی و ضروری دارد به همین منظور باید اهداکنندگان خون را افرادی دانست که بی هیچ چشم داشتی، ایثارگرانه خون خود را به دیگران می بخشند تا اینگونه به زیباترین شکل ممکن به جامعه انسانی خدمت کنند.

خون تنها بافتی به شمار می رود که در درون بدن در گردش است و از وظایف آن رساندن مواد لازم به سلول ها و دورکردن مواد زاید این مایع به شمار می رود و علاوه بر آن، تنظیمات داخلی بدن و ابزارهای لازم برای رویارویی با مهاجمان خارجی را به عهده دارد.

پزشکان بر این باورند هر فرد با اهدای 250 تا 450 سی سی از خون نه تنها سلامتی بدن خود را تضمین می کند بلکه بیماران و مصدومان نیازمند را نیز نجات می دهد. میانگین حجم خون هر فرد بالغ (میان 17 تا 65 سال) با وزن 50 کیلو گرم، پنج و نیم لیتر است. یک شخص سالم می تواند در یک سال، چهار بار با فاصله هر دو ماه خون اهدا کند و بدین گونه در مسیر یاری رساندن به سلامت جامعه گام بردارد.

مقوله انتقال خون از چنان اهمیتی برخوردار است که سازمان انتقال خون با هدف متمرکز کردن و همسویی تمام امکانات موجود در زمینه طب انتقال خون و برای ارتقای کمی و کیفی در روند تامین و فراوردهای خونی در نهم مرداد 1353 هجری خورشیدی شکل گرفت و به دلیل جایگاه انتقال خون در کشور در سال های بعد این هنگامه به عنوان «روز اهدای خون» نام گذاری شد.

این سازمان در طول این سال ها با ایجاد پایگاه در بیمارستان ها، واحدهای سیار و ثابت پداخت تا در زمینه تهیه و تامین خون و فرآورده های سالم و مطمئن و رایگان برای برطرف کردن نیاز بیماران به خصوص مبتلایان به هموفیلی و لوسمی تلاش کنند.

همزمان با گسترش عملکرد سازمان و رشد فزاینده جمعیت داوطلبان اهدای خون؛ ارتقای کیفیت فراورده های خونی نیز توجه ویژه ای را به خود معطوف داشت. با شناسایی عوامل بیماری زا همچون ویروس های هپاتیت بی (HBV)، اچ ـ آی ـ وی (HIV) و هپاتیت سی (HCV) که از طریق خون منتقل می شوند، افزایش سلامت فرآورده های خونی جایگاه خاصی پیدا کرد و توجه به کنترل کیفی آن بیش از پیش در دستور کار قرار گرفت.

سازمان انتقال خون به تدریج و همزمان با پیشرفت های چشمگیر علم پزشکی در زمینه طب انتقال خون با به کارگیری فناوری روز دنیا در تمامی مراحل تامین فراورده های خونی از جذب و انتخاب اهداکنندگان؛ انجام دادن آزمایش های بررسی ویروسی روی تک تک کیسه های خونی، تهیه و نگهداری فرآورده های خونی و ارسال فرآورده به بانک خون های بیمارستانی، کارنامه درخشانی را از عملکرد خویش ارایه کرده است.

در حال حاضر مشارکت فزاینده مردم به منظور تامین خون مورد نیاز کشور نشانه درک بالای قشرهای گوناگون جامعه است که در راه یاری رساندن به هم نوعان خویش از هیچ کوششی فروگذاری نمی کنند و همواره به کمک انسان های نیازمند می شتابند تا از درد و رنج آنها بکاهند.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت روز اهدای خون با «بشیر حاجی بیگی» مدیر کل روابط عمومی و سخنگوی سازمان انتقال خون کشور به گفت و گو پرداخته است.

حاجی بیگی، سلامت بانک خون ایران را در منطقه بی نظیر دانست و گفت: ایران به عنوان مرکز همکاری با سازمان جهانی بهداشت در منطقه به شمار می رود و برپایه گزارش این نهاد، ایران و برزیل دو نمونه موفق در جمع آوری پلاسما و تولید داروهای مشتق آن شناخته شده اند. همچنین 31 مرکز استانی سرولوژی اختصاصی برای تهیه خون سازگار راه اندازی شده است که کشورمان تنها عضو انجمن بین المللی خون های نادر محسوب می شود.

