شعار سال :  موضوع مرمت و ساماندهی محوطه تخت جمشید یه یک داستان پیچیده تبدیل شد. برخی گفتند که گروه عمران پایگاه تخت جمشید بدون رعایت ضوابط و مشورت‌گیری از گروه‌های باستان‌شناسی و مرمت، دخل و تصرف‌هایی را در محدوده حیاط شمالی کاخ آپادانا در حال انجام دارد و به منظور هدایت آب‌های سطحی دست به تخریب بستر و ایجاد برشی به نسبت عمیق در بستر صخره‌ای حیاط شمالی آپادانا با فرز و پیکور زده است.

به دنبال همین نگرانی‌ها صحت و سقم چنین رخدادی را از حمید فدایی، مدیر مجموعه جهانی تخت‌جمشید جویا شد و در روز ۲۸ اردیبهشت ۹۹، گزارشی با این عنوان «تازه‌ترین خبر‌ها از حیاط شمالی آپادانا»، منتشر شد.

فدایی در پاسخ به این پرسش که آیا درست است که بخشی از بستر کوه و صخره به عنوان بخشی از بنای تخت جمشید با فرز و ابزار جهت ایجاد کانال و به منظور هدایت آب‌های سطحی بریده شده است؟ پاسخ داد: در واقع شیب‌بندی را در حیاط آپادانا و دروازه ملل انجام دادیم …، خاک‌هایی را که ریخته شده بود را گرداوری و بخش‌هایی را که بیش از حد خاک و شن ریخته شده بود را برداشتیم…ضمن آن‌که در حیاط آپادانا آبراه سنگی مربوط به دوره هخامنشی داریم، از این رو سعی کردیم با تصحیح شیب‌بندی‌ها آب‌ها را به سمت این آبراهه هدایت کنیم، برای این کار کوه را نتراشیدیم، اما خاک‌هایی را که سفت شده بود را تراشیدیم…..

 

انکار تخریب بستر توسط مدیر مجموعه میراث جهانی در مصاحبه ۲۸ اردیبهشت ۹۹ با ایلنا

 

 

این نقشه محدوده‌ای از تختگاه شهر پارسه (تخت جمشید) که مورد شیب‌بندی، کف‌کوبی و البته برش کانال جدید در بستر قرار گرفت. خط قرمز رنگ موقعیت و اندازه کانال جدید را نسبت به دیگر بخش‌های تخت جمشید نشان می‌دهد.

تکذیب تراشیده شدن بستر صخره‌ای ۲۵۰۰ ساله در گزارش دیگری منتشر شده در تاریخ ۷ خرداد در سایت پایگاه میراث جهانی دوباره تکرار شد. به نظر می‌رسد، در این گزارش تلاش شد تا نام «حیاط شمالی آپادانا» از عنوان «شیب‌بندی کاخ دروازه ملل با هدف حفاظت از پلکان اصلی» حذف شود تا حساسیت ایجاد نکند.

فدایی در جایی دیگر گفته بود: تنها تمام شن‌هایی که در طول سال‌های گذشته به مقدار زیاد و خارج از قاعده ریخته شده بود را جمع‌آوری و شیب را تصحیح کردیم. خاک‌هایی که ریخته شده بود را گردآوری و بخش‌هایی که طی سال‌های قبل و طی چند دهه گذشته، به اشتباه بیش از حد خاک و شن ریخته و اضافه شده بود را برداشتیم.

کارشناسان، اما این گفته‌ها را به چالش کشیدند: همین برداشت بدون مطالعه دقیق و عجولانه شن‌های ریخته شده قبلی بود که موجب ایجاد استخر آب در محل جمع‌آوری آن‌ها شد و برش بستر، تخریب آن و ایجاد کانال جدید با پیکور در راستا هدایت و فرار همین استخر آبی بوده که پس از یک بارندگی و بر اثر جابه‌جایی شن‌های سطح بستر و دپو آن‌ها در گوشه‌ای از حیاط ایجاد شده بود.



حیاط شمالی آپادانا و تشکیل استخر آب

 

 

حالا به این عکس‌های پیوست گزارش خبری پایگاه جهانی تخت‌جمشید نگاه کنید که نشان از انجام اقدام آسیب‌رسان دیگری بر بستر حیاط شمالی آپادانا دارد که تاکنون مغفول و ناگفته مانده بود و آن تسطیح و فشرده‌سازی شن و ماسه و مخلوط‌های افزوده شده بر کف حیاط باستانی با غلتک و بی‌توجه به این مهم بود که در زیر شن‌های سطحی بستر باستانی صخره‌ای قرار دارد که با فشار غلتک به راحتی می‌تواند تخریب شود و یا آسیب ببیند!


