شعار سال:
علی سعدوندی : فروش اوراق بهجای استقراض از بانک مرکزی برای جبران کسری بودجه راهکاری ضدتورمی است
عبدالناصر همتی، رئیسکل بانک مرکزی روز گذشته طی یادداشتی در صفحه شخصی خود در فضای مجازی، مطالب مهمی مطرح کرد. همتی در این یادداشت از دستور خود به بانکها برای عرضه شرکتهای زیرمجموعه خود در بورس خبر داد. به نظر میرسد رئیسکل بانک مرکزی در نظر دارد از فرصت کنونی رونق بیسابقه بورس برای ترمیم شکاف ترازنامه بانکها و حل مسأله بنگاهداری آنها استفاده کند. وی همچنین پیشنهاد بسیار مهمی درباره لزوم اولویت قرار دادن سیاست مالی انبساطی و پرهیز از اتخاذ سیاستهای پولی انبساطی برای تامین کسری بودجه سال جاری مطرح کرد. اجرای این پیشنهاد همتی برای تامین کسری بودجه دولت، ضمن کمک به بهبود وضعیت ترازنامه بانکها، نهتنها آثار تورمی زیانباری ندارد، بلکه برای کاهش نرخ بهره در بازار بین بانکی و در نتیجه کاهش تورم تاثیر بسزایی دارد.
عبدالناصر همتی، رئیسکل بانک مرکزی روز گذشته در یادداشتی ضمن تشریح وضعیت تسهیلات بانکی به مردم و بنگاههای اقتصادی برای جبران تبعات اقتصادی کرونا، به 2 محور مهم در موضوع بانکی و بودجهای کشور پرداخت. در بخش اول این یادداشت همتی درباره آخرین وضعیت تسهیلات کمکی به مردم و کسبوکارها نوشت: در اجرای تصمیمات ستاد ملی مقابله با کرونا، سیستم بانکی تاکنون بیش از 3/19 هزار میلیارد تومان وام قرضالحسنه به خانوارهای یارانهبگیر پرداخت کرده و در حال تدارک منابع لازم جهت اجرای مرحله دوم طرح و پرداخت تسهیلات ۱۲ درصدی به بنگاهها و واحدهای آسیب دیده از کرونا هستیم.
همتی اما در ادامه یادداشت خود به 2 موضوع مهم دیگر اشاره کرد، موضوع اول خبر «دستور وی به بانکهای کشور برای عرضه شرکتهای زیرمجموعه خود در بورس» و موضوع دوم پیشنهاد وی برای «لزوم تقدم سیاست مالی نسبت به سیاستهای پولی انبساطی برای جبران کسری بودجه دولت» است. در همین راستا به بررسی این دو محور مورد اشاره رئیسکل بانک مرکزی پرداخته شده است.
***
دستور همتی به بانکها برای عرضه سهام شرکتهای وابسته در بورس
تا تنور داغ است، بفروشید
همتی در بخشی از یادداشت خود با اشاره به اقبال مردم به بورس، خبر از دستور خود به بانکها برای عرضه شرکتهای زیرمجموعه شبکه بانکی در بازار سرمایه داد و نوشت: با توجه به اقبال مردم به حضور در بازار سرمایه، عرضه سهام شرکتهای دولتی و بانکها و تکمیل سهام شناور شرکتهای بورسی از ضرورتهای ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا و عمق بخشیدن به بازار سرمایه است. در راستاى اجرای ضوابط قانونی کاهش بنگاهدارى بانکها، بخشنامهای را درباره ضرورت واگذاری سهام شرکتهای وابسته به بانکها در بورس صادر کردم. نحوه اقدام و عملکرد بانکها، شاخص مهم ارزیابی عملکرد مدیران بانکها در همراهی با سیاستهای اقتصادی دولت است.
عرضه سهام شرکتهای تحت تملک بانکها، با تقویت عرضه و پاسخ به عطش روزافزون تقاضا در بازار سرمایه، از تشدید حباب در بورس جلوگیری میکند. این اما تنها مقصود همتی از ملزم کردن بانکها به عرضه سهام شرکتهای تحت مالکیت خود در بورس نیست.
همانطور که رئیسکل بانک مرکزی در یادداشت خود اشاره کرده است، اقبال مردم به بورس این فرصت را به بانکها داده تا سهام شرکتهای تحت مالکیت خود را در بورس عرضه و از محل درآمدهای حاصل از آن، شکاف ترازنامه خود را تا حدودی جبران کنند. به بیان دیگر هجوم سرمایهگذاران جدید به بازار سرمایه و عطش تقاضا در این بازار، فرصت بینظیری را به بانکها برای عرضه سهام شرکتهای تحت تملک خود در بورس داده است. بانکها در صورت تمکین از دستور رئیسکل بانک مرکزی برای عرضه شرکتهای خود در بورس و استفاده از شرایط کنونی بورس، ضمن خلاص شدن از بنگاههای زیانده، شکاف ترازنامه خود را که در سالهای گذشته بشدت عمیق شده بود تا حدودی ترمیم میکنند. حذف سهام شرکتهای تحت تملک بانکها از طرف دارایی ترازنامه بانکها باعث کوچک شدن طرف بدهی ترازنامه آنها به دلیل انتقال سپردههای مردم به بانک و در نهایت محو نقدینگی و کوچک شدن ترازنامه شبکه بانکی میشود.
