شعارسال: نامه اتحادیه انجمن‌های علوم اجتماعی ایران به رئیس جمهور محترم درباره خانه اندیشمندان علوم انسانی ایران

به نام خداوند جان و خرد

جناب آقای دکتر مسعود پزشکیان
رییس محترم جمهوری اسلامی ایران

با سلام و احترام
با عرض تبریک اعیاد بزرگ قربان و غدیرخم، همان‌طور که استحضار دارید علوم انسانی و اجتماعی در هر جامعه‌ای زمینه‌ساز اعتلای اندیشه‌ورزی و توسعه اجتماعی است. بنیان‌های نظری و هویتی کشور‌ها براین علوم استوار است و نمی‌توان از پیشرفت و توسعه جامعه‌ای سخن گفت و به علوم انسانی اهمیت نداد. به علاوه، علوم انسانی و اجتماعی در فضا‌های برخوردار از استقلال و آزادی نسبی آکادمیک و اجتماعی شکوفا می‌شوند و بدون تامین این آزادی‌ها شکوفایی این علوم ناممکن است. با وجود این، به دلیل برخی رویکرد‌های ناشی از ناآشنایی با اقتضائات رشد علوم انسانی، شماری از مدیران شهری و کشوری با اعمال محدودیت‌های ایدئولوژیک و امنیتی بر این علوم و اهل آن، شرایط را برای رشد و شکوفایی آن‌ها دشوار ساخته‌اند به نحوی که انجام فعالیت‌های انجمن‌های علوم انسانی را حتی در محیط‌های دانشگاهی با مانع و محدویت روبرو کرده‌اند. بسیاری از دولتمردان روی خوشی به این علوم نشان نمی‌هند، زیرا که انجام وظیفه علوم انسانی برای آینده‌نگری و هشدار‌های مشفقانه و مبتنی بر مصالح ملی درباره مسائل و بحران‌های اجتماعی خوشایندشان نیست؛ و با برخورد‌های سلیقه‌ای محدودکننده و نا متناسب با رشد علوم انسانی، عملا عرصه را بر بسیاری از اندیشمندان و اهل علم و فرهنگ تنگ کرده اند. در نتیجه چنین رویکردی، انجمن‌های علوم انسانی و اجتماعی در همه این سال‌ها با مشکلات بی‌شماری از جمله نابهرمندی از مکان مناسب و پایدار و محدودیت در برگزاری برنامه‌های خود در داخل دانشگاه روبه‌رو بوده‌اند؛ و در نتیجه، دانشگاه‌ها که قاعدتا باید مملو از جلسات گفتگو و مناظره با حضور صاحبنظران مختلف باشند و بخش زیادی از دانشجویان با علاقه پیگیر مباحث نظری و گفتگو‌های اجتماعی باشند؛ به فضا‌هایی سرد و رخوت زده تبدیل شدند که تنها صدای جماعت محدودی در آن شنیده می‌شد.
در چنین شرایطی خانه اندیشمندان علوم انسانی به عنوان یک نهاد مدنی در سال ۱۳۹۰ تاسیس شد و با حمایت مدیران وقت شهرداری تهران از فضایی مناسب برای فعالیت‌های علمی و فرهنگی برخوردار شد. رویکرد واقع بینیانه و مبتنی بر شناخت اقتضائات شکوفایی فرهنگ و اندیشه و ضرورت اسفاده از همه ظرفیت‌های ملی برای تحقق این امر، موجب شد تا در شرایطی که فعالیت‌های علمی و فرهنگی حتی در دانشگاه‌ها با محدودیت‌هایی روبروبودند، این خانه مکانی برای حضور اندیشمندان و فرهیختگان و کنش‌گران علمی باشد، و به سرزندگی و تداوم کنش‌های علمی و فرهنگی کمک شایانی داشته‌باشد؛ به نحوی که بسیاری از انجمن‌های علمی که برای فعالیت‌های علمی خود در دانشگاه‌ها با محدودیت‌های اداری روبروبودند، از ظرفیت‌های این مکان بهرمند می‌شدند. در نتیجه، خانه اندیشمندان در طول فعالیت خود تا به امروز، صد‌ها نشست و ده‌ها همایش علمی و فرهنگی با حضور متفکران و اندیشمندان متعلق به جریان‌های علمی و فرهنگی مختلف در آنجا برگزارکرده و برای ده‌ها شخصیت علمی و فرهنگی مراسم تکریم و نکوداشت برگزار کرده‌است. این رویکرد مدیران خانه اندیشمندان، که بر اساس توجه به مصالح ملی برای جذب و بهرمندی از همه ظرفیت‌های علمی، فرهنگی و اندیشگی کشور اتخاذ شده بود، باعث رونق فعالیت‌های آن و ایفای یک نقش ممتاز در توسعه فرهنگ و اندیشه، و در نتیجه، باعث دلگرمی اهل علم و فرهنگ و اندیشه شده‌است.
متاسفانه در سال‌های اخیر شهرداری تهران با اتخاذ یک رویکرد محدودنگر و نامتناسب با اقتضائات شکوفایی علم و فرهنگ در جامعه، برخی از وظایف ذاتی مدیریت شهری برای حمایت از فعالیت‌های فرهنگی و اندیشگی را، که برای یک شهر توسعه‌یافته و سرزنده ضروری هستند، وانهاده و نهاد‌های مدنی علمی و فرهنگی را برای تخلیه مکان‌های در اختیار تحت فشار قرار داده است؛ به عنوان مثال ساختمان مرکز آموزش‌های تخصصی انجمن جامعه شناسی ایران که نزدیک ده سال در اختیار این انجمن بود واپس گرفته شد، و از سال گذشته هم کوشش شد تا مکانی که در اختیار خانه اندیشمندان بود بازپس گرفته‌شود و این خانه که مرکز منحصربفردی برای اجتماع فرهیختگان و اندیشمندان و فعالیت‌های و گفتگو‌های علمی و فرهنگی در شهر تهران بود عملا تعطیل شود؛ که متاسفانه این کار اکنون به نتیجه رسیده‌است.

