آیا «پوپولیسم» تبدیل به یک مشی کارگشا در سیاست داخلی کشور شده است؟ پاسخ به این پرسش از آن جهت اهمیت پیدا کرده که در آستانه هر انتخاباتی در کشور، برخی از کاندیدا‌ها با شعار‌های عوام فریبانه راهی برای جذب آرای مردمی برای خود باز می‌کنند.

رفتارشناسی سیاسیون پوپولیست این موضوع را روشن می‌کند که این افراد همواره از یک تاکتیک ثابت برای پیشبرد اهداف خود بهره می‌گیرند؛ آن‌ها همیشه سخن از افشاگری را میان می‌آورند و گاهی نیز با ارائه چند فکت سیاسی، فضا را چنان تغییر می‌دهند که گویی تمامی اسرار پشت پرده عالم سیاست را می‌دانند.
‌
می‌توان محمود احمدی نژاد را یک نماد پوپولیسم در ایران نامید. فارغ از اینکه تثبیت این تفکر در بین سیاسیون تا چه میزان می‌تواند آسیب زا باشد، باید توجه داشت که استفاده ابزاری از هیجانات اجتماعی امری مردود است و نباید این سبک تبلیغاتی تبدیل به یک گفتمان غالب شود. زیرا در دراز مدت بروز پدیده‌هایی همچون؛ «کاهش مشارکت در انتخابات»، «سرخوردگی سیاسی» و «عدم اعتماد به حاکمیت» می‌تواند به عنوان یک خطر بالفعل شده، برای نظام ایجاد مشکل کند.

سال ۹۶ درست در بحبوحه دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری نسخه دیگری از رفتار‌ها و وعده‌ها رو شد که بوی پوپولیستی بودنش مشام را آزار می‌داد و این وعده‌ها آنقدر تکرار شد که علی لاریجانی رئیس مجلس وقت را هم وادار کرد به این حباب وعده‌های پوپولیستی واکنش نشان دهد و آن را «غیرکارشناسی»، «فاقد پشتوانه مالی» و حتی «محال» بخواند.

آخرین نسخه از رفتار‌های پوپولیستی را پرویز فتاح در ۱۸ مرداد ۹۹ به روزرسانی کرد. او با حضور در یک برنامه تلویزیونی پا را فراتر از تاکتیک «بگم بگم» احمدی نژاد گذاشت و با اعلام اسامی تنی چند از سیاسیون و طرح ادعا‌هایی درباره استفاده خارج از عرف از ساختمان‌های بنیاد مستضعفان، برای چند روزی فضای سیاسی کشور را متوجه خود کرد. هرچند که در نهایت با چرخشی آشکار نسبت به آنچه بیان داشت، مجبور به عذرخواهی رسمی از افرادی که نام برده بود، شد، اما در تحلیل‌ها یک احتمال بیشتر وجود نداشت و آن تلاش برای رسیدن به کرسی ریاست جمهوری بود.

مصطفی هاشمی طبا که سابقه حضور در بالاترین سطح از مناظره‌های سیاسی پس از انقلاب اسلامی را در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۶ دارد، معتقد است: شورای نگهبان به عنوان یک نهاد نظارتی باید جلوی افرادی که در جریان انتخابات اقدام به دروغ پراکنی می‌کنند را گرفته و حتی پیش از آغاز رأی گیری ایشان را از عرصه گزینش، خارج کند.

او که به نظر نگاهی بینابینی به مسائل دارد، با همان روحیه صریح و صادقانه خود می‌گوید؛ "پوپولیست‌ها مختص به یک جریان خاص سیاسی نیستند و آن‌ها را می‌توان در دو جریان «اصلاح طلب» و «اصولگرا» یافت. "

هاشمی طبا در خصوص خطر بروز رفتار‌های پوپولیستی در آستانه انتخابات ۱۴۰۰ و افشاگری‌های عوام فریبانه برخی از سیاسیون، گفت: رفتار‌های عوام فریبانه به این دلیل بروز پیدا می‌کنند که هنوز بخشی از جامعه این ادبیات را می‌پسندد.

حافظه تاریخی مردم در قبال عوام فریبان ضعیف است

وی ادامه داد: متاسفانه حافظه تاریخی بخشی از مردم برخی از رفتار‌های عوام فریبانه را فراموش می‌کند و به همین دلیل شاهد هستیم که افرادی با سر دادن شعار‌های جذاب انتخاباتی، قسمتی از جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

این فعال سیاسی اصلاح طلب تأکید کرد: بروز این دست از رفتار‌های تبلیغاتی در آستانه انتخابات مختص به ایران نیست و در جهان نیز مرسوم است.

هاشمی طبا در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان عرصه سیاست داخلی کشور را از آسیب چنین تفکراتی ایمن کرد؟، بیان داشت: هیچ راهی برای مقابله با این دست افراد وجود ندارد، مگر آنکه نهاد‌های نظارتی در مقابل این دست از سیاسون بایستند.

معاون رئیس جمهور در دولت سازندگی تصریح کرد: کشور ما نیاز دارد کسانی که بر امر برگزاری انتخابات نظارت می‌کنند، نسبت به مسائلی همچون؛ «تهمت»، «افترا» و «دروغگویی» حساسیت نشان دهند. برای مثال شورای نگهبان می‌تواند بعد از تأیید صلاحیت کاندیدا‌های انتخاباتی و در جریان مناظره‌های سیاسی، کسانی که اقدام به تهمت پراکنی و دروغگویی می‌کنند را از ادامه کار تبلیغاتی و حضور در عرصه انتخابات منع کند.

شورای نگهبان در ایام انتخابات نیز رد صلاحیت کنند

وی گفت: شورای نگهبان هنگامی که با پدیده تهمت در ایام تبلغات انتخاباتی روبرو می‌شود، وظیفه دارد روشنگری کرده و اصل ماجرا را برای مردم شرح دهد. اما متاسفانه آنچه در ادوار مختلف انتخابات ریاست جمهوری رخ داده، سکوت این نهاد نظارتی در برابر این دست از رفتار‌های خلاف قانون بوده است.

این فعال سیاسی اصلاح طلب در مواجهه با این سوال که آیا بروز این دست از رفتار‌های سیاسی مختص یک جریان سیاسی خاص است؟، اظهار داشت: رفتار‌های عوام فریبانه مختص به یک جریان خاص نیست و از جانب برخی از سیاسیون اصلاح طلب و اصولگرا نیز رخ می‌دهد.

هاشمی طبا در پایان با نقد نگاه بخشی از جامعه به آوردگاه انتخابات، بیان داشت: متاسفانه به نظر می‌رسد صداقت دیگر خریدار ندارد و بخشی از جامعه ما جذب رفتار‌های عوام فریبانه و فراکنی‌ها می‌شوند.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از خبرآنلاین، تاریخ انتشار: ۳ شهریور ۱۳۹۹، کدخبر: ۱۴۲۵۰۰۸، www.khabaronline.ir