شعار سال: هنوز حواشی موافقت رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست با انتقال آب خزر به فلات مرکزی فراموش نشده که رئیس جمهوری روز گذشته از انتقال آب عمان و خلیج فارس به یزد برای تامین آب کشاورزی و صنعت برای سال‌های پیش‌رو خبر داده است؛ طرحی که پیش‌تر در اسفند ۹۴ نیز در سفری که حسن روحانی به یزد داشت، به مردم این شهر وعده داده شد، اما پس از گذشت سال‌ها بلاتکلیف مانده و علی‌رغم آنکه بسیاری این طرح را گران قیمت و البته عده‌ای هم مخرب برای محیط‌زیست می‌دانند، اما روحانی بر اجرای این طرح برای رساندن آب به یزد به هر طریقی برای ریشه کن شدن بیکاری در این استان مصمم است. عزمی که پاسخ این سوال را بیش از گذشته مهم می‌کند: آیا رئیس جمهوری در سال‌های پایانی دولت خود از اصول اولیه خویش در راستای حفاظت از محیط‌زیست ایران دور شده است؟

این دومین بار است که حسن روحانی، رئیس جمهوری با حضور در شهر یزد جملات مشابهی از نحوه تامین آب در این شهر به زبان رانده و وعده‌هایی را تکرار کرده که سال‌ها پیش نیز به یزدی‌ها داده و عملی نشده است. او در سفری که روز گذشته به یزد داشته باز هم به ماجرای آب، ورشکستگی آب، صنعت، کشاورزی و رابطه هر‌کدام از آن‌ها با بیکاری و اقتصاد مردم یزد سخن گفته و با اشاره به مصوبات شورای عالی آب از تامین آب شرب یزد برای ۳۰ ساله آینده خبر داده است. روحانی در این دیدار افزود: «همان طور که در سفر قبل قول داده بودم، آب جنوب شیرین سازی خواهد شد و به عمق فلات قاره، کرمان، یزد و سایر مناطق خواهد رسید.» او اظهار امیدواری کرده که سال آینده (۱۳۹۹) ۲۰ میلیون متر مکعب آب از خلیج فارس به یزد منتقل خواهد شد.».

اما روی سخن او بیش از آنکه به وضعیت آب شرب مردم یزد باشد، بیشتر به صنعت و کشاورزی معطوف است. همان موضوعی که طی دو سال اخیر محل بحث و نزاع بین اهالی اصفهان و یزد بر سر آب انتقالی از این استان به یزد بوده است؛ آبی که به اعتقاد کشاورزان اصفهانی برای مصرف صنعت و به بهانه شرب به این استان منتقل می‌شود، در شرایطی که اصفهان خود درگیر کم‌آبی و عدم اختصاص آب برای کشاورزی است. رئیس جمهوری در بخشی از سخنان دیروزش در جمع اهالی یزد گفت: «من امروز اعلام می‌کنم که در شورای عالی آب تمام نیازمندی‌های آب صنعت و کشاورزی از خلیج فارس و دریای عمان تامین شده و مقدار آب تخصیص داده شده و امروز هر سرمایه‌گذاری می‌تواند برای اجرای رساندن آب از دریای عمان به یزد برای مراحل بعدی سرمایه‌گذاری کند.».

اما از لابه‌لای سخنان رئیس جمهوری می‌توان فهمید که پروژه انتقال آب از خلیج فارس و عمان به یزد همچنان با مشکل سرمایه‌گذاری روبه‌رو است. همان چیزی که پیش‌تر محمدمهدی جوادیان‎زاده، مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای یزد در مهرماه سال جاری به آن تاکید کرده است. او گفت: «طرح تخصیص آب از دریای عمان اکنون در مرحله فراخوان برای جذب سرمایه‎گذار است.» گرچه به گفته او «تاکنون ۷ سرمایه‌گذار برای اجرای آن اعلام آمادگی کرده‎اند.»، اما به نظر می‌رسد که هنوز هم سرمایه لازم برای اجرای این پروژه تامین نشده است. چراکه به قول عباس آخوندی، وزیر پیشین راه و شهرسازی و یکی از مخالفان طرح انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس به یزد، این طرح بسیار گران قیمت است.

آخوندی در مراسم گرامیداشت روز دریانوردی در‌این‌باره گفت: «اجرای طرح‌هایی مانند انتقال آب از دریای عمان به داخل سرزمین می‌تواند بسیار گران قیمت باشد.» هزینه‌ای که به گفته سیدابوالفضل موسوی‌بیوکی، نماینده مردم یزد و اشکذر در مجلس شورای اسلامی، می‌تواند حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان باشد.

