شعار سال: صحبت از جایگزینی درآمدهای مالیاتی با نفت در شرایطی که واحدهای تولیدی با رکود دست و پنجه نرم می‌کنند، این‌روزها صدای انتقاد بسیاری از کارشناسان نسبت به سیاست‌های مالیاتی دولت را بلند کرده است. تکیه بر مالیات سیاست مناسبی برای اداره یک کشور است، اما به باور بسیاری از آگاهان اقتصادی نمی‌توان یک شبه راه کشورهای توسعه‌یافته در این زمینه را رفت و از اقشار مختلف مالیات گرفت. یکی از سیاست‌های دولت در زمینه جایگزینی درآمدهای نفتی، اخذ مالیات از خودروهای لوکس و واحدهای مسکونی لاکچری است که این موضوع در روزهای اخیر نگاه بسیاری از رسانه‌ها را به خود گره زده است. اواسط بهمن همین امسال بود که بهارستانی‌ها موضوع اخذ مالیات از خودروها و خانه‌های لوکس را رسانه‌ای کردند، آن‌روزها محمدعلی پورمختار، عضو کمیسیون تلفیق  گفت: «در راستای اخذ مالیات‌های جدید و افزایش پایه مالیاتی در سال 99 اعضای کمیسیون تلفیق بودجه اقدام به تصویب مصوبه‌ای برای اخذ مالیات از خودروها و خانه‌های لوکس کردند و این مصوبه قطعا فتح بابی برای افزایش درآمدهای مالیاتی دولت خواهد بود». این عضو کمیسیون تلفیق در ادامه گفت: «اخذ مالیات از خانه‌های بیش از 10میلیارد تومان و خودروهای بیش از یک میلیارد تومان راهی برای جلوگیری از فرارها و معافیت‌های مالیاتی است و این مصوبه کمیسیون تلفیق در راستای ایجاد فضای جدید برای تولید درآمدهای جدید مالیاتی صورت گرفته، حال سازمان امور مالیاتی در زمان تدوین آیین نامه‌های مذکور می‌تواند مقررات را بهبود ببخشد». نگاهی به جزئیات این مصوبه نشان می‌دهد که سال آینده واحدهای مسکونی با قیمت بالاتر از ۱۰میلیارد تومان و خودروهای سواری با قیمت بالاتر از یک میلیارد تومان باید مشمول پرداخت مالیاتی بر ثروت باشند. بر اساس گزارش‌ها، این مالیات باید در طول یک سال و تا بهمن ماه از سوی مالکان پرداخت شود. به این ترتیب در سال آینده مالک خانه‌ای با ارزش ۱۵میلیارد تومان باید سالانه پنج میلیون تومان مالیات پرداخت کند، اگر خانه‌ای ۲۵میلیارد تومان ارزش داشته باشد، صاحب آن باید سالانه ۲۵میلیون تومان مالیات بپردازد. خودروی سه میلیارد تومانی، مالیات سالانه ۱۵میلیون تومان و خودروی پنج میلیارد تومانی نیز مالیات سالانه ۳۰میلیون تومان را باید پرداخت کند. چند روز بعد از درز این خبر از سوی بهارستانی‌ها بود که امیدعلی پارسا، رئیس سازمان امور مالیاتی نیز به این موضوع واکنش نشان داد و به خبرآنلاین گفت: «این موضوع قبلا نیز در قانون وجود داشته اما اجرایی نشده است، با این حال این مصوبه می‌تواند آغازی باشد بر دریافت مالیات از اصل ثروت که اقدام مثبت و مفیدی است». حالا چند وقتی می‌شود که این ماجرا در رسانه‌ها سروصدا کرده و اظهارنظرهای زیادی دراین‌باره در سایت‌های خبری مطرح شده است. یکی از سوالاتی که اذهان عمومی را درگیر خود کرده توجه به این است که آیا شرایط اجرای این مصوبه در حال حاضر وجود دارد یا خیر؟
برخی از آگاهان اقتصادی و تحلیل‌گران بر این باورند که این مصوبه می‌تواند تحولی در درآمدهای مالیاتی کشور به وجود آورد. با این همه اظهارنظرهای مخالفی نیز در این زمینه وجود دارد و هستند افرادی که نتایج پرداخت این مالیات را مثبت ارزیابی نمی‌کنند. نگاهی به نظرات مردم در پای خبرهای مرتبط با موضوع اخذ مالیات از خودروها و خانه‌های لوکس حکایت از اظهارنظرها و پیشنهادهای مختلف مردم در زمینه اجرای این مصوبه دارد. سارا یکی از کاربران در این زمینه این‌طور توییت کرده است: «برای دریافت مالیات باید یک نظام نظارتی دقیق که پالایش و کنترل تمام مجراها رو در اختیار دارد و قادر باشد بدون محدودیت میزان دارایی‌های افراد را بررسی کند، روی کار بیاید. سپس بر اساس ثروت و درآمد افراد یک مالیات تصاعدی از پایین به بالا می‌توان وضع کرد تا شاید بتوان رفاه اجتماعی را گسترش داد. اخذ مالیات از خودرو و خانه لوکس خوب است، اما باید خیلی قوی‌تر و گسترده‌تر باشد و صرفا محدود به ملک و خودرو لوکس نباشد».
