شعار سال: مالیات بر دارایی به صورت مالیات سالانه بر ارزش بازاری دارایی‌ها از قبیل زمین، ملک، خودرو و سایر دارایی‌های افراد وضع می‌شود که در میان زمین و ملک متداول‌ترین پایه مالیات بر دارایی به حساب می‌آید. حال با توجه به مصوبه اخذ مالیات از خانه‌های لوکس و گران در می‌یابیم که این مصوبه می‌تواند به احیای یکی از پایه‌های مالیاتی مهم منجر شود هرچند که برخی از صاحب‌نظران معتقدند این مصوبه درآمد چندانی برای دولت ایجاد نخواهد کرد. به گفته آنها این مصوبه تعداد بسیار کمی از املاک را مورد اصابت قرار می‌دهد، اما به دلیل اینکه منجر به اضافه شدن یک پایه مالیاتی جدید به پایه‌های مالیاتی کشور می‌شود می‌تواند قدمی رو به جلو در بهبود نظام مالیاتی کشور محسوب شود. حال باید منتظر ماند و دید که این مصوبه چه نتیجه‌ای را به همراه خواهد داشت.
مالیات‌ستانی یکی از منابع درآمدی دولت‌ها به حساب می‌آید و این منبع هنگامی که کشور دچار مشکلات تامین درآمد می‌شود از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد شد. نمونه این مسئله را می‌توان در شرایط کنونی کشور ملاحظه کرد. این روزها که درآمدهای ناشی از صادرات نفت کاهش پیدا کرده و تحریم در تمام بدنه اقتصادی کشور ریشه دوانده، نقش ابزار مالیات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده است و دولت و سازمان امور مالیاتی همواره در تلاشند تا از اقشار مختلف مالیات دریافت کنند. کاهش درآمدهای نفتی باعث افزایش تمرکز بر روی اخذ مالیات از بخش‌های مختلف شده و نمی‌توان منکر این مسئله بود، هرچند که برخی از کارشناسان راه‌های مالیات‌ستانی را صحیح نمی‌دانند. با این حال دولت تمام تلاش خود را به کار گرفته تا بتواند با مالیات‌ستانی کاهش درآمدهای ناشی از صادرات نفت را جبران کند. حال در این میان صحبت اخذ مالیات از املاک و خودروهای لوکس به میان آمده و آنطور که برخی از کارشناسان می‌گویند این نوع مالیات‌ستانی می‌تواند شروعی برای استفاده درست از مالیات به‌عنوان یک ابزار تنظیم‌گر و عاملی برای تنظیم بازار ساخت و ساز کشور باشد. وحید عزیزی، کارشناس اقتصادی درمورد پیش‌بینی مالیات بر خودروهای لوکس و خانه‌های گران‌قیمت در لایحه اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم اظهار کرد: «در حوزه املاک، عمده املاکی که در کشور ما ساخته می‌شود، مصرفی نیست بلکه لوکس است اما چون فضای حاکم بر بازار مسکن، فضای سفته‌بازی است شاهد ساخت املاک لوکس در کشور هستیم».
این کارشناس اقتصادی در ادامه افزود: «مالیات بر املاک و خودروهای لوکس در بسیاری از کشورها وجود دارد زیرا با توجه به اثر تنظیمی که دارد موجب کاهش ساخت خانه‌های لوکس می‌شود ضمن اینکه منجر به بازتوزیع نیز خواهد شد؛ چرا که کسی که خانه و خودرو گران‫قیمت دارد و از مواهب جامعه بیشتر استفاده کرده است، مالیات بیشتری پرداخت می‌کند.» وی با اشاره به پیشنهاد اخذ مالیات از املاک و خودروهای لوکس در کمیسیون تلفیق گفت: «همزمان با بحث تدوین لایحه اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم، پیشنهاد اخذ مالیات از املاک و خودروهای لوکس در کمیسیون تلفیق با موافقت دولت به تصویب رسید و وزارت اقتصاد با توجه به مصوبه کمیسیون تلفیق، قبل از ارسال لایحه به دولت این بند را هم اضافه کرد تا تبدیل به قانون دائمی شود و از این به بعد هم املاک بالای ۵ میلیارد تومان و هم خودروهای بالای ۵۰۰ میلیون تومان مشمول مالیات شوند.»

