شعار سال: به لطف طبیعت و باران‌‌های اخیر حالا دریاچه ارومیه، تالاب‌ها، سدها و دیگر دریاچه‌‌های کشور پرآب شده‌اند و دیگر لازم نیست برای برگرداندن آب به دریاچه ارومیه هزینه‌‌‌‌‌های میلیاردی كرد؛ فقط کافی است این شرایط را حفظ کنیم. اینکه راهکار چیست را از دو کارشناس این حوزه می‌پرسیم. به گفته آنها این شرایط دائمی نیست و باید دولت راهکار‌‌های جدی‌تری درباره نجات دریاچه‌ها به‌خصوص دریاچه ارومیه داشته باشد.

اوضاع و احوال در دریاچه ارومیه امیدوارکننده به نظر می‌رسد. آمارها نشان می‌ دهد حالا دریاچه ارومیه در بهترین شرایط ۱۰ سال گذشته قرار گرفته و حداقل وضعیت به بدی سال ۹۲ نیست که سایه خشکی و مرگ بر دریاچه ارومیه سایه افکنده بود. در ادامه اخبار امیدوارکننده از بازگشت حیات به دریاچه ارومیه و تالاب‌‌‌‌‌های اقماری آن خبر رسیده که فلامینگوها برای تخم‌گذاری به دریاچه ارومیه بازگشته‌اند.

محمد درویش، رییس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو می‌گوید: «باید تلاش کنیم از این موهبتی که اتفاق افتاده برای تعادل‌بخشی سفره‌‌های زیرزمینی استفاده کنیم و این آب‌‌ها را به سمت تالاب‌ها، دریاچه‌‌های مرکزی کشور و تالاب‌‌های کویری هدایت کنیم و اجازه بدهیم این آب‌‌ها در درون آبخوان‌‌ها نفوذ کند و به این ترتیب کسری بیلان دشت‌‌ها تا آنجایی که امکان دارد کاهش پیدا کند و همچنین فکر نکنیم که این بارندگی‌‌ها می‌تواند همه آن افتی را که در سطح آب زیرزمینی اتفاق افتاده است، جبران کند و دوباره همان رفتارهایی را تکرار کنیم که باعث شد ایرانیان در طول 30 سال ذخیره هزارساله آب‌شان را مصرف کنند. من متاسفانه می‌بینم که بعضی‌‌ها می‌گویند وارد دوره 30 ساله ترسالی شده‌ایم و دیگر مشکلی نیست. حالا باید برویم سراغ اینکه برای 200 میلیون نفر غذا تولید كرده و حتی بقیه آن را صادر کنیم؛ این واقعا یک اشتباه راهبردی است. برای کشوری که در قلب کمربند خشک جهان قرار دارد و میانگین ریزش‌‌های آسمانی آن از یک‌سال به سال دیگر حدود 70 تا 80 درصد تغییر می‌کند، نمی‌تواند به عنوان صادرکننده محصولات کشاورزی مطرح شود. او ادامه می‌دهد: «ما باید در حد نیاز‌‌های کشور خودمان کشاورزی کنیم. اینکه بخواهیم صادرات کنیم، اشتباه بزرگ و همچنین ناپایداری است که در نهایت سفره‌‌های زیرزمینی آب شیرین ما را نابود می‌کند و این می‌تواند به امنیت غذایی ما ضربه وارد کند.» درویش بهترین راهکار را کشاورزی مکانیزه می‌داند و می‌گوید: «باید ضایعات در بخش کشاورزی کاهش پیدا کند.»

