شعار سال: در شرایطی که بیماری کرونا موجب هراس و نگرانی اغلب مردم شده است و هر لحظه با افزایش آمار قربانیان این ویروس بر حجم اضطراب و استرس مردم افزوده می‌شود، آمار‌های متفاوت و ضد و نقیض از میزان قربانیان و مبتلایان این ویروس چینی بر وحشت و هراس مردم افزوده و ترس و نگرانی مردم را چندین برابر کرده است.
در مدت زمان کوتاهی که از اعلام ورود رسمی ویروس کرونا به ایران می‌گذرد، ایران بالاترین میزان مرگ‌ومیر ناشی از کرونا بعد از چین را داشته و این تعداد به سرعت نیز در حال افزایش است.
با این حال آمار واقعی مبتلایان به این ویروس در‌هاله‌ای از ابهام است. آماری که از تریبون‌های رسمی اعلام می‌شود با آمار منابع غیررسمی و برخی از منابع بین‌المللی تفاوت فاحشی دارد. در حالی که منابع رسمی کشور از مرگ ۴۳ نفر و مبتلا شدن ۵۹۳ نفر سخن می‌گویند منابع غیررسمی و برخی از خبرگزاری‌های خارج از کشور این تعداد را چندین برابر اعلام می‌کنند.
دیروز شنبه، دهم اسفند، سخنگوی وزارت بهداشت ایران آمار قربانیان ویروس کرونا را ۴۳ نفر و مبتلایان قطعی را ۵۹۳ نفر اعلام کرد، این در حالی است که منابع غیررسمی از مرگ بیش از ۲۰۰ نفر و مبتلا شدن صد‌ها نفر سخن می‌گویند.
عصر جمعه ۹ اسفند رویترز گزارش داد بر اساس منابع بیمارستانی در ایران، میزان جان‌باختگان بر اثر شیوع کرونا در ایران بیش از ۲۱۰ نفر است. برخی از خبرگزاری‌های فارسی زبان خارج از کشور نیز این تعداد را بیش از ۱۵۰ نفر اعلام کردند.
دیروز کیانوش جهانپور در واکنش به گزارش‌های غیردولتی و رسانه‌های خارج از ایران نیز گفت که آمار رسمی ایران «آخرین آماری است که بر اساس یافته‌های قطعی آزمایشگاهی حاصل شده است که ممکن است با یافته‌های بالینی اولیه متفاوت باشد».
البته آمار‌های وزارت بهداشت به عنوان منبع رسمی اطلاع‌رسانی در مورد بیماری کرونا فقط با منابع غیررسمی در تضاد نیست، بلکه با آمار‌های برخی از مسئولان کشور نیز همخوانی ندارد. به عنوان مثال، دوشنبه هفته گذشته و درست در همان روزی که وزیر بهداشت در جلسه غیرعلنی مجلس شورای اسلامی تعداد جان‌باختگان را ۱۲ نفر اعلام کرد، احمد امیرآبادی فراهانی، نماینده قم در مجلس گفته بود که شمار قربانیان در این شهر ۵۰ نفر است و این ویروس از سه هفته قبل در قم شیوع پیدا کرده بود و نخستین مورد فوت نیز ۲۴ بهمن به ثبت رسیده است.
البته پاسخ وزارت بهداشت به اظهارات نماینده قم، تکذیب شده بود، همان‌گونه که گزارش یکی از روزنامه‌های کشور در ۲۳بهمن‌ماه در مورد مرگ زن ۶۳ ساله مشکوک به کرونا در تهران تکذیب شد.
تردید در آمار رسمی اعلام شده از قربانیان کرونا نماینده رشت در مجلس شورای اسلامی را نیز به واکنش واداشت. غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی روز جمعه مسئولان را به دادن آمار غیرواقعی از قربانیان متهم کرد و آنان را قسم داد که آمار واقعی را به مردم بگویند.
وی گفت: از قبرستان‌ها آمار «خیلی وحشتناکی» درباره شمار قربانیان ویروس کرونا در اختیار دارد. او از مسئولان خواست که در زمینه کرونا آمار واقعی به مردم بدهند. او گفت «قبرستان‌ها را که نمی‌شود پنهان کرد».
ناهید خداکرمی، رئیس کمیته سلامت شورای شهر تهران هم در توییتی نوشت آمار مبتلایان در ایران ممکن است ۱۰ تا ۱۵ هزار نفرباشد.
اکنون که آمار‌های منابع رسمی با آمار‌های منابع غیررسمی و حتی برخی از مسئولان تفاوت معناداری دارد، افکار عمومی به شدت نگران این تناقض در آمار است و به آمار رسمی با تردید نگاه می‌کنند. شاید بتوان ریشه تردید و بدبینی مردم نسبت به آمار‌های وزارت بهداشت را در پنهان‌کاری، سیاست تکذیب و اطلاع‌رسانی قطره‌چکانی در ورود این بیماری به کشور گره زد. اولین مورد مرگ بر اثر کرونا روز اول اسفند گزارش شد و این در حالی بود که تا قبل از آن مقامات هرگونه ابتلا به کرونا در ایران را تکذیب می‌کردند و در خط مقدم تکذیب وزیر بهداشت قرار داشت که یک روز قبل از مرگ دو شهروند قمی بر اثر کرونا با قاطعیت ورود کرونا به کشور را تکذیب کرده بود. اکنون همان وزارتخانه و همان وزیر بهداشت به عنوان مرجع رسمی اطلاع‌رسانی در مورد بیماری کرونا انتخاب شده، بنابراین با این پیش‌زمینه طبیعی است که مردم با تردید به آمار‌های رسمی نگاه کنند یا حتی خوش‌بین‌ترین افراد با اکراه آن را بپذیرند.