کوبیدن شن و ماسه‌های سطح بستر باستانی با غلتک (تصویر از پایگاه میراث جهانی تخت جمشید)

ایجاد کانال جدید در بستر باستانی با پیکور برقی

 

به هر روی برخلاف این ادعا مبنی بر نتراشیدن سطح باستانی، شواهد از بریده شدن و تخریب بخشی از عرصه تخت جمشید حکایت دارد. اکنون باید پرسید، آیا با وجود مستندات کافی و غیرقابل انکار هنوز هم می‌شود مدعی شد که در به اصطلاح پروژه «شیب‌بندی کف حیاط جهت هدایت آب‌های سطحی»، کف حیاط باستانی تخت‌جمشید تراشیده نشده است و تنها خاک تراشیده شده است؟

برخی از کارشناسان می‌گویند: مهمتر از موضوع تخریب بستر، مساله وجود یا نبود صداقت در مدیریت است. چرا که اگر انکار بریده نشدن کف بستر نشان از نبود اطلاع مدیریت تعبیر می‌شود؛ خود به نوعی سومدیریت و اشراف نداشتن به مجموعه زیردست است.

شنیده‌ها حاکی از آن است، مدیریت مجموعه در گفت‌وگویی عنوان کرده که کف حیاط را گروه عمران در نبود دو روزه‌اش تخریب کرده و بریده است. اگر این گفته‌ها درست باشد آیا چنین رخدادی نشانه‌ای آشکار از ضعف مدیریت در اجرای پروژه‌های مهم حفاظتی بدون طرح و برنامه‌ی از پیش مطالعه و مصوب شده نیست؟

باید پرسید که اگر مدیران مجموعه از موضوع برش کف باستانی اطلاع دارند آیا نباید در این زمینه شفاف‌سازی کنند و مسئولیت این ماجرا را بپذیرند؟

از سوی دیگر بر اساس ماده ۵۵۸، هر کس به تمام یا قسمتی از ابنیه، اماکن، محوطه‌ها و مجموعه‌های فرهنگی، تاریخی یا مذهبی که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، یا تزئینات، ملحقات تأسیسات، اشیاء و لوازم و خطوط و نقوش منصوب یا موجود در اماکن مذکور، که مستقلاً نیز واجد حیثیت فرهنگی ـ تاریخی یا مذهبی باشد، خرابی وارد آورد علاوه بر جبران خسارات وارده به حبس از یک الی ده سال محکوم می‌شود.

پس از انتشار نخستین اخبار درباره مرمت تخت‌جمشید پشت در‌های بسته در زمان کرونا، دیده‌بان میراث فرهنگی بیابنیه‌ای منتشر کرد که بخش‌هایی از آن آمده: با توجه به حساسیت موضوع حفاظت و حراست از آثار جهانی تخت جمشید و محوطه‌های وابسته به این مجموعه و اقدام خلاف قانون و ضابطه، تحت هر نام و عنوان فعالیت حفاظتی، ساماندهی و مرمتی از جناب آقای مونسان وزیر محترم وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری درخواست دارد؛ جهت جلوگیری از هرگونه خسران مادی و معنوی، تمامی فعالیت‌هایی را که صرفا براساس نظر شخصی مدیریت محترم مجموعه گرفته شده و فاقد وجاهت قانونی یعنی طرح مدون، بحث و بررسی در جلسات کارشناسی و تأیید اعضای فنی و کارشناسی است تا زمان تکمیل بررسی‌های کارشناسی و کسب تأییدیه‌های لازم به حالت تعویق درآید. انتظار می‌رود پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با توجه به اهمیت و جایگاه این اثر تاریخی با جدیدترین تجهیزات، مواد و مصالح و روش‌های نوین و بهره‌گیری از آخرین دانش روز در زمینه حفاظت، ساماندهی و مرمت آثار سنگی و تاریخی به حفاظت این اثر شاخص بشری اقدام نماید.

میراث خبر نوشت، تماس‌ها با مسئولان وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بی‌پاسخ باقی ماند. حال باید دید که آیا این بار محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی و سایر مدیران ارشد این وزاتخانه بررسی و شفاف‌سازی در این زمینه می‌کنند یا نه؟


شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از اسکان نیوز، تاریخ انتشار:۹ مرداد ۱۳۹۹، کدخبر:eskannews.com_۲۹۰۲۳