اتحادیه انجمن‌های علوم اجتماعی ایران، متشکل از ۱۶ انجمن علمی و دیگر انجمن‌های امضاکننده این نامه، از جنابعالی انتظار دارند با استفاده از همه اختیارات و ظرفیت‌های قانونی و سیاسی خود و بر مبنای رویکرد وفاق ملی، برای حل مشکل این خانه و جلوگیری از تخلیه این مکان و بسته شدن آن اقدام عاجل مبذول فرمایید. به علاوه، انجمن‌های علمی علوم انسانی که فاقد مکان مناسبی برای فعالیت‌های خود هستند، انتظاردارند در دولت فعلی که مایل به استفاده از طرفیت‌های علمی برای اداره کشور است، برای تامین مکانی مناسب برای استقرار و فعالیت انجمن‌های علوم انسانی و اجتماعی اقدامات لازم به عمل آید تا فعالیت آن‌ها تحت تاثیر تغییر مدیریت‌های شهری و دانشگاهی قرار نگیرد.

در پایان، ضمن آرزوی توفیق برای جنابعالی در اجرای برنامه‌های وعده داده شده در انتخابات و اعلام آمادگی انجمن‌ها برای حمایت علمی در این امر، امیدواریم با پیگیری مجدانه جنابعالی مکان فعلی به خانه اندیشمندان علوم انسانی بازگردد و با رویکردی ملی و فراگیر همه اهالی علم و فرهنگ بتوانند از آن بهرمند شوند؛ و همچنین مجموعه انجمن‌های علوم انسانی از مکانی مناسب برای فعالیت‌های علمی و ایفای مسئولیت‌های اجتماعی خود برخوردار شوند.
پیشاپیش از مساعدت‌ها و حمایت‌های جنابعالی سپاسگزاریم.

اتحادیه انجمن‌های علوم اجتماعی ایران
(متشکل از انجمن‌های انسان‌شناسی ایران، انجمن اخلاق در علوم و فناوری، انجمن ایرانی تاریخ، انجمن ایرانی تاریخ اجتماعی علم و فناوری، انجمن ایرانی تاریخ اسلام، انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، انجمن پیشگیری از خودکشی ایران، انجمن ترویج علم ایران، انجمن جامعه شناسی ایران، انجمن جمعیت‌شناسی ایران، انجمن علمی تعاون ایران، انجمن علمی توسعه روستایی ایران، انجمن علمی رفاه اجتماعی ایران، انجمن علمی مطالعات صلح ایران، انجمن علوم سیاسی ایران، انجمن مددکاران اجتماعی ایران)