مدیر کل روابط عمومی سازمان انتقال خون کشور بیان داشت: سازمان انتقال خون از نظر آمار اهدای خون به خودکفایی رسیده است و اکنون این نهاد، افزایش اهداکنندگان مستمر و رساندن شاخص 52 درصدی اهدای مستمر به 90 درصد را پیگیری می کند زیرا آنها به عنوان سرمایه های اصلی این نهاد به شمار می روند و خون آنان در سه هزار واحد خون بند ناف در پنج بیمارستان همکار با سازمان استفاده می شود و خون این افراد هشت برابر از اهداکنندگان بار نخست و 10 برابر از جامعه سالم تر محسوب می شود. با توجه به اینکه خطر بروز آلودگی در میان اهداکنندگان بار اولی بالاتر است، سازوکاری برای ساماندهی خون های اهدایی آنها در نظرگرفته شده تا با برنامه ریزی صحیح به طرف اهدای مستمر هدایت شوند.

سخنگوی سازمان انتقال خون کشور با اشاره به رشد شش درصدی آمار اهدای خون در کشور، خاطر نشان کرد: استان تهران با تامین 17 درصد از خون مورد نیاز بیماران بیشترین سهم را در تامین خون کشور دارد و استان کهگیلویه و بویراحمد با 25 درصد رشد و چهارمحال بختیاری با 22 درصد رشد در رده های بعدی در این زمینه قرار گرفته اند.

وی با بیان این که هر شخص با اهدای خون می تواند جان سه فرد را نجات دهد، یادآور شد: خون از سه فرآورده مهم پلاکت، پلاسما و گلبول قرمز فشرده شده تشکیل می شود. پلاکت برای بیماران سرطانی و بیماری های خونی، پلاسما به منظور استفاده برای بیماران کبدی و سوختگی های شدید و گلبول قرمز فشرده شده برای بیماران خاص و جراحی های بزرگ مورد استفاده قرار می گیرد. حدود 20 درصد از خون های اهدایی در کشور در زمینه درمان بیماران تالاسمی مصرف می شود که خدمات به آنها از مسیر درمانگاه تالاسمی بزرگسالان در تهران صورت می پذیرد. در سراسر کشور بیش از 900 مرکز درمانی فعال وجود دارد که از این تعداد 170 مرکز در کلانشهر تهران هستند. مراکز درمانی و بیمارستان های کشور، سالیانه سه میلیون و 500 هزار واحد خون از سازمان انتقال خون دریافت می کنند. یکی از شاخص های مهم مراکز انتقال خون در دنیا، دسترسی آسان اهداکنندگان به آن به شمار می رود. در استان تهران به علت گستردگی و کمبود مراکز اهدای خون، تلاش فراوانی به منظور رسیدن به شاخص مناسب در زمینه ایجاد دسترسی آسان برای اهدا کنندگان صورت گرفته و در این میان مرکزهایی با تلاش و همت مجمع خیرین سازمان انتقال خون به صورت ویژه راه اندازی شده است.

حاجی بیگی اهدای پلاکت خون را بسیار مهم و حیاتی دانست و اظهار کرد: پلاکت جزو حیاتی ترین بخش خون به شمار می رود که برای درمان بسیاری از بیماری ها از جمله سرطان ضروری است و زودتر از دیگر محصولات خونی از میان می رود و بیشتر از سه روز دوام نمی آورد و بایستی در همان شش ساعت نخست اهدا از سلول های خون جدا شود. پلاکت ها در کنترل خونریزی و انعقاد طبیعی خون نقش حیاتی و اساسی دارند و بیشترین کاربرد را در بیماران شیمی درمانی شده، لوسمی، بیماری های خونریزی دهنده و افرادی پیوند مغز استخوان شده، دارد. برای اهدای پلاکت، شمارش پلاکت فرد اهدا کننده نباید زیر 150 هزار عدد در میکرولیتر باشد. اگر فردی خواست پلاکت اهدا کند نباید تا سه روز پیش از اهدای پلاکت، داروهای ضد التهابی و آسپرین مصرف کند. مردان چهار بار و زنان، سه بار در سال می توانند خون اهدا کنند، در صورتی که اهدای پلاکت تا 24 بار در سال جایز است. در حال حاضر بیشتر مراکز انتقال خون استان ها در کشور مجهز به دستگاه پلاکت فرزیس هستند که قادرند پلاکت مورد نیاز بیماران را با بهترین کیفیت و با بهره گیری از مناسب ترین روش، ممکن تهیه کنند و در اختیار نیازمندان به این ماده حیاتی قرار دهند. شیوه جداسازی پلاکت از خون اهدا کننده را پلاکت فرزیس می گویند که در این روش پلاکت به میزان خیلی بیشتری از روش تهیه پلاکت از کیسه های خون اهدایی به دست می آید، بر این پایه دستگاه های مربوطه، سلول های خونی را بر پایه اندازه سلول و با استفاده از فیلترهای خاص، از هم تفکیک می کنند و پلاکت خون را برمی دارند و بقیه اجزای سلولی و پلاسمای خون را به فرد اهدا کننده بازمی گرداند.

