شعار سال :مشکل مالیدن (rubbing) در کودکان به دو نوع است. یکی اینکه کودک خود را به دیگران می چسبانند ‌و‌ مالش ایجاد می کنند، و دیگری اینکه یا به اندام‌های تناسلی خود دست می‌زند یا آن را به جایی یا کسی فشار می دهد یا می مالد‌ که این‌ مورد دوم در پسران دو تا پنج ساله متداول تر است‌ که‌ ممکن است برانگیختگی جنسی نیز به دنبال داشته باشد، و اگر زیاد نباشد تا حدی عادی محسوب می شود (همچنین است نگاه کردن به اندام دیگران یا تمایل به لمس بدن دیگران). این عمل را اخلاقی نگاه نکنید.‌ کودک در حال کشف بدن خود است‌‌ و‌ تماس با ناحیه تناسلی به علت خوشایند بودن، تکرار می شود.‌

نخست، احتمال کودک آزاری را در نظر داشته باشید. فرهنگ و رفتارهای پوشش /برهنگی و‌ لمس را در خانواده ارزیابی کنید.‌

سپس این تحلیل آدلری را در نظر داشته باشید و‌ این پیشنهادها شاید مفید باشند:

۱. کودک در درک مرزهای خود و دیگران و در واقع تشخیص و درک موقعیت اجتماعی ضعیف است.‌ این عادت رفتاری چندان هم نادر نیست و مکرر دیده می شود. از یک سو نشانگر لذت آنی است و احتمالا کودک توسط والدین فراهم سازی آنی می شود.‌ همچنین، شاید والدین سهل گیر باشند. هر چه باشد کودک در درک حدود و مرزهای دیگران رشد کافی نداشته که به ضعف در همدلی و درک دیدگاه دیگران‌ و در نتیجه علاقه اجتماعی او لطمه زده است. (شبیه دزدی کردن که کودک به اموال دیگران نگاه مالکیتی ندارد).

این کار برای کاهش استرس و احساس کهتری ناشی از انجام تکالیف می تواند باشد. نوعی رفتار طفره ای و‌خودشکن به نظر می آید. این نوع رفتارها در کودکان (و افراد بزرگسال) که در خود دلیلی برای به تعویق انداختند خشنودی نمی بینند بیشتر است. پیامد منطقی می تواند «دلیل پنهان» او را تغییر بدهد.‌

نکته دیگر اینکه، دست زدن و تحریک تناسلی در پسران اصولاً به صفر نمی رسد به همین دلیل تاکید بر درک موقعیت انجام است که باید در حضور دیگران نباشد. والدین نیز نباید وسواس و حساسیت نشان دهند، مگر آنکه افراطی باشد و بی محابا در حضور دیگران باشد.

مداخله آدلری:

۱. آشنا کردن کودک با مفهوم حریم خصوصی، اعضای خصوصی بدن (مانند بیش از حد نزدیک شدن و اذیت شدن دیگران ).‌ والدین برای او الگوی عملی باشند.

۲. آشنا کردن کودک با مفهوم لذت (خوش آمدن از کاری) و مفهوم خودداری (مانند خودداری از جیش کردن در جای نامناسب یا خوردن غذای دیگران).

۳. پیامدهای منطقی کاربردی را محکم و دوستانه، (کاملا محکم!) به کار ببرید.

۴. پیام منطقی کاربردی با خود کودک تعریف و تعیین می شود. کلیدواژه کار با کودک مشارکت دادن او در حل مسأله است. برای مثال، به کودک بگویید:

«خیلی وقت ها بچه ها به جلوی خودشون دست می زنند و از این کار خوششون میاد، ولی چون اگر این کار زیاد انجام بشه خوب نیست، مثلا دیگران دوست ندارند یا نوعی بی ادبی محسوب میشه، به نظرت چکار کنیم؟» از او ایده بگیرید، ایده خود را هم بگویید و اگر لازم و مفید بود آنها را ترکیب کنید. ... گفتگو کنید: فکر می کنی بتونی یک ساعت این کار را نکنی ... و بعد دو ساعت و بعد تایید و دلگرمی. حالا، اگر خواستی دوباره این کار را بکنی آن ایده را اجرایی کنیم.‌ توافق او لازم است.‌

پیامدی مانند:
«چون این کار تو نوعی بی احترامی است، من دو ساعت تو را نگاه نمی کنم، با تو حرف نمی زنم و پاسخ تو را نمی دهم. شاید اینطوری بتونی این عادت را کنار بگذاری.» هدف ما دلگرمی و ایجاد احساس کنترل درونی بر رفتار است (مبتنی بر اصل احترام متقابل، که از اصول تربیت دموکراتیک است).

اگر والدین محکم و مهربان باشند کودک این حریم را رعایت خواهد کرد.‌

نکته: پیامدهای طبیعی و منطقی شامل برخی شرایط از جمله شرایط خطرناک نمی شود!

دکتر حمید علیزاده
استاد دانشگاه علامه طباطبایی

منبع فضای مجازی