با این همه اظهارنظرهای منفی زیادی را در پاسخ به این توییت می‌‎توان دید. یکی از کاربران در پاسخ به این اظهارنظر نوشته است: «طرح خوبی است، اما مالیات باید از تمام درآمد مردم اخذ شود و این نیاز به زیرساخت‌هایی دارد که در کشورهای توسعه‌یافته وجود دارد تا سرمایه از یک بازار به بازار دیگر سرریز نشود؛ سوال اینجاست، آیا از دلال‌ها هم مالیات می‌گیرند؟ آمار تمامی حساب‌های خانوار را دارند؟ چند درصد از املاک کشور دارای سند با نام صحیح افراد است؟ و...». علی، کاربر دیگری است که در اینستاگرام خود می‌نویسد: «اخذ مالیات از خانه و خودروی لوکس طرح خوبی است اما به نظر من بهتر است از خانه‌های خالی هم مالیات دریافت شود تا بحران مسکن کمرنگ‌تر شود، این موضوع برای افرادی که فرار مالیاتی دارند بهتر است اجرا شود». کاربر دیگری به نام شیوا در این زمینه نوشته است: «افراد ثروتمند بهتر است برای بسیاری از دارایی‌های خود مالیات پرداخت کنند، مثلا فردی که خودروی لکسوس دارد چرا همچنان باید مثل فردی که پراید دارد از بنزین سه هزار تومانی استفاده کند، مالیات‌گیری باید متناسب با درآمد و سطح زندگی اقشار مختلف باشد، این روشی کاملا واضح و آزمون پس‌داده در تمامی دنیاست که برای اداره اصولی کشور باید اجرا شود، در عوض بهتر است تا تجربه‌های شکست‌خورده مثل یارانه معیشتی از میان برداشته شده و با طرح‌های مالیاتی جایگزین شود».
محمد اظهار نظر دیگری دارد و در پای یکی از سایت‌های خبری نوشته است: «این مبالغ مالیاتی برای سال اول با این مقدار بسته شده، چون مردم به موضوع مالیات بر دارایی ثابت عادت ندارند و از سال بعد قطعا افزایش خواهد یافت».
در مجموع آنطور که از اظهارنظرهای کارشناسان و حتی مردم عادی برمی‌آید ایرادات کلی درباره نحوه اجرای سیاست‌های مالیاتی دولت وجود دارد که در صورت عدم اصلاح این سیاست‌ها این تبعات منفی در نهایت به اقتصاد کشور ضربه وارد کرده و به جای اینکه راهی برای جبران کاهش درآمدهای نفتی باشد، می‌تواند راه را برای خروج سرمایه‌ها از کشور هموارتر کند. مصداق این اتفاق را می‌توان در سال‌های گذشته و با سرریز شدن سرمایه‌های مردم به کشورهای همسایه در زمینه خرید مسکن دید. نگاهی به گزارش‌های مختلف نشان می‌‎دهد که در سال گذشته ایرانی‌ها رتبه دوم خرید مسکن در ترکیه را به خود اختصاص دادند، بر همین اساس به نظر می‌رسد این طرح سرمایه‌های بیشتری را به خارج از کشور هدایت کند و بهانه‌ای باشد برای خروج هر چه بیشتر سرمایه‌ها از کشور. ازسوی دیگر به باور بسیاری از منتقدان این طرح، اخذ مالیات از خودرو و خانه لوکس زمینه را برای کاهش سرمایه‌گذاری در بخش مسکن در بازارهای داخلی فراهم می‌کند و راه برای رکود مسکن هموارتر می‌شود. به پیشنهاد آگاهان اقتصادی دولت باید فضای کسب و کار را اصلاح کند تا درآمد مردم و بنگاه‌های اقتصادی رشد کند تا از محل مالیات بر درآمد هزینه‌های کشور را تامین کند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه همدلی، تاریخ انتشار 27 بهمن 98، شماره: 1364