باید شرایط را حفظ کنیم؛ حتی با هزینه مضاعف!
«برای از دست رفتن دریاچه ارومیه، سه عامل را می‌شود متهم کرد که از 10 تا 15 سال پیش روی دریاچه ارومیه تاثیر گذاشت.» این جمله را آقای سعادت حنیفیان، مدرس دانشگاه همدان می‌گوید. او ادامه می‌دهد: «اولی ایجاد سدهایی بود که بدون کارشناسی و در بالا دست احداث شد. فکر می‌کنم 12 تا 13 تا سد بود که با ظرفیت‌‌های متعدد، متغیر و بالا ساخته ‌شدند. عامل دوم توالی خشکسالی بود و اینکه ورود آب به دریاچه را کم داشتیم؛ از طرفی برداشت‌‌ها زیاد بود، به لحاظ تبخیری که در سطح دریاچه صورت می‌گرفت و دلیل سوم برداشت‌‌های مضاعف از چاه‌هایی بود که چه قانونی و چه غیرقانونی حفر شده‌اند. این موضوع را در نظر بگیرید خیلی از چاه‌‌های ما قانونی اما غیرکارشناسی هستند چرا که بر حسب ظرفیت منطقه نیست، نه‌تنها در ارومیه، آذربایجان‌شرقی و غربی، همدان و مشهد بلكه به خصوص در تهران این مشکلات را داریم. نباید به ادامه روند امیدوارکننده دریاچه ارومیه خوش‌بین بود چرا که دست بشر در آن دخالت کرده است. اگر می‌پرسید که می‌توانیم این شرایط را حفظ کنیم یا نه، باید بگویم آیا تعهدی هست که برداشت از چاه‌های اطراف دریاچه کمتر شود؟ چه تضمینی هست بابت عدم توالی خشکسالی دوره‌ای؟ ما خشکسالی‌های زیادی داشتیم که بعضا تا یک‌سال ادامه داشته است. می‌گویند 600 متر مکعب آب اضافه شده است، خدا را شکر، اما این برای امسال است. ما باید این شرایط را نگه داریم؛ حتی با هزینه‌های مضاعف!»

افزایش تراز سطح آب دریاچه ارومیه
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌شرقی و عضو ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: تراز سطح آب دریاچه ارومیه در هم‌سنجی انجام‌شده نسبت به سال گذشته ۳۶ سانتیمتر و نسبت به اول مهرماه آبی جاری ۴۱ سانتیمتر افزایش یافته است. یوسف غفارزاده اظهار کرد: تراز کنونی آب دریاچه ارومیه 71/1271 متر ‌است که در مقایسه با متوسط درازمدت ۲۹۱ سانتیمتر کاهش دارد. وی افزود: وسعت دریاچه در تراز یادشده حدود سه هزار و ۱۰۰ کیلومتر مربع است که نسبت به مشابه سال قبل حدود4/237 کیلومتر مربع افزایش داشته و در مقایسه با متوسط درازمدت بیش از یک‌هزار و ۴۱۱ کیلومتر مربع کاهش دارد. غفارزاده همچنین ادامه داد: ‌حجم آب دریاچه در تراز یادشده 65/4 میلیارد مترمکعب برآورد می‌شود که نسبت به مشابه سال قبل یک میلیارد و ۷۰ میلیون متر مکعب افزایش یافته است. وی اضافه کرد: این مقدار در مقایسه با اول مهر سال آبی جاری 22/1 میلیارد مترمکعب، افزایش و حجم کنونی دریاچه در مقایسه با متوسط دراز مدت 39/11 میلیارد مترمکعب کاهش دارد.

احیای دریاچه ارومیه چقدر هزینه برمی‌داشت؟
برای رسیدن دریاچه ارومیه به وضعیت امروز، کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه اقدامات زیادی انجام داد که البته هزینه‌‌های چشمگیری هم برای دولت دربرداشت؛ هزینه‌هایی که در مقابل آسیبی که حذف دریاچه ارومیه به اکوسیستم منطقه وارد می‌کند و تاثیرات اجتماعی، اقتصادی و حتی سلامتی که بر مردم منطقه می‌گذارد، ناچیز است. دکتر مسعود تجریشی، رییس کارگروه علمی و فناوری ستاد نجات دریاچه ارومیه گفت: «ابعاد و تبعات خشک ‌شدن ارومیه فقط در داخل ایران نیست. غبار در منطقه حرکت می‌کند و نه‌تنها در شرق حرکت می‌کند بلکه در غرب، مسیر جبل کندی نیز طوفان شن داریم و طوفان‌‌های وحشتناکی هستند. مدل‌‌سازی‌‌های جدید می‌گوید طوفان‌‌ها تا 500 کیلومتر شرقی یعنی تا کرج حرکت می‌کنند و کم‌کم به ما می‌رسند. این مساله محلی نیست؛ مساله‌ای منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی است.» او درباره هزینه‌های احیای دریاچه ارومیه هم گفته است تا آخر سال 94 کل پولی که ستاد احیای دریاچه ارومیه برای پروژه‌های خود گرفته 1019 میلیارد تومان است. تقاضا بیشتر از این بود یعنی حدود سه هزار میلیارد تومان تقاضا داشتیم. امسال هم بودجه درخواستی ما 2400 میلیارد تومان است.»

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه صبح نو،تاریخ انتشار:10اردیبهشت1399،کد خبر:37531،sobhe-no.ir