شعار سال: دولت ایران می‌گوید این بازار به دلیل اعتماد شهروندان در مسیر ترقی قراردارد و کسانی که مخالف رخداد‌های بورس هستند به دولت حسادت می‌کنند و همین حس را درمیان سرمایه گذاران در بورس را نیز دیده می‌شود. از سوی دیگر اقتصاددانان و کارشناسان و فعالان اقتصادی بااستناد به واقعیت اقتصاد ایران باوردارند این جهش‌های شگفت انگیزدر قیمت سهام شرکت‌ها به دلیل اینکه دردنیای واقعی ما به ازا ندارد دردسر درست خواهد کرد. اقتصاددانان هوادار اقتصاد رقابتی درمیان گروه دوم قرار دارند و باورداند این وضعیت نمی‌تواند دوام بیاورد.

باتلاق لوییزیانا

دکتر محمد طبیبیان اقتصاددان نامدار ایرانی در پاسخ به این پرسش که عملکرد بازار سهام چه پدیده‌ای را نشان می‌دهد، نوشته بود: افزایش قیمت سهام می‌تواند نشانه‌ای از بهبود اقتصاد باشد، اما بسیاری موارد هم نشان یک اقتصاد تخریب شده‌ای است که در آن نقدینگی به شدت در حال افزایش است و دارایی‌های قابل اتکا دیگری هم برای خرید موجود نیست. بازار سهام دو اقتصاد از ویران‌ترین اقتصاد‌های جهان یعنی ونزوئلا و زیمبابوه نیز رونق حیرت انگیزی را نشان می‌دهد که در هردو اقتصاد حکومت‌ها به شدت نقدینگی پمپ می‌کنند و مردمی هم که از این نقدینگی بهره مند می‌شوند آن را در بازار دارایی کاغذی صرف می‌کنند و قیمت سهام افزایش می‌یابد بدون تغییر در مبانی بازار و صنعت. طبیبیان تاکید کرده بود: آیا باید به این بازار وارد شد؟ این یک تصمیم شخصی است. مثل رفتن به سینمایی است که فیلم هیجان انگیزی نشان می‌دهد، اما ممکن است هر لحظه سقف فرود آید. برنده کسی است که چند لحظه قبل از فرو ریختن سقف خارج شود. آن لحظه چه موقع است کمتر کسی می‌داند.

این اقتصاددان آزادیخواه ایرانی حالا دوباره با استعاره و یاد آوری یک تجربه تاریخی از فرانسه بازار سهام ایران را به یک رخداد مشابه تشبیه کرده و نوشته است "ماجرای اولین ترکیدن حباب دارایی کاغذی دویست سال پیش در فرانسه، پادشاه قبلی خزانه را خورده بود و طلای مردم را وام گرفته خرج کاخ باشکوه کرده و پادشاه موجود پنج ساله و امور در دست نایب السلطنه بود. مردم از دولت طلب کار و خزانه خالی. یک اسکاتلندی به نام جان لا سر رسید و پیشنهاد کرد بانک ایجاد کند، موجودی طلای مردم را می‌گرفت پول کاغذی می‌داد. بعد به چاپ پول پرداخت برای کمک به خزانه نایب السطنه. وقتی شد که مردم هجوم آوردند طلا ها‌ی خود را پس بگیرند و طلایی موجود نبود. جان، شرکتی ایجاد کرد که سرمایه آن املاک مستعمره فرانسه در آمریکا یعنی سر زمین باتلاقی لوییزیانا بود. این سهام هم در نتیجه افزایش چاپ پول رونق یافت و قیمتش افزایش یافت و مردم سر مستی کردند تا این که واقعیت‌ها بر اوهام پیروز و همه به خاک سیاه نشستند و بحران اقتصادی، اجتماعی، سیاسی ایجاد شده در فرانسه تا چندین دهه ادامه داشت "

چوپان و گله و بورس

دکتر داود سوری اقتصاددان جوان ایرانی نیز درباره بازار سهام با روزنامه تعادل گفتگو کرده و نسبت به این ادعای دولت که نقدینگی را به سوی بازار سهام با هدف افزایش سرمایه بخش تولید هدایت می‌کند گفته است " بحث هدایت نقدینگی به این صورت که یک دولتی وجود داشته باشد مثل چوپان که نقدینگی را مانند گله‌ای که در اختیار دارد به سمت و سوی خاصی هدایت کند از نظرمن تفسیر و تحلیل اشتباهی است و من نمی‌دانم کسانی که یک چنین مواردی را مطرح می‌کنند مبتنی بر کدام داده‌های اطلاعاتی یک چنین اظهاراتی را مطرح می‌کنند.

سوری ادامه داده است " ورود نقدینگی به بورس به هیچ عنوان باعث نمی‌شود که مثلا قیمت سهام در بورس بالا رود. زمانی که نقدینگی وارد بازار سهام می‌شود، اما در سوی مقابل بنگاه‌های ارایه شده به سوددهی نرسیده‌اند و بستر لازم برای رشد آن‌ها فراهم نشده و این نقدینگی بازدهی برای خریداران سهام ندارد؛ این نقدینگی صرفا از جیب عموم مردم به جیب یک عده معدودی فرصت طلب می‌رود. تا زمانی که ما شاهد سودآوری بنگاه‌ها نباشیم شاهد خلق ثروت نباشیم صرف اینکه قیمت سهم‌ها بالا می‌رود هیچ اهمیت بنیادین اقتصادی ندارد و قادر نیست تاثیر خاصی هم در فرآیند‌های اقتصادی کلان کشور داشته باشد. متاسفانه آن چیزی که در بازار بورس ما مبنای ارزش‌گذاری است، ارزش جایگزینی هست. مثلا فکر می‌کنند که این کارخانه در بازار اینقدر می‌ارزد و با توجه به تعداد سهامش باید این میزان قیمت را برایش در نظر گرفت. این فرآیند شاید در خصوص مسکن، اتومبیل، طلا و... درست باشد، اما در خصوص یک بنگاه بزرگ که هرگز به فروش نمی‌رسد این فرآیند به هیچ عنوان صدق نمی‌کند. بعد از مدتی مردم و کسانی که عنوان سهامدار را دارند نیازمند این هستند که سودی واقعی به آنهاپرداخته شود و زمانی که بنگاهی به سمت سوددهی و ایجاد ارزش افزوده نرفته باشد عملا سود واقعی در اقتصاد ایجاد نمی‌شود و مردم هم بهره‌ای از آن نخواهند برد. "

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از سایت خبری تحلیلی ساعت24 ، تاریخ انتشار: 17 اردیبهشت  1399 ، کدخبر:  494026 ، www.saat24.news