این موضوع میتواند همزمان فرصتی برای بانک مرکزی باشد، چرا که کوچک شدن ترازنامه بانکها باعث کاهش عطش ذخایر بانکها در بازار بینبانکی و در نتیجه کاهش نرخ بهره در این بازار میشود. این موضوع بسیار مهمی برای بانک مرکزی است، چرا که کاهش نرخ بهره در بازار بینبانکی دقیقا همان هدفی است که بانک مرکزی از سال گذشته با شروع عملیات بازار باز در پی دست یافتن به آن بود.
در واقع عرضه سهام شرکتهای تحت تملک دولت در بورس، مصداق بارز یک تیر و چند نشان است که هم باعث بازگشت بانکها به روال قانونی مبنی بر پرهیز از بنگاهداری میشود و هم باعث کوچک شدن ترازنامه بانکها میشود و در نهایت باعث کاهش نرخ بهره در بازار بینبانکی و در نتیجه کاهش سود تسهیلات و کاهش تورم میشود.
***
پیشنهاد مهم همتی برای جبران کسری بودجه دولت
تأمین کسری از جیب دولت نه از جیب ملت
آخرین بخش از یادداشت رئیسکل بانک مرکزی به راهکار پیشنهادی وی برای تامین کسری بودجه سال جاری دولت اختصاص داشت.
پیشنهاد همتی برای تامین بودجه در صورت اجرا، ضمن حل مسأله کسری بودجه دولت، ابزار مهمی برای اجرای هر چه بهتر سیاستهای پولی در اختیار بانک مرکزی قرار میدهد. در همین راستا همتی در این بخش از یادداشت خود نوشته است:
درباره کسری بودجه دولت، ناشى از سقوط شدید قیمت نفت و فرآوردههای نفتی، برای چندمین بار تأکید میکنم؛ در شرایط حاضر اقتصادی، انتشار اوراق بدهی روش مناسبتری برای تأمین کسری و نیز جلوگیری از پولی کردن کسری بودجه و تورم است.
بانک مرکزی آماده استفاده گسترده از عملیات بازار باز، برای کمک به دولت و رشد اقتصاد کشور است. دولت با انتشار اوراق بدهی، نهتنها میتواند نیازهای خود را پوشش دهد، بلکه به تعمیق بازار بدهی و اصلاح ترازنامه بانکها نیز کمک کرده و ابزار کنترل بهتر تورم را در اختیار بانک مرکزی قرار میدهد.
سطح پایین بدهیهای دولت نسبت به استانداردهای دنیا و روند آتی نرخ سود حقیقی و رشد اقتصادی، افق مناسبی را پیش روی دولت برای استفاده از این ابزار قرار داده است.
پیشنهاد همتی برای تامین کسری بودجه دولت از طریق انتشار اوراق بدهی، موضوعی است که اخیرا برخی کارشناسان هم به آن اشاره کردهاند.
پیش از این علی سعدوندی، استاد اقتصاد دانشگاه ولونگوگ استرالیا درباره روش دولتها طی چند دهه اخیر برای تامین کسری بودجه گفت: به طور کلی به 2 طریق میتوان کسری بودجه را جبران کرد؛ یکی راه و روش 50 ساله ما است که دولت برای جبران کسری بودجه به طور مستقیم از بانک مرکزی استقراض میکرد. پس از برنامه 5 ساله سوم این قضیه حتی بدتر هم شد و دولت این بار به طور غیرمستقیم از بانک مرکزی استقراض میکرد. روش غیرمستقیم به 2 طریق است؛ یکی اینکه از بانکهای جاری استقراض میکند و بانکها در نهایت از بانک مرکزی استقراض میکنند، یعنی اضافه برداشت خواهند داشت. روش دوم این است که از منابع صندوق توسعه ملی استفاده میکند. امکان استفاده از منابع ارزی برای پوشش کسری بودجه بدون هزینه ممکن نیست. کارشناس اقتصاد اما درباره روش صحیح تامین کسری بودجه گفت: اما راه دیگری وجود دارد که کشورهای دیگر انجام میدهند. اتفاقا آنها هم کسری بودجه بالایی داشتند، این کشورها از نقدینگی موجود استقراض میکنند. یعنی اوراق میفروشند. این راهکار ضدتورمی است. هر وقت دولت کسری بودجه را از طریق فروش اوراق تامین کند، هم پایه پولی افزایش پیدا نمیکند و هم نقدینگی موجود جذب میشود و به کار میافتد و نرخ بهره را افزایش میدهد. نرخ اوراق در کشور ما الان نسبت به تورم بسیار پایینتر است. زمانی که این دو به تساوی برسند، امکان استفاده از اوراق وجود دارد.
به نظر میرسد عبدالناصر همتی در به کرسی نشاندن این سیاست و اجرای آن کمی تنهاست. سیاست پیشنهادی وی نه تنها برای بسیاری از مقامات اعم از دولتی و مجلسی، بلکه برای برخی کارشناسان اقتصادی هم چندان آشنا نیست. از همین رو هرگونه پیشنهاد برای انتشار اوراق قرضه دولتی با موج سختی از مخالفتها مواجه میشود. البته همتی نشان داده در پیشبرد سیاستهای مدنظر خود ثابتقدمتر از بسیاری از همترازهای پیشین خود است. مانع مهم دیگر پیش روی همتی محدودیت اعمال شده در تبصره 5 قانون بودجه سال جاری برای انتشار اوراق بدهی است. حل این مسأله هم نیازمند تفهیم و اقناع نمایندگان برای اصلاح قانون بودجه برای باز کردن دست دولت در انتشار اوراق بدهی است، موضوعی که حداقل تا یک ماه آینده و پایان مجلس فعلی امیدی به آن نیست.
شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه وطن امروز،تاریخ انتشار:13اردیبهشت1399،کد خبر:218964،www.vatanemrooz.ir