توضیحات تکمیلی برای بهره برداری بیشتر از متن:
لازم به توضیح است که در ۱۶ خرداد ماه ۱۴۰۴، اتحادیه انجمن‌های علوم انسانی، آخرین وضعیت این اتحادیه در خصوص اختلاف فی مابین با شهرداری تهران درخصوص ملک خانه اندیشمندان علوم انسانی را بشرح زیر اعلام داشته بود.
در خصوصِ آخرین وضعیت محل استقرارِ خانه و آینده پیش روی این مجموعه­ علمی و فرهنگی معروض می­ دارد:پس از دو سال چالش حقوقی بین شهرداری تهران و خانه اندیشمندان - در مورد ساختمان واقع در خیابان استاد نجات الهی که مالکیت آن با شهرداری است و به موجب قراردادی فی­مابینِ طرفین، بهره­ برداری از ساختمان و فضای کنونی (واقع در بوستان ورشو) به موسسه خانه اندیشمندان علوم انسانی واگذار گردیده - متعاقب حکم قطعی صادره از شعبه دهم دادگاه تجدیدنظر استان تهران در اسفندماه ۱۴۰۲ مبنی بر حقانیتِ خانه اندیشمندان و محکومیت شهرداری تهران به ایفای تعهدات قراردادی، با پیگیری مداوم اداره کل حقوقی شهرداری و طرح دعاوی پی­ درپی، در اسفندماه ۱۴۰۳ دو رأی قطعی از شعبه ۳۴ دیوان عالی کشور و شعبه هشتم دادگاه تجدیدنظر استان تهران علیه خانه اندیشمندان صادر گردید که جزئیات آن توسط وکلای محترم خانه­ تبیین شده است و البته مورد اعتراض نیز قرار گرفته و اقداماتی جهت اعاده­‌ی دادرسی صورت پذیرفته است. به موجب این احکام قطعی، این موسسه ناگزیر به تخلیه­‌ی ساختمان محل استقرار و تحویل آن به شهرداری تهران بود که در آن زمان با رایزنیِ برخی نیک­ اندیشان و دلسوزان کشور اجرای این حکم برای مدتی به تعویق افتاد. در ادامه­‌ی این رایزنی­ ها، در تاریخ ۱۱/ ۰۲/ ۱۴۰۴ ریاست محترم جمهوری در پاسخ به درخواست چهل و چهار انجمن علمی و استمدادِ خانه اندیشمندان، علاوه بر گفتگوی شفاهی، خطاب به شهردار محترم تهران بموجب مکاتبه­‌ی رسمی مرقوم فرمودند: «جناب آقای زاکانی، برای استفاده عزیزان نخبه از آن مجموعه، دستور فرمایید مشکل را حل نمایند. آن‌ها می­ توانند تأثیر بسیار مهمی در جامعه داشته باشند.». شهردار محترم تهران نیز در واکنش به این نامه بصورت شفاهی قول دادند نسبت به اجرای احکام صادره، اصرار و پیگیری نخواهند کرد و خانه اندیشمندان به کار خود ادامه خواهد داد. تنها دو هفته پس از این مکاتبه، متاسفانه در تاریخ ۲۷/ ۰۲/ ۱۴۰۴ با درخواست و پیگیری مصرانه­‌ی شهرداری تهران، اجراییه­‌ی رسمی از دادگاه به خانه اندیشمندان ابلاغ گردید. این در حالی بود که مسئولین شهرداری همچنان بر عدم پیگیری موضوع و عدم اجرای آرای مذکور بصورت شفاهی تأکید می­ نمودند. پس از انقضای مهلت ده روزه مندرج در اجرائیه، بار دیگر شهرداری با مراجعه به شعبه اول اجرای احکامِ مدنیِ مجتمع قضایی کارکنان دولت، درخواست اجرای حکم را نمود که متعاقب آن در تاریخ ۱۱/۰۳/۱۴۰۴ بموجب ابلاغیه جدید، به خانه اندیشمندان سه روز مهلت داده شد تا نسبت به تخلیه­‌ی ملک و تحویل آن به شهرداری تهران اقدام کند. این مهلت روز پنج شنبه ۱۵/ ۰۳/ ۱۴۰۴ پایان یافته و مدیران محترم شهرداری از مرجع قضایی درخواست کرده­ اند که با حضور عوامل انتظامی، نسبت به اجرایِ حکم و تخلیه­‌ی ساختمان اقدام نمایند. طی این مدت، برخی مدیرانِ مربوطه در شهرداری به موازات پیگیریِ اجرای حکم قضائی، مذاکراتی با مدیران خانه اندیشمندان علوم انسانی داشته و پیشنهاد‌هایی در چهار محور ارائه نمودند که از طرف مدیران این مجموعه علمی و فرهنگی مورد پذیرش قرار نگرفت:۱ – حکم قضایی صادره مبنی بر تخلیه و تحویل ساختمان اجرا شود و ساختمان تحویل شهرداری گردد.۲ – از فضای موجود تنها دو اتاق از طرف شهرداری برای برنامه­ ریزی فعالیت­ها در اختیار موسسه خانه اندیشمندان علوم انسانی قرار گیرد.۳ - سایر بخش ­های ساختمان به گروه­‌های دیگری که شهرداری صلاح بداند اختصاص یابد.۴ - از طرف شهرداری تهران، یک ­نفر به عنوان مدیر این مجموعه تعیین و در ساختمان مستقر گردد و تمشیتِ امور و نظارت بر تمام فعالیت­‌هایی که در این ساختمان انجام می­ شود را برعهده گیرد و نیز در مورد اولویت­ بندی اختصاصِ سالن­ها به گروه­‌های مستقر تصمیم­ گیری نماید. خانه اندیشمندان علوم انسانی از شروع اختلاف و سوء تفاهم از ناحیه­‌ی شهرداری، بار‌ها به صراحت اعلام کرده در چارچوب اصولِ خود آماده گفتگو با مدیران محترم شهرداری برای رفع هرگونه سوءتفاهم و حل مسئله - به دور از غوغاسالاری - جهت دستیابی به یک توافق مرضی الطرفین است. کمااینکه در بیانیه شماره دو خانه که در تاریخ ۱۶/ ۰۴/ ۱۴۰۲ صادر شد، به صراحت خاطرنشان کردیم که در تعامل با مدیرانِ محترم شهرداری تهران برای دستیابی به توافقی جهت تداوم فعالیت فرهنگی در ساختمان محل استقرار، ضمن پای­بندی به اصولِ تعامل منطقی، از دو خطِ قرمز و اصل بنیادینِ «استقلال در تصمیم­ گیری ­ها و برنامه­ ریزی­‌های خانه» و «حفظ حرمت بزرگان و پیشکسوتان علمی و فرهنگی به عنوان سرمایه­­‌ها و میراث معنوی کشور» عدول نخ

