شعار سال:چند وقت پیش بود که مشاور عالی وزیر، پسر خود را به سمت «دستیار ویژه مشاور عالی وزیر» منصوب کردند و ضمن تعریف و تمجید از ایشان، این نکته را تذکر دادند که این سمت برای فرزندشان هیچ مابه ازای مالی و پولی ندارد.
مردم و رسانه ها روی این حکم حساس شده و نسبت به آن به خصوص در فضای مجازی واکنش نشان دادند. از مهمترین این واکنشها ابلاغیه معاون توسعه مدیریت، منابع و برنامهریزی وزارت بهداشت بوده که در آن استخدام و انتصاب فرزندان و وابستگان را ولو اینکه آنها دارای شایستگی لازم باشند، خلاف شایستهسالاری و عدالتخواهی دولت دانسته شده و از مسئولین میخواهد از هرگونه رفتار و اقدامی که موجب تقویت ژن خوب در جامعه میشود، پرهیز کنند. این ابلاغیه نشان دهنده اهمیت موضوع تعارض منافع در جامعه امروز و بالارفتن آگاهی اجتماعی نسبت به آن است.
انتصاب پدر
آیا مشاور عالی وزیر در موقعیت تعارض منافع بوده است؟ به نظر میرسد جواب مثبت باشد. چون فرد منصوب، پسر مشاور وزیر است، بلاشک ایشان در موقعیت تعارض منافع ناشی از روابط بوده است و ایشان باید ابتدا ثابت کنند که واقعا هیچ راهی برای استفاده از توانمندیهای پسرشان غیر از این راه نبوده است. به عبارتی دیگر با فرض قبول همه اوصافی که ایشان در نامه برای پسرشان ذکر کردهاند، باز هم چنین انتصابی در موقعیت تعارض منافع انجام شده است. نکته قابل توجه این است که به دلیل بالا بودن حساسیت اجتماعی نسبت به این مساله، مسئولین باید در هر تصمیمی نیم نگاهی به تعارض منافع خود داشته باشند. اگر مسئولی تعارض منافع خود را نفهمد یا نخواهد بفهمد، جامعه و نخبگان قطعا خواهند فهمید و مانند این مورد برای او درد سرساز خواهد شد.
وضعیت پسر
فرزند ایشان چطور؟ آیا در موقعیت تعارض منافع قرار می گیرد؟ اینجا نیز پاسخ مثبت است. فرزند ایشان نیز وقتی در این منصب قرار می گیرند، وضعیتش با افراد عادی دیگر متفاوت خواهد بود. فرض کنید یک فرد دیگری بدون داشتن چنین رابطهای، در این جایگاه قرار گرفته بود. در این صورت ایشان موقعیتی نسبتا عادی داشت و صرفا به انجام وظیفه دستیاری مشغول میبود. اما فرد مذکور چون پسر مشاور عالی وزیر بهداشت است، در معرض سوء استفاده از روابط و جایگاه پدر است و این یعنی قرارگیری در موقعیت تعارض منافع. بنابراین وضعیت پسر نیز تعارضآمیز است و موقعیتی عادی نیست.
بنابراین می توان چند نتیجهگیری مهم نسبت به این موضوع داشت:
انتصاب افراد منتسب به یک مسئول، هرچند آن شخص شایسته و لایق هم باشد، باز هم انتصابی برخاسته از موقعیت تعارض منافع است و چنین انتصابی ولو بدون امتیازات مادی نه تنها افتخار ندارد بلکه نیاز به پاسخگویی دارد.
به دلیل هزینههای اجتماعی و هزینههای مادی ناشی از تعارض منافع، در صورتی که فردی همسان و حتی مقداری پایینتر با افراد منتسب به مسئولین در جامعه یافت میشود(که معمولا هم یافت میشود)، بهتر است از آنها استفاده شود.
از تعارض منافع ادراک شده نباید غفلت کرد. حتی با وجود شایستگی افراد منتسب و خویشاوند مسئول، عوارض ناشی از ادراک تعارض منافع بسیار بیشتر از خدمتی است که آن شخص میخواهد انجام دهد. بنابراین تا جای ممکن باید از این نوع انتصاب ها و هرگونه خویشاوند سالاری پرهیز کرد.
استفاده از خدمات خویشاوندان و افراد منتسب به مسئولین، در صورت لزوم و شرایط خاص، میتواند در قالب های غیررسمی دنبال شود و نیازی به انتصاب رسمی نیست. اگر نیت شوق خدمت است، بدون حکم رسمی نیز امکان آن وجود دارد!
قسمتی از نامه معاونت توسعه مدیریت، منابع و برنامهریزی وزارت بهداشت که اصل صحبت را به طور خلاصه بیان کرده است، عینا تقدیم میشود:
با پرهیز از این شیوه ناپسند حتی در صورتی که بستگان و نزدیکان شایسته داریم با استفاده از اندیشه خردمندانه ایشان به شیوه نظرخواهی غیر مستقیم و غیر رسمی از صدور هرگونه ابلاغ اجرایی و مشورتی برای ایشان و تقویت ذهنیت ژن خوب در اذهان جامعه دوری جوییم.
شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری شفافیت برای ایران،تاریخ انتشار:28دی1398،کد خبر:3699،tp4.ir