مدیر کل روابط عمومی سازمان انتقال خون با اشاره اینکه ایران جزو پنج کشور برتر دنیا در زمینه کیفیت انتقال خون است، توضیح داد: سازمان جهانی بهداشت(WHO) ایران را جزو پنج کشوری می داند که در ارتقای کیفیت خونی، بالاترین موفقیت را به دست آورده است و جزو نخستین کشورهای در حال توسعه در منطقه محسوب می شود که توانسته به مرز 100 درصد خون اهدایی برسد. همچنین تنها کشور اسلامی عضو انجمن بین المللی خون های نادر است که حمایت علمی و سلامت محور کشورهای منطقه را در برنامه دارد. برنامه راهبردی سلامت خون، ایران را دارای سالم ترین خون در میان کشورهای منطقه می داند که این راهبرد با حمایت دولت تدبیر و امید و وزیر بهداشت در حال گسترش است، ارزیابی ها نشان می دهد، این برنامه با الگوگیری از برنامه های موفق جهانی یکی از عملکردهای اصلی و موفق سازمان محسوب می شود.

سخنگوی سازمان انتقال خون با اشاره به فعالیت های مهم این سازمان که در مسیر دستیابی به اقتصاد مقاومتی، بیان داشت: سازمان انتقال خون در سال گذشته به منظور ارتقا بخشیدن به اهداف خود، طرح هایی را در جهت برطرف کردن نیازهای بیماران به خون، هدفمند کردن اهدا و تامین خون مورد نیاز بیمارستان ها و مراکز درمانی انجام داده است. مراقبت از خون یا هموویژلانس یکی از این طرح ها به شمار می رود و در آن فراورده های خونی در سازمان انتقال خون تا زمانی که در آن نهاد نگهداری می شوند، مورد نظارت موسسه های ممیزی کننده اروپایی قرار می گیرند، به همین دلیل از کیفیت و استاندارد مشخص و یکسانی برخوردار هستند. «اقتصاد انتقال خون» با تعرفه گذاری خدمات، راهنمای مصرف خون و تشکیل مجمع خیرین انتقال خون که در راستای سیاست های وزرات بهداشت مبنی بر جذب حداکثری مشارکت مردمی و خیران عرصه سلامت ایجاد شده است از دیگر طرح های به وجود آمده و فعالیت های مهم این سازمان محسوب می شود. راهنمای ملی انتقال خون و فرآورده های آن در مراکز درمانی و راهنمای ملی مراقبت از خون، دو دستاورد دیگری هستند که با ابلاغ به بیمارستان ها می توان از مصرف بی رویه این ماده ارزشمند و حیاتی جلوگیری کرد. با تهیه این دو دستورالعمل ملی، سازمان انتقال خون کشور نیمی از راه را پیموده است.

وی در ادامه افزود: ایرانیان از زمان شروع جنگ با اهدای خون خود، همواره حامی و پشتیبان رزمندگان بودند و اکنون نیز این امر به عنوان یکی از نمونه های ایثار به عنوان یک فرهنگ در جامعه نهادینه شده و مردم انقلابی برای اهدای خون همیشه و به ویژه در عیدهای مذهبی و مراسم شب های قدر، استقبال وصف ناپذیری از این کار معنوی می کنند.

حاجی بیگی نقش رسانه های شنیداری و دیداری را در گسترش فرهنگ اهدای خون و سلامت جامعه بسیار کلیدی و مهم دانست و یادآور شد: نقش و همکاری سازمان انتقال خون و نهادهای فرهنگ سازی، همچون رادیو، تلویزیون و دیگر رسانه ها در این امر بسیار مهم است و حاصل این همکاری افزایش اهداکنندگان به عنوان شهروندان موثر و سلامت در جامعه به شمار می رود و این عمل به فرهنگ سازی در جامعه می انجامد.

مدیرکل روابط عمومی سازمان انتقال خون ایران در پایان با اشاره به همکاری این نهاد و سازمان جهانی بهداشت، گفت: کشورمان به دلیل سرآمدی در حوزه انتقال خون به عنوان میزبان روز جهانی اهداکنندگان خون در 2018 میلادی از طرف نماینده سازمان جهانی بهداشت پیشنهاد شده است. همچنین کمپین اهدای خون در مسیر گسترده تر کردن فرهنگ این امر از 25 خرداد همزمان با روز جهانی اهداکنندگان خون تا نهم 9 مرداد روز ملی اهدای خون فعالیت خود را آغاز کرده است که در این کمپین، اهداکنندگان با گرفتن عکس از خود و گذاشتن آن در شبکه های اجتماعی، پیام «با اهدای خون زندگی را به اشتراک بگذاریم» را مطرح می کنند.

با اندكي تلخيص و اضافات برگرفته از خبرگزاري ایرنا، تاریخ انتشار: 8 مرداد 1395، کد مطلب: 82168167 (5460621):www. irna.ir