شعار سال : شواهد معتبری وجود ندارند که جز برای درمانگران و اهالی طبابت و پرستاران و دیگر کسانی که در تماس مستمر با بیماران عفونی اند، ماسک چندان موثر عمل کند، ماسک مورد نیاز آنها (ان 95) هم متفاوت است و البته استفاده موثر از آنها هم به صورت مستمر برای امور روزمره  افراد عادی ساده نیست و باید ترتیبات خاصی را رعایت کرد. برای افراد عادی بیش از استفاده از ماسک، شستشوی دست ها برای جلوگیری از بیماری موثر است. همین حرف را جروم ادامز، رئیس بهداری فدرال امریکا، و مایک پنس هم خطاب به شهروندان امریکایی گفته اند که دنبال انبار کردن ماسک نروند، در یک کلام، برخلاف تصور خیلی ها در ایران، مردم عادی برای پیشگیری نیاز حیاتی به ماسک ندارند!

چین پیش از این حدود نیم (حدود 7 میلیارد در سال) و تایوان یک پنجم از ماسک های بهداشتی دنیا را تولید می کرد، پیش از بالا گرفتن قضیه کرونا، تولیدکنندگان چینی به دلیل نزدیک شدن به سال جدید میزان تولید خود را کاهش داده بودند و کارخانه هایی که نزدیک ووهان، شهری که ویروس از آنجا شیوع پیدا کرد، هنوز به ظرفیت تولیدی مناسب نرسیده اند. برای کشوری مثل ایالات متحده 90 درصد از ماسک های تولیدی بیرون از این کشور تولید می شود و در مورد خیلی ها دیگر هم قضیه متفاوت نیست، در مورد ایران اطلاعات زیادی نداریم، ولی بنا نیست همه تقاضای یک کشور درون آن تامین شود. بامزه تر از همه وضعیت یک کارخانه ماسک سازی فرانسوی است که معلوم نیست با دستور اخیر ماکرون وضعیتش چه خواهد بود. ممنوعیت صادرات شاید نیاز داخلی یک کشور را رفع کند، ولی پیامدهایی برای بسیاری دیگر از مردم در کشورهای دیگر خواهد داشت، از اثرات اقتصادی آن بگذریم.

 اینها را کنار این واقعیت بگذارید که کشورهایی مثل، چین، تایوان، سنگاپور، کره جنوبی و به تازگی فرانسه قانون های ممنوعیت صادرات یا مبارزه با گرانفروشی یا به اصطلاح ضد احتکار را در مورد ماسک به اجرا گذاشته اند. کسانی در ایران فکر می کنند اگر فلان قانون در کشوری توسعه یافته اجرا شود، دیگر مو لای درزش نمی رود، ولی متاسفانه واقعیت با کسی شوخی ندارد، مبارزه با گرانفروشی در فرانسه کم و بیش همان پیامدهای نامطلوبی را دارد که در ایران یا ساحل عاج. کمیابی پدیده ای همیشه حاضر است و تهران و نیویورک ندارد، در هرجایی از دنیا قیمت را پایین نگاه دارید، تقاضا برایش زیاد می شود، در مورد ماسک مردمی که واقعا به این کالای "غیرحیاتی" نیازی ندارند، آن را می خرند و انبار می کنند و این معنایش این است که به بقیه نمی رسد، از آن بدتر عرضه کننده دیگر انگیزه ای برای افزایش عرضه نخواهد داشت.


یک لحظه فرض کنید یک محتکر از خدا بی خبر اید و هدف تان هم حداکثر سود است، چه می کنید؟ اول باید کمی ریسک کنید و وقتی هنوز کمبود احساس نشده و قیمت ها تکان نخورده است، در مقدار بالا خرید کنید. شاید هم طرح شیطانی شما به گل بنشیند و ضرر کنید. فرض کنید چنین نباشد، گام بعد این است آن را انبار کنید تا در قیمت بالاتر "بفروشید". مطمئنا یک محتکر عاقل سودجو می خواهد جنس اش را بفروشد و قرار نیست آن را همیشه در اندرونی نگاه دارد. اما باید در قیمتی "مناسب" بفروشید، آن قیمت مناسب چقدر باید باشد؟ می توانید به هر قیمتی بفروشید؟ تا کی می توانید روی ادامه بحران و بالا بودن قیمت ها حساب کنید؟ با رقبای رندی که پول کافی دارند و مثل شما دنبال سود اند چه می کنید؟ با بی آبرویی و تصویر بد پس از بحران چه می کنید؟

 شاید بنا به احتکار نداشته باشید و انسانیت تان سرجایش است و واقعا می خواهید دست مشتری جنس برسانید، بالاخره باید انباری داشته باشید که توزیع به خرده فروش ها از آنجا انجام گیرد. فرض کنید تازه بار را تخلیه کردید، ماموران وظیفه شناس به شما می رسند و مچ شما را موقع "احتکار" می گیرند، دقیقا جوابتان چیست؟ تا به خودتان بجنبید، خبرتان همه جا پیچیده است و جنستان هم ضبط شده است و به خاک سیاه نشسته اید و شاید چند ماه بعد هم بگویند که اشتباه کرده اند. از قرار در قضیه دیجی کالا اوضاع خیلی متفاوت از این نبوده است. اگر بشنوید یکی از مسئولان طلبکارانه بگوید آقا این چه وضعی است، چند تا مدیر دولتی "مستقل" بگذارید سر کارخانه ها که کارمان راه بیفتد و ماسک به بازار بیاید، یعنی برای اداره دارایی مردم هم تعیین تکلیف کنند، دیگر اعتماد می کنید در آن کشور سرمایه گذاری کنید؟

امیدوارم تا اینجا فهمیده باشید که در قضیه مبارزه با احتکار وسط یک اتفاق سیاسی تکراری قرار دارید، حتی دلسوزی به حال ضعفا هم بیش از احساس نیاز به خرد دارد، والله اعلم.

امیرحسین خالقی

منبع: فضای مجازی