شعار سال:رونق دوباره کسب‌و‌کارها در روزهای پس از کرونا موضوعی است که این روزها ذهن بسیاری از اقتصاددان و کسبه را به خود مشغول کرده است. کاهش تمایل مردم به خرید و بسته ماندن طولانی مدت کسب‌و‌کارها سبب شده تا بسیاری به رکودی که در پسا کرونا گریبانگیر کشور خواهد شد بیاندیشند.

ویروس بی‌رحم کرونا که از حدود سه‌ماه پیش رد پایش در چین دیده شد تا به حال حدود یک میلیون نفر در جهان را مبتلا کرده است. بیماران بسیاری روی تخت‌های بیمارستانی در یک قدمی مرگ هستند، در بسیاری از کشورهای اروپایی دیگر تخت خالی وجود ندارد و بیماران مبتلا به کرونا ویروس جدید در راهروها بستری شده‌اند، در برخی کشورها با صحنه‌های تلخ و ناگوار انتقال شمار زیادی از اجساد با کامیون به خارج شهر رو‌به‌رو هستیم.
اما این فقط بیماران مبتلا به کرونا نیستند که در یک قدمی مرگ هستند. کسب‌و‌کارهای زیادی در سراسر جهان متوقف شده‌اند که پیامدهای اقتصادی بسیاری را به‌دنبال داشته است. در کشور ما ایران، به‌دلیل اینکه اغلب کسب‌و‌کارها به شیوه سنتی اداره می‌شد این پیامدهای اقتصادی به طبع بیشتر است. بازار شب عید که پر رونق‌ترین روزهای بازار در سال است امسال رونقی خوبی نداشت. بسیاری از کسبه به صورت خودجوش کسب‌و‌کار خود را تعطیل کردند تا سلامت خود و هموطنان‌شان را تضمین کنند. بسیاری دیگر هم با شیوع کرونا به‌طور ناخودآگاه با کاهش تقاضا مواجه شدند.
تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها، کاهش ساعت کاری ادارات و بانک‌ها، کاهش عبور و مرور و حمل‌ونقل، کم شدن پروازهای بین‌الملل و تحت تأثیر قرارگرفتن صنعت توریسم، اعمال قرنطینه اجباری در برخی کشورها، تعطیلی بسیاری از مشاغل، بیکار شدن عده‌ای از مردم، کاهش قدرت خرید مردم، رکود صنایع و خدمات به‌دلیل نبود تقاضا از تبعات ویروس کرونا در سراسر جهان است که در مورد ایران نیز صدق می‌کند.

در پسا کرونا چه اتفاقی می افتد؟
ازآنجاکه اقتصاد و سبک زندگی به سمت دیجیتالی شدن حرکت می‌کند، هوش مصنوعی بیشتر موردتوجه و توسعه قرار گرفته است تا با استفاده از ظرفیت‌های این حوزه و همچنین اینترنت اشیاء، بتوان نیاز به ارتباط فیزیکی افراد برای دریافت خدمات را کاهش داد. بسیاری از کسب‌و‌کارهای مجازی رونق گرفته‌اند و دقیقاً در نقطه مقابلش کسب‌و‌کارهای خرد و سنتی با رکود مواجه شده‌اند.‌ بدیهی است؛ برای ترغیب تقاضا برای این بازارها نیاز به سیاستگذاری‌ها و ارائه راهکار است چرا‌که همه کسب‌و‌کارها قابلیت دیجیتالی شدن را ندارند.
در این‌باره آقای آرمان خالقی، قائم مقام دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت ایران گفت: «بخشی از مشاغل که مثل گذشته کار خود را انجام می‌دهند اما واحدهایی که ملزم به تعطیلی بودند فروش ندارند و بحث دیگر این است که عده‌ای به‌دلیل این مشکلات کار خود را از دست داده‌اند و مشکلات بسیاری برای تأمین سایر مایحتاج خود دارند و به نوعی چرخه‌ای از کاهش درآمد شکل گرفته است.» وی افزود: «به‌دلیل تعطیلی‌ها درآمد افرادی کاهش پیدا کرده است و به طبع هزینه‌های خود را کنترل می‌کنند یعنی آنچه را که دارند چه از لحاظ درآمدی چه به صورت پس‌انداز برای تأمین مایحتاج مدیریت می‌کنند که از این دوره بگذرند. تمایل مردم برای تامین سبد کالاهای ضروری و تأمین مایحتاج ضروری است. برای کاهش این زنجیره و کاهش درآمدها اگر قرار باشد که برگردند و جبران شود باید به شیوه ای باشد که مردم سر کارها بروند و باید از ضرورت‌های زندگی خود خارج شده باشند تا به سمت این مشاغل بیایند و از آن‌ها خرید کنند و بتوانند به‌دنبال تامین مایحتاجی که شاید برایشان ضرورت نداشته است باشند. آن زمان این مشکلات حل خواهد شد که مردم توان خرید داشته باشند و کسب‌و‌کارهای سنتی دوباره رونق بگیرند.»
قائم مقام دبیرکل خانه صنعت،معدن و تجارت ایران ادامه داد: «هفته پیش بحث اهدای کارت اعتباری خرید مطرح بود که قرار بر این شد که کارت اعتباری 1‌میلیون تومانی به مردم داده شود تا بتوانند به نسبت آن خرید کنند. البته این بیشتر به مایحتاج عمومی می‌رسد و به افرادی که توان مالی ندارند اهدا می‌شود.» خالقی گفت: «تحریک تقاضا در بازار در این شرایط مستلزم این است که درآمد مردم افزایش یابد چه سطوح درآمدی کارمندان چه کارگران، درآمدها تا افزایش نیابد مردم نمی‌توانند به بازار بیایند؛ بنابراین باید به این مسأله توجه داشته باشیم قسمتی از کسب‌و‌کارها و شرکت‌ها به ناچار از چرخه کسب‌و‌کار خارج خواهند شد. ممکن است با تعطیلی موقت، رکود و یا ورشکستگی مواجهه شوند؛ بنابراین عده‌ای از افراد کار خود را از دست می‌دهند و بخشی از تقاضا از بازار خارج خواهد شد و در این قسمت هم باید برای حفظ کسب‌و‌کارها فکری جدی شود که بیشتر این مسأله به این بر می‌گردد که کسب‌و‌کاری وجود داشته باشد.» وی ادامه داد: «به‌طور مثال مردم در حال حاضر تا مدت طولانی تمایلی به گردشگری ندارند بنابراین دفاتر گردشگری راهی برای جبران ندارند و نمی‌توانند از پس هزینه پرسنل یا اجاره بر بیایند این شغل‌ها تعدیل نیرو خواهند داشت.»

