شنبه ۰۸ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 2024 April 27 
شعار سال:رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با اشاره به اینکه از سوی سازمان برنامه و بودجه و وزارت علوم مأموریت ارائه مدلی برای انتقال دستاوردهای علمی دانشگاه‌ها به جامعه به ما محول شده است، گفت: بر اساس مطالعه کشورهای موفق در حوزه ترویج علم، به این نتیجه رسیدیم که به یک پارادیم جدید نیاز داریم که در آن به صورت دوطرفه، ایفای نقش اجتماعی از سوی دانشگاه و نیز مطالبه نهادها از دانشگاه را مورد تشویق قرار دهیم.
دکتر وحید احمدی با بیان اینکه بحث ترویج و همگانی کردن علم مباحثی‌اند که در سطح بین‌الملل مطرح هستند و ما آن‌ها را خلق نکرده‌ایم، توضیح داد: این‌ها شروط توسعه علمی پایدار هستند. این در حالی است که بعضی‌ها فکر می‌کنند اگر تعداد مقالات کشور زیاد باشد یا فناوری‌مان پیشرفت کند، به معنی توسعه علمی پایدار است؛ در صورتی که این‌طور نیست.
وی ادامه داد: کشورهای توسعه‌یافته که از نظر علمی و فناوری از ما وضع بهتری هم دارند، به همگانی کردن علم، ترویج علم و علوم باز روی آورده‌اند و یونسکو هم بر روی این مباحث کار کرده که البته فعالیت‌های یونسکو جنبه بین‌المللی دارد، اما کشورهای پیشرفته در این حوزه بر روی ساختارهای خودشان کار کرده‌اند.
رئیس مرکز تحقیقات سیاست‌های علمی کشور با اشاره به فعالیت گروه ترویج علم، خاطرنشان کرد: بیشتر در صدد تدوین سیاست‌ها و مدل‌های توسعه علمی و روش‌ها و مکانیزم‌هایی هستیم که علم را به سمت جامعه بکشانیم.
احمدی افزود: یکی از مأموریت‌هایی که سازمان برنامه و بودجه و وزارت علوم به مرکز ما محول کرد، این بود که مدلی برای ترویج علم و دستاورهای علمی دانشگاه‌ها ارائه بدهیم که آن مدل کار شد و یکی از مفاهیمی که مطرح شد، بحث "درهای باز دانشگاه‌ها" بود.
وی گفت: باید روش‌هایی را در دانشگاه‌ها مطرح کنیم و ساختارهایی را ایجاد کنیم که از طریق آن‌ها دستاوردهای علمی را به مردم بشناسانیم. وقتی از ترویج علم صحبت می‌کنیم، صرفاً به معنی توسعه علمی دانشگاه نیست؛ بلکه باید مکانیزم‌ها و الگوهایی را هم به دانشگاه بدهیم.
مشاور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری ادامه داد: در مدلی که به آن پرداختیم، کشورهایی از جمله فنلاند و هلند را که در حوزه کشاندن علم به جامعه و کشاندن جامعه به دانشگاه موفق بوده‌اند، مورد مطالعه قرار دادیم. باید روش‌ها و موضوعاتی که به آن‌ها ورود کنیم را مشخص کنیم که چنین الگوهایی در کشورهای فوق بررسی شده و ما هم بر اساس مطالعه این کشورها، مدل‌هایی را به سازمان برنامه و وزارت علوم پیشنهاد دادیم.
احمدی اضافه کرد: علاوه بر مطرح کردن بحث دانشگاه‌های کارآفرین و نسل سوم به عنوان مدلی برای کشاندن علم به جامعه و کشاندن جامعه به دانشگاه، مدل "مسئولیت اجتماعی" را برای دانشگاه‌ها مطرح کردیم.
وی تصریح کرد: در نظام ارزش‌گذاری برای دانشگاه‌ها، یکی از موارد باید این باشد که دانشگاه چه نقشی در حوزه اجتماعی ایفا کرده است و برای رتبه‌بندی دانشگاه‌ها، نقش و مسئولیت اجتماعی اساتید و خود دانشگاه‌ها را به عنوان یکی از شاخص‌های رتبه‌بندی لحاظ کردیم.
رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با اشاره به اینکه باید ببینیم خود دانشگاه و نیز هر استاد به تناسبت رشته و حوزه‌های فعالیت، چه نقش اجتماعی را ایفا کرده است، توضیح داد: اصطلاحاً باید یک پارادایم نو یا نظام جدید را تعریف کنیم. اینکه دانشگاه‌ها مراسم سخنرانی یا سایر برنامه‌های ترویجی را برگزار کنند، خوب است؛ اما همه این‌ها باید در قالب یک مدل برگزار شود.
احمدی اظهار کرد: باید دید چگونه می‌توانیم اکوسیستمی را ایجاد کنیم که هم دانشگاه ایفای نقش کند و هم جامعه به دانشگاه اعتماد داشته باشد؛ زیرا این‌ها دوطرفه است و اینکه دانشگاه خودش را معرفی کند، اثرگذار است؛ اما آیا نظامی که از دانشگاه مسئولیت بخواهد، داریم؟
وی یادآور شد: این به این معنی است که باید قوانینی بگذاریم تا آن‌هایی که به دانشگاه مسأله، پروژه و ...ارجاع می‌دهند، مورد تشویق واقع شوند. یعنی زمانی که دستگاه یا نهادی را از لحاظ نظام مدیریتی ارزیابی می‌کنیم، بایستی به دستگاهی که از دانشگاه مسئولیت خواسته، امتیاز دهیم تا بتوانیم شاهد این باشیم که همه نهادها، پروژه‌های علمی تعریف کنند و به این پروژه‌ها اعتبار اختصاص دهند.
رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور ادامه داد: همه این امور به هم وابسته است و زمانی که بر همگانی کردن علم تأکید می‌کنیم، مسئولیت ترویج علم را فقط از بالا به پایین و از دانشگاه به جامعه نبینیم، بلکه نظام انگیزشی ایجاد کنیم که نهادهایی که از دانشگاه کمک می‌طلبند، مورد تشویق قرار گیرند.
احمدی افزود: به عنوان مثال اگر شهرداری با دانشگاه قرارداد می‌بندد و تجهیزات و امکانات خود را در اختیار دانشگاه یا مدارس قرار می‌دهد، باید مورد تشویق قرار گیرد. وزارت صنعت، ارشاد، دستگاه قضایی، مطبوعات و ... مجموعه عظیمی هستند که باید همه این‌ها را ارزیابی کنیم و ببینیم که کدام یک از این‌ها چنین رویکردی نسبت به دانشگاه‌ها دارند.
وی خاطرنشان کرد: از طرفی دانشگاه باید نظام ارزشی خود را عوض کند؛ بنابراین برای تحقق اهداف ترویج علم باید یک مدل دوطرفه و یک پارادایم جدید ایجاد شود.
مشاور وزیر علوم در پاسخ به اینکه جامعه ما چقدر ظرفیت قائل شدن مسئولیت اجتماعی برای دانشگاه‌ها را دارد، گفت: در حال حاضر فضا بهتر شده و همین که سؤال می‌شود که دانشگاه چه می‌کند و این دغدغه‌ها وجود دارد که دانشگاه‌ها در مورد مسائل مختلف همچون بحران جمعیت، ریزگردها، آلودگی هوا و ... چه نظری دارد، رویکرد خوبی است.
احمدی تصریح کرد: چنین رویکرد مطالبه‌گری نسبت به دانشگاه‌ها اگر چه انتقادی است، اما انگیزشی نیز هست؛ معتقد هستم که تمام بخش ماجرا مسئولان نیستند؛ بلکه فشار مردم، رسانه‌ها، انجمن‌ها و فشار اجتماعی می‌تواند کمک‌کننده باشد و مدیران را هم حرکت دهد؛ چرا که تا زمانی که مطالبه نباشد، کسی کاری انجام نمی‌دهد.
وی در پایان افزود: مرحله بعدی این است که بعد از ایجاد شدن فضا و دیالوگ، فضای مشترکی ایجاد کنیم که یک‌طرفه نیست و در این فضا بازیگران عرصه ترویج علم مشخص شوند.
شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایسنا،تاریخ انتشار:20آبان1398،کد خبر:98081911916،www.isna.ir