واهیم کرد. نیک پیداست که پیشنهاد شهرداری تهران، به صراحت ناقضِ دو اصل مذکور و معطوف به قلبِ ماهیت و جوهره­‌ی خانه اندیشمندان و مغایر با فلسفه­‌ی وجودیِ آن است. بدیهی است با توجه کِثرت برنامه­‌های خانه، پذیرش این پیشنهاد موجب تشتت مدیریتی و بروز اختلاف گردیده و مآلا اعتبارِ این مجموعه­ی علمی و فرهنگی را خدشه­ دار خواهد کرد. خانه اندیشمندان علوم انسانی در طول پانزده سال فعالیت خود همواره در چارچوب نظام جمهوری اسلامی فعالیت کرده، هرگز از قوانین و مقررات کشور تخطی ننموده، از تعهدات قراردادی با شهرداری نیز سَر باز نزده و در هیچ زمانی حتی یک مورد تخلف از ناحیه­‌ی شهرداری یا دیگر مراجع در خصوص عملکرد این نهاد غیرسیاسی و غیرجناحی گزارش نشده است. در طول این مدت، خانه اندیشمندان همواره منادی چندصدایی و تکثر آراء و اندیشه­‌ها بوده و قریب به دویست و پنجاه نهاد علمی و فرهنگی و مدنی برای انجام فعالیت­‌های خود از ظرفیت­‌های این مجموعه استفاده کرده و می­ کنند چراکه خانه اساساً نگاه هم افزایانه به فعالیت­‌های علمی و فرهنگی دارد. خانه اندیشمندان از رویکرد شهرداری تهران برای توسعه­‌ی فضای گفتگو و اندیشه­ ورزی استقبال و آن­را تحسین می‌کند، اما پیشنهاد می­ شود به جای محدود کردن فضای فیزیکی خانه اندیشمندان و ایجاد نارضایتی در میان طیف وسیعی از نخبگان، از ظرفیت­‌های موجود و استفاده نشده­‌ی خود در بخش‌های دیگر از جمله فرهنگسراها، خانه­‌های فرهنگ و سرای محلات برای راه اندازی فضا‌های جدید گفتگو و اندیشه ورزی بهره گیرد. ما از شهردار محترم و اعضای گرانقدر شورای اسلامی شهر تهران انتظار داریم باتوجه به سوابقِ این نهاد فرهنگی و علمی، با تمهید سازوکاری مناسب نسبت به حمایت از تداوم فعالیت‌های خانه اندیشمندان اقدام لازم را مبذول فرموده و در راستای نامه رئیسِ جمهور محترم و با اجابتِ درخواست بسیاری از شخصیت­‌های دلسوز کشور و نظام، تداوم فعالیت این مجموعه را در مکان کنونی و به روال سابق امکان‌پذیر نمایند. بی­ شک اجرای حکم تخلیه، ضمن آسیب زدن به مجموعه­‌ی بزرگ علوم انسانی کشور، شهروندان و عموم مردم را نیز از خدماتِ علمی و فرهنگی فاخری که نزدیک به دو دهه از آن بهره­‌مند بوده­ اند، محروم کرده و یاس و ناامیدی و سرخوردگی را در جامعه­‌ی علمی و دانشگاهی کشور ترویج خواهد کرد. در خاتمه خاطر نشان می­ نماید مواضعِ خانه منحصرا از طریق رسانه­‌های رسمیِ «خانه اندیشمندان علوم انسانی» اعلام می­ گردد.

پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، برگرفته از منابع گوناگون