اما چرا این طرح با این هزینه بالا باز هم مورد استقبال است؟ طرح انتقال آب از دریای عمان با تخصیص سالانه ۲۵۰ میلیون مترمکعب، چهارمین راهکار تامین آب مورد نیاز استان یزد است و از آنجایی که هزینه بسیاری را شامل می‌شود به صنعت و کشاورزی که توان پرداخت این هزینه را دارند اختصاص می‌یابد. جوادیان‎زاده، مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای یزد در‌این‌باره گفت: «اینگونه طرح‎ها که قیمت‌تمام شده آب در مقایسه با قیمت موجود آن، بسیار بالا است فقط برای صنایع و خدمات توجیه اقتصادی دارد که توانایی پرداخت هزینه‎های مربوطه را داشته باشند.» او همچنین افزود: «از آنجا که جهت‎گیری استان در بخش معادن مبنی بر جلوگیری از خام‎فروشی است، بدیهی است بخش صنعت و معدن استان شرایط لازم برای استفاده از این آب را دارد.»

بحث انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس به یزد و البته استان‌های دیگر از زمانی که دشت‌های این استان یک به یک به جمع دشت‌های ممنوعه پیوست بیش از همیشه داغ شد. براساس آخرین آمار منتشر شده از ۱۹ دشت استان یزد، ۱۶ دشت ممنوعه اعلام شده و برنامه خاموشی چاه‌های کشاورزی از سال ۹۵ در اکثر دشت‌های استان و در سال ۹۶ و ۹۷ در تمام دشت‌های یزد به اجرا در آمده است. این در حالی است که این استان با استقرار صنایع نیز در دشت‌های خود روبه‌رو است؛ صنایعی که هنوز هم برای حفظ آن‌ها چاره‌های هزینه‌بر اندیشیده می‌شود، حتی اگر به سود محیط‌زیست ایران نباشد.

عباس آخوندی، وزیر سابق راه و شهرسازی از مخالفان این طرح پیش‌تر به آسیب‌های زیست‌محیطی آن اشاره کرده است. او گفت: «این طرح از نظر محیط‌زیست معلوم نیست چه شرایطی را به‌وجود می‌آورد. ما نمی‌توانیم سواحل خود را از جمعیت خالی کنیم و به دنبال انتقال آب از دریا به نقاط کویری کشور باشیم، زیرا کویر زندگی خود را دارد و باید آباد شود.» آخوندی یکی از دلایل مخالفت خود با این طرح را آسیب رساندن به مناطق ساحلی ایران دانسته و گفته است: «ایجاد تعادل جمعیتی کشور در شهر‌های بندری مانند سواحل مکران بسیار مهم است. توسعه شهر‌های بندری و افزایش جمعیت در مکان‌هایی مانند سواحل مکران برای توسعه ملی و امنیت ملی ایران بسیار باصرفه است و باید آن را نیز پیگیری کرد.»

باوجود برخی مخالفت‌ها، اما حسن روحانی در اسفند سال ۹۴ در سفر استانی خود به یزد برای اولین بار وعده انتقال آب از خلیج فارس به استان‌های یزد و کرمان را داد؛ وعده‌ای که محقق نشدن آن سبب شد تا نزدیک به ۴ سال بعد دوباره آن را مطرح کند. روحانی در اسفند ۹۴ گفته بود: «طرح انتقال آب از دریای عمان و خلیج‌فارس به فلات مرکزی ایران در دستور کار دولت است و بر‌اساس بررسی‌های دولت، اولین استانی که آب خلیج فارس وارد آن می‌شود یزد خواهد بود. پیش از این نایب رئیس مجمع نمایندگان استان خراسان رضوی به‌عنوان یکی از استان‌های مقصد در انتقال آب خبر داده بود که وزیر نیرو با انتقال آب از دریای عمان به خراسان‌رضوی موافقت کرده و این موضوع در دستور کار قرار دارد.

حمید چیتچیان، وزیر نیرو خرداد سال ۹۳ هم با اعلام موافقت در دیدار با رئیس مجمع نمایندگان استان یزد با توجه به بحران جدی آب در این استان، ۵۰۰ مترمکعب در ثانیه از آب خلیج‌فارس را به استان یزد تخصیص داد و در این زمینه دستور لازم را صادر کرد. گرچه در تیر ماه ۹۶ عباس آخوندی، وزیر وقت راه و شهرسازی با این طرح مخالفت کرد، اما از آنجا که متولی اصلی آن وزارت نیرو بود، این طرح همچنان به مسیر خود ادامه داد. اکنون طبق آخرین اظهارات مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای یزد «این طرح در کمیته راهبردی انتقال آب از دریا، فراخوان جذب سرمایه‎گذار را پیگیری می‌کند» و براساس پیش‌بینی‌های او تا پایان سال جاری (۹۸) نتیجه ملموسی از برآورد هزینه‎ها، طول مسیر و سایر مشخصات فنی و مالی طرح به دست خواهد آمد. این اظهارات، اما در حالی است که رئیس جمهوری قول انتقال آب از عمان به یزد را برای سال آینده به مردم این استان داده است و آن را راهی برای شکوفایی اقتصادی و ریشه‌کن کردن بیکاری دانسته است. چالشی مهم که البته کارشناسان راه‌حل آن را در گسترش صنایع در استان‌های خشک و کویری، چون یزد نمی‌دانند. با این حال مشخص نیست چرا دولت همچنان بر اجرای این طرح مصمم است؟

 

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ابتکار، تاریخ انتشار: 20 آبان 1398، کدخبر: 147520 ، www.ebtekarnews.com