شعار سال: هفته گذشته حجت‌الاسلام‌والمسلمین علیرضا پناهیان در سخنرانی خود بمناسبت ایام محرم، مباحثی درباره عدالت‌خواهی و مسئله "مواسات" مطرح کرد که حاشیه‌ساز شد و بحث و گفت‌وگوهای متعددی پیرامون آن شکل گرفت.در فضای مجازی نیز بسیاری با اظهارات او به نحو انتقادی مواجه شده و آن را تقلیل و تخفیف عدالت‌خواهی توصیف کردند.

اگرچه جناب پناهیان در منبرهای بعدی خود تلاش کرد تا برخی برداشت‌ها از اظهارات خود را تصحیح کند، اما با توجه به اثری که سخنان وی در جامعه داشت و همچنین اهمیت موضوع عدالت که تسنیم پیشتر نیز در گفت‌وگوهای مفصلی به بررسی عدالت و نظریات آن پرداخته بود، مسئله عدالت و مواسات را با برخی کارشناسان حوزه علوم انسانی به بحث گذاشته‌ایم.

محمدمهدی اسماعیلی عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم، درباره مباحثی که اخیراً پیرامون بحث عدالت‌خواهی و مواسات در فضای رسانه‌ای کشور شکل‌گرفته، گفت: بنده با هر نوع دوگانه سازی در حوزه عدالت مخالف هستم.

وی افزود: عدالت نقطه کانونی تفکر انقلاب اسلامی و اندیشه سیاسی شیعه است و ارزش ویژه‌ای در ساحت تفکری ما دارد. در نظام ارزشی ما عدالت شرط لازم در هر کاری است و گزاره‌ای نیست که در کنار سایر گزاره‌ها قرار گیرد، بلکه یک گزاره پیشینی است. یعنی هر فردی ابتداً باید دارای ویژگی عدالت باشد تا صلاحیت عهده‌داری مرجعیت، قضاوت و حتی امامت جماعت یک مسجد را داشته باشد. بنابراین تا این حد مسئله عدالت از اهمیت برخوردار است.

عدالت صرفاً‌ به معنی مبارزه با فساد نیست
این عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران گفت:‌ اگر مقوله عدالت را از زاویه اندیشه امام خمینی(ره) و رهبر انقلاب که معماران اصلی اندیشه انقلاب هستند،‌ نگاه کنیم، از منظر این دو بزرگوار عدالت مسئله بسیار مبسوطی است و از اساس تنها به معنای مبارزه با فساد نیست که گفته شود اینکه امروز جریان مبارزه با فساد در دستگاه قضا شکل‌گرفته بنابراین دیگر لزومی به پرداختن به مسئله عدالت نیست و باید به مباحث دیگری پرداخته شود. بنابراین اگر در هر مرحله از نظام سازی و تمدن سازی در جمهوری اسلامی بخواهیم صحبت کنیم عدالت یک پیوست دائمی است و اساس انقلاب اسلامی بر عدالت پایه‌گذاری شده است.

اسماعیلی با اشاره به اهمیت مفهوم مواسات در جامعه خاطرنشان کرد:‌ هیچ‌کس منکر این نیست که مسئله مواسات، امری مهم و ضروری است و ما در برهه‌های مختلف عمر انقلاب اسلامی به مواسات توجه ویژه‌ داشته‌ایم. ازجمله زمانی که در ابتدای انقلاب در خانه‌ها نفت پیدا نمی‌شد و مردم با رویکرد مواسات توانستند این بحران را مدیریت کنند. پس‌ازآن نیز مقوله مواسات در دوران دفاع مقدس مکرراً تجربه شد. به‌طوری‌که بنده به خاطر دارم مردم اصفهان بعدازظهر همان روزی که 170 تن از شهدای خود را تشییع کرده بودند، بزرگ‌ترین کمک‌های مردمی را به جبهه‌ها ارسال کردند. بنابراین این اشتباه است که ما بخواهیم دوگانه اشتباهی همچون عدالت _مواسات را در جامعه مطرح کنیم.

عدالت جز 5 رکن اصلی اسلام است و نمی‌توان این مفهوم متعالی را با طرح ارزش‌های دیگر کمرنگ جلوه داد و به شکل غلط این تلقی در اذهان عمومی ایجاد شود که حاکمیت از مقوله مهمی چون عدالت عبور کرده است. طرح اینگونه مباحث منجر به این می‌شود که در آن دسته از مردم که دارای ذهن حساسی هستند، این باور شکل بگیرد که از آنجا که حاکمیت در تحقق عدالت موفقیت نداشته، در تلاش است تا صورت مسئله را پاک کند.
وی با تاکید بر اینکه مسئله مواسات امری نیست که هیچگاه در جامعه ما به فراموشی سپرده شده باشد، گفت: به هر حال در سالهای اخیر بویژه به دلیل عملکرد ضعیف دولت در حوزه اقتصاد و معیشت مردم بار دیگر ضرورت توجه به مواسات در سطح جامعه را درک کرده و در این مسیر حرکت کرده‌اند. ولی واقع امر این است که امروز علاوه بر بی‌تدبیری‌های دولت که آنها را با مشکلات عدیده‌ای در حوزه اقتصادی مواجه کرده، معضل کرونا نیز دامن‌گیر زندگی‌شان شده است اما ضرورت توجه به مواسات دلیلی بر این نمی‌شود که ما از توجه به عدالت و عدالت‌خواهی دست بکشیم. بنابراین هر نوع دوگانه سازی در افکار عمومی ازجمله دوگانه عدالت و ولایت که پیش از دوگانه اخیر مطرح شده بود جعلی است و جز ضرر و آسیب برای کشور ارمغانی نخواهد داشت.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: عدالت جز 5 رکن اصلی اسلام است و نمی‌توان این مفهوم متعالی را با طرح ارزش‌های دیگر کمرنگ جلوه داد و به شکل غلط این تلقی در اذهان عمومی ایجاد شود که حاکمیت از مقوله مهمی چون عدالت عبور کرده است. طرح اینگونه مباحث منجر به این می‌شود که در آن دسته از مردم که دارای ذهن حساسی هستند، این باور شکل بگیرد که از آنجا که حاکمیت در تحقق عدالت موفقیت نداشته، در تلاش است تا صورت مسئله را پاک کند.

اسماعیلی خاطرنشان کرد:‌ مسئله عقب‌ماندگی کشور در حوزه عدالت که از سوی رهبر انقلاب نیز مورد تاکید قرار گرفته نشان می‌دهد که ما باید مقوله مواسات را نیز در چارچوب عدالت تعریف کنیم. قشر مذهبی ما که همیشه دغدغه مشکلات مردم را داشته و همواره در اتفاقات و سختی‌ها به کمک اقشار آسیب‌پذیر آمده، باید در کلام نیز به گونه‌ای سخن بگوید که مردم احساس کنند که این قشر در کنار آنها قرار دارد و به دنبال مطالبه‌گری از بانیان وضع موجود در حوزه عدالت اجتماعی است نه اینکه برعکس با طرح دوگانه‌‌ای بی مورد چون عدالت و مواسات بخواهد موضوع عدالت را نیز به حاشیه براند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران گفت:‌ طرح چنین دوگانه‌هایی در منابر مذهبی این فرصت را به جریان‌های مدعی عدالت‌خواهی می‌دهد که با خوانش‌های معیوب از عدالت، علاوه بر ضدعدالت جلوه دادن حاکمیت، مسیر برقراری عدالت را نیز به بیراهه بکشانند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری تسنیم، تاریخ انتشار: 16 شهریور 1399، کد خبر: 2342156، www. tasnimnews.com