دولت به سمت استفاده درست از مالیات می‌رود
عزیزی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به نرخ پایین مالیات اشاره کرد و دراین‌باره گفت: «البته اگرچه نرخ پیش‌بینی شده برای این مالیات، نرخ کمی است و در سایر کشورها نرخ بالاتری برقرار است، اما به هر حال شروعی برای استفاده درست از مالیاتی است که هدفش تنظیم‌گری، افزایش عدالت اجتماعی و کاهش وابستگی به نفت است».
این کارشناس اقتصادی در ادامه به نوع دریافت مالیات در کشورهای دیگر از پردرآمدها و مقایسه آن با ایران پرداخت و در این راستا ادامه داد: «در کشورهای دنیا بخش عمده مالیات را اقشار پردرآمد جامعه که کمتر از ۱۰ درصد جامعه را تشکیل می‌دهند، پرداخت می‌کنند. اما در کشور ما این برعکس است. یعنی بخش عمده مالیات را اقشار ضعیف و متوسط پرداخت می‌کنند که امیدوارم ما هم به سمت اخذ مالیات از دهک‌های بالای درآمدی، حرکت کنیم».

دو شاخص اخذ مالیات از املاک لوکس
وی درباره اینکه مالیات خانه‌ها و خودروهای لوکس را با چه مکانیزمی می‌توان اخذ کرد که درصد خطا پایین باشد، گفت: «به احتمال زیاد بحث قیمت‌گذاری در آیین‫نامه ذکر خواهد شد اما به طور کلی دو شاخص برای اخذ این نوع مالیات داریم که بدون دخالت افراد است؛ یکی شاخص ارزش معاملاتی املاک که ضریبی از قیمت واقعی است».
این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: «اگر دولت از این شاخص کمک بگیرد می‌تواند از قیمت‌های نزدیک به قیمت واقعی املاک استفاده کند. از سویی دیگر نیز قیمت املاک لوکس در لایحه به قدری بالا گرفته شده است که اگر قیمت املاک مقداری بیشتر تخمین زده شود ظلمی صورت نمی‌گیرد».
عزیزی افزود: «شاخص بعدی هم کمک گرفتن سازمان امور مالیاتی از نظام بانکی است. با مصوبه جدید بانک مرکزی مبنی بر لزوم ارائه اسناد برای تراکنش‌های بالای یک میلیارد تومان، عملاً راه فرار و اعلام کردن قیمت غیرواقعی از سوی صاحبان املاک لوکس، از بین می‌رود. برای خودروها نیز همین حالا هم سازمان امور مالیاتی سالیانه با توجه به مباحث گمرکی، قیمت را اعلام و مالیات مربوط را اخذ می‌کند».

مالیات بر مجموع درآمد ۴۰ میلیون تومانی باید معاف باشد
این کارشناس اقتصادی درباره اینکه آیا معافیت درنظر گرفته شده برای مالیات بر مجموع درآمد منطقی است، گفت: «مطابق با آنچه پیش‌بینی شده درآمد سالیانه ۲۰ میلیون تومان از مالیات معاف است در حالی که اگر واقعاً مالیات بر درآمد اشخاص قرار است همه درآمد افراد را در نظر بگیرد باید کف معافیت بیشتر از معافیت فعلی حقوق باشد. در حال حاضر معافیت مالیاتی ۳۶ میلیون تومان است بنابراین معافیت مالیات بر مجموع درآمد باید مثلاً تا ۴۰ میلیون تومان باشد و از آن طرف نرخ‌های تصاعدی برای دهک‌های بالای درآمدی بیشتر باشد».

ضرورت اخذ مالیات از خانه‌های لوکس
آنطور که کارشناسان می‌گویند اخذ مالیات از خانه‌های لوکس ضرورت بالایی دارد، اما می‌بینیم که با وجود تاکید و استقبال صاحب‌نظران این مسئله تاکنون به نتیجه‌ای نرسیده است. این در حالی است که مشکلات پیش آمده در بخش مسکن و همچنین نیاز به کاهش اتکا به درآمدهای نفتی از طریق مالیات‌ستانی بار دیگر بحث مالیات از خانه‌های لوکس را بر سر زبان‌ها انداخته است. در این میان برخی صاحب‌نظران معتقدند روش‌های اخذ مالیات از مالکان خانه‌های لوکس بسیار راحت‌تر از مالکان خانه‌های خالی خواهد بود. حال باید منتظر ماند و دید اجرای این مصوبه می‌تواند مشکلات بخش مسکن را حل کند و از سوی دیگر درآمد‌های ناشی از آن می‌تواند بخشی از هزینه‌های دولت را پوشش دهد یا خیر؟

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ابتکار، تاریخ انتشار 28 بهمن 98، شماره: 152242