راهکار خروج از رکود کسب‌و‌کارها
قائم مقام دبیرکل خانه صنعت،معدن و تجارت ایران گفت: «هر کسب‌و‌کاری فرمول مدیریتی جداگانه می‌خواهد برای گردشگری یا مشاغل وابسته آن مانند صنایع دستی، حمل و نقل و یا هتلینگ، راهکار خاصی لازم است. مشاغلی مثل پوشاک که در حال حاضر اولویت دوم و سوم مردم شده است اگر بخواهند به کسب‌و‌کار بر‌گردند دوباره باید بدانیم که چگونه عمل کنیم تا این مشاغل رشد داشته باشند باید هر صنفی را جداگانه در نظر گرفت و برای آن برنامه‌ریزی
داشته باشیم.» خالقی در پاسخ به این سؤال که آیا کسب‌و‌کارهای سنتی می‌توانند به سمت الکترونیکی شدن حرکت کنند، اظهار کرد: «همه شغل‌ها تا جایی که بحث فروش‌شان مطرح است؛ برای تولید یک کالا نیازمند یک محل هستند. اگر هر کسب‌و‌کاری بخواهد یک فروشگاه الکترونیکی برای خود ایجاد کند به نظر من برای حل این مشکل نمی‌تواند کار مفیدی باشد و باید ذیل یک پروژه باشند که به این ترتیب باشد که در بحث نشان‌گذاری درباره مشاغل مختلف این کسب‌و‌کارها در کنار یکدیگر جمع باشند و آن فروشگاه مرکزی سفارش بگیرد و مدیریت کار در دست اهل فن باشد مثلاً پوشاک رنگ و سایز را سفارش بگیرند و پس از آن به دست خریداران برسد. اگر تعدد این فروشگاه‌ها زیاد باشد مردم سردرگم خواهند شد؛ می‌توان چند برند بزرگ برای کسب‌و‌کارهای مجازی ورود کنند و ایجاد شود که بسیار نجات‌دهنده خواهد بود و کسب‌و‌کارهای تولیدی کوچک می‌توانند خودشان را از این بحران نجات دهند اما فروشگاه‌هایی که به صورت فیزیکی هستند و مردم به آن‌ها مراجعه کنند مثل هایپرها کسب‌و‌کارهای کوچک را در معرض تعطیلی قرار می‌گیرند؛ این‌ها هم باید برنامه‌ریزی مجزایی داشته باشند.» وی در آخر گفت: «اجاره‌ها و سرقفلی‌ها درآینده تغییر خواهد کرد و در بلند مدت ممکن است تاثیرات این بحران در کشور ما باقی بماند. باید دید این تغییر رفتار پایدار خواهد ماند یا خیر یعنی بعد از این مدت عده‌ای باز هم به فروشگاه‌ها برای تأمین مایحتاج خود می‌روند یا جلب فروشگاه‌های مجازی خواهند شد.»
با توجه به اظهارات مطرح شده از سوی کارشناسان، در عصر پسا کرونا شاهد تغییر در رفتار و سبک زندگی مردم و همچنین کسب‌وکارها خواهیم بود. دوران پسا کرونا، پر از تهدید و فرصت خواهد بود؛ بنابراین اگر بتوانیم تهدیدها را خنثی و از فرصت‌ها استفاده کنیم، موفق خواهیم بود.

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه صبح نو،تاریخ انتشار:18فروردین1399،کد خبر:36803،sobhe-no.ir