تناقض در آمار‌ها و عدم اطلاع‌رسانی شفاف باعث سرگردانی و سردرگمی مردم در بین این اعداد و ارقام شده است، اعتماد به این آمار‌ها و عدم اعتماد به آن تبعاتی را به همراه دارد. افرادی که به آمار‌های رسمی همیشه با دید تردید نگاه کردند و اعداد اعلام شده از منابع رسمی را بیانگر جامعه آماری نمی‌دانستند، ترس و دلهره دوچندانی را تجربه می‌کنند، بخشی از مردم نیز که صداوسیما را مرجع می‌دانند و هنوز به آمار‌های رسمی اعتماد دارند، عمق شیوع و گستردگی این فاجعه را عمیق نمی‌دانند و در رعایت مسائل بهداشتی و پیشگیری از این ویروس خونسردتر عمل می‌کنند.
بر همگان روشن است که آمار صحیح از وضعیت موجود کرونا در کشور می‌تواند هشداردهنده باشد. وقتی آمار قربانیان کمتر از تعداد واقعی اعلام می‌شود مردم به خاطر آمار اعلام شده قضیه را جدی نمی‌گیرند و همین باعث شیوع بیشتر این بیماری می‌شود.
فرضیه دیگری که می‌توان با استناد به آن آمار‌های رسمی کشور را صحیح و دقیق ندانست، صدور کرونا از ایران به دیگر کشورهاست. آن گونه که در خبر‌ها آمده است، بسیاری از اتباع کشور‌های دیگر با اتباع ایرانی آلوده به کرونا می‌شوند. گزارش‌های جدید از انتقال ویروس کرونا از ایران به کشور‌های همسایه، چون عراق، لبنان، افغانستان، کویت حکایت دارد، حتی در کانادا و برخی از کشور‌های اروپایی چند مورد از مبتلایان مسافران بازگشته از ایران بوده‌اند.
آمار‌های اعلام شده در ایران از میزان ابتلا و مرگ و میر بر اثر کرونا، فقط موجب نگرانی و تردید بسیاری از مردم کشور نیست، بلکه ناظران بین‌المللی را نیز نگران کرده است، چرا که این بیماری در همه دنیا و حتی شهر ووهان مرکز کرونا در جهان ۲ درصد مرگ و میر داشته است، اما آمار‌های رسمی در ایران درصد مرگ‌ومیر را افزایش داده است، آماری که دیروز جهانپور از تعداد مبتلایان و قربانیان این ویروس اعلام کرد نزدیک به ۸ درصد مرگ و میر را نشان می‌دهد.
شبکه ان‌بی‌سی آمریکا در گزارشی به چرایی و چگونگی این تفاوت فاحش آماری پرداخته است. دکتر ینگ‌جون‌هانگ، رئیس مرکز مطالعات جهانی بهداشت در دانشگاه ساتن نیوجرسی در این باره به ان‌بی‌سی گفته از نظر او یک علت برای تفاوت آمار‌ها در ایران می‌تواند این باشد که مسئولان بهداشتی ایران و سازمان‌های درگیر در شناسایی و جمع‌آوری آمار مبتلایان عقب‌تر از آمار مرگ و میر هستند.
دکتر ویلیام شفنر، استاد بیماری‌های عفونی و پزشکی پیش‌گیرانه از مرکز پزشکی دانشگاه وندربیلت ایالت تنسی هم به ان‌بی‌سی گفته: «مشخص نیست که آیا ایران ظرفیت و توان شناسایی دقیق همه مبتلایان را دارد یا نه. چنین کاری نیازمند مراجعه مستقیم به افراد در شهر‌ها و روستا‌ها است تا برای جمع‌آوری آمار تنها به گزارش بیمارستان‌های بزرگ که بیماران مشکوک را پذیرش می‌کنند متکی نبود.»
دکتر شفنر به ان‌بی‌سی گفته یک فرضیه دیگر این است که ممکن است بیشتر مبتلایان افراد مسن‌تر بوده‌اند که به نظر می‌رسد در برابر ویروس کرونا آسیب پذیرترند و به همین دلیل مرگ و میر میان آن‌ها بیشتر روی داده است. برخی لاپوشانی مسئولان در ارائه آمار‌های صحیح را به تلاش مسئولان کشور برای حفظ امنیت روانی جامعه گره می‌زنند، اما مردم معتقدند با اطلاع‌رسانی شفاف است که به آرامش روانی می‌رسند و به قول سرمقاله اکونومیست «در بهداشت عمومی صداقت ارزش بالاتری از امید دارد».
قم بر خلاف شهر ووهان چین به عنوان کانون ویروس کرونا قرنطینه نشده، هیچ برنامه‌ریزی منسجمی برای مهار بحران وجود ندارد، ظرفیت‌ها و امکانات مراکز درمانی پاسخگوی نیاز‌ها نیست و پنهان‌کاری و اطلاع‌رسانی قطره‌چکانی ادامه دارد.
پنهان‌کاری و عدم اطلاع‌رسانی شفاف در یک هفته گذشته نیز ادامه داشته است.

شعار سال، بااندکی تخلیص و اضافات برگرفته از روزنامه همدلی، تاریخ ۱۱ اسفند ۱۳۹۸، شماره ۱۳۷۵، www.